Powiat upicki

Powiat upicki – powiat w województwie trockim w Wielkim Księstwie Litewskim. Został powołany w 1413. Zniesiony w wyniku III rozbioru Rzeczypospolitej (1795). Siedziba powiatu znajdowała się w Upicie, następnie od połowy XVI w., w Poniewieżu.

Powiat składał się z sześciu starostw: gulbińskiego^[1], stęgwilskiego, szadowskiego, szymańskiego, wobolnickiego i żydejczańskiego.

Jednym z posłów powiatu upickiego był Władysław Wiktoryn Siciński, znany z tego, że jako pierwszy użył prawa liberum veto, zrywając sejm walny (1652).

W 1795–1801 obszar powiatu pokrywał się z ujezdem upickim. W 1801 przywrócony jako jeden z powiatów guberni wileńskiej. Jego obszar został włączony w 1843 do guberni kowieńskiej jako powiat poniewieski.

Starostowie

• 1511–1530: Konstanty Ostrogski (ok. 1460–1530)
• 1530–1539: Bartłomiej Piłsudski (ok. 1460–1539)
• Jan Sylwestrowicz
• Dawid Puzyna
• 1571: Iwan Korszyński (zm. 1571)
• 1571–1584: Iwan Zarecki (zm. 1584)
• 1584–1586: Jan Hlebowicz (zm. 1604)
• 1610–1619: Hieronim Wołłowicz (zm. 1643)
• 1619–1625: Jan Albrycht Radziwiłł (1591–1625)
• 1625–1639: Eustachy Kurcz (zm. 1647)
• 1643–1657: Hieronim Puzyna (zm. 1657)
• 1661–1667: Michał Kazimierz Radziwiłł (1635–1680)
• 1667–1677: Hrehory Kazimierz Podbereski (zm. 1677)
• 1687: Krzysztof Białłozor (zm. 1687)
• 1687–1698: Andrzej Kazimierz Puzyna (zm. 1701)
• 1698–1702: Hieronim Jan Puzyna (zm. 1702)
• 1702–1731: Krzysztof Dominik Puzyna (zm. 1731)
• 1731–1747: Antoni Michał Puzyna (zm. 1752)
• 1747–1764: Stanisław Kostka Puzyna (zm. 1811)
• 1764–1776: Krzysztof Puzyna
• 1776–1795: Józef Rafał Wereszczyński (ur. 1749)

Powiat upicki w kulturze

W powieści historycznej Henryka Sienkiewicza Potop, jej główny bohater, Andrzej Kmicic uzyskał od króla Jana Kazimierza urząd starosty upickiego. Stąd w słuchowisku satyrycznym Andrzeja Waligórskiego Rycerze, będącym pasztetem z twórczości Sienkiewicza, pojawia się „panna upicka” w odniesieniu do Aleksandry Billewiczówny.

Przypisy

Bibliografia

• Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego: Spisy. Red. Rachuba, Andrzej. T. 2: Województwo trockie: XIV-XVIII wiek. Oprac. Haratym, Andrzej; Lulewicz, Henryk; Romaniuk, Przemysław. Warszawa: Wyd. „DiG”, 2009. ISBN 83-7181-289-2.

Linki zewnętrzne

• Powiat upicki woj. trockiego, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 339 .