Powiat wilejski
| powiat | |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Siedziba | |||||
| Powierzchnia | 3427 km² | ||||
| Populacja (1931) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość | 38 os./km² | ||||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||||
| |||||
Położenie na mapie województwa | |||||
Portal  Polska | |||||
Powiat wilejski – powiat w województwie wileńskim II Rzeczypospolitej. Jego siedzibą było miasto Wilejka. 7 listopada 1920 r. pod Zarządem Terenów Przyfrontowych i Etapowych z powiatu wyłączono gminy: Łuczaj, Norzyca, Porpliszcze, Parafjanowo, Wołkołata, Duniłowicze, Mańkowicze, Miadzioł, Zaśno i Budsław do nowo utworzonego powiatu duniłowickiego[1]. W skład powiatu wchodziło 13 gmin, 1 miasto i 10 miasteczek. Początkowo powiat znajdował się w województwie nowogródzkim, 13 kwietnia 1922 r. został przyłączony do Ziemi Wileńskiej[2] przemianowanej 20 stycznia 1926 r. na województwo wileńskie[3].
Wcześniej powiat guberni wileńskiej, utworzony w 1795. Częściowo pokrywa się z dzisiejszym rejonem wilejskim na Białorusi.
Demografia
Według tezy Alfonsa Krysińskiego i Wiktora Ormickiego, terytorium powiatu wchodziło w skład tzw. zwartego obszaru białorusko-polskiego, to znaczy prawosławna ludność białoruska zamieszkiwała jedynie tereny wiejskie, zaś w większych miejscowościach dominowali Polacy[4].
W grudniu 1919 roku powiat wilejski okręgu wileńskiego ZCZW zamieszkiwały 213 424 osoby. Na jego terytorium znajdowało się 2161 miejscowości, z których 5 miało 1–5 tys. mieszkańców, a jedna ponad 5 tys. mieszkańców. Była nią Wilejka z 5893 mieszkańcami[5].
Oświata
W powiecie wilejskim okręgu wileńskiego ZCZW w roku szkolnym 1919/1920 działały 92 szkoły powszechne, 1 szkoła średnia i 1 kurs. Ogółem uczyło się w nich 5187 dzieci i pracowało 128 nauczycieli[6].
Gminy
- Wilejka (miejska)
- Budsław (wiejska)[7]
- Chocieńczyce (wiejska)
- Dołhinów (wiejska)
- Ilia (wiejska)
- Kłowicze (wiejska)
- Kościeniewicze (wiejska, siedziba Kościeniewicze Wilejskie)
- Krzywicze (wiejska)
- Kurzeniec (wiejska)
- Wiazyń (wiejska)
- Wiszniew (wiejska, siedziba Wiszniew Świrski)[8]
- Wojstom (wiejska)[8]
- Żodziszki (wiejska)[8]
- Mołodeczno[9]
- Krasne[9]
- Radoszkowicze[9]
- Lebiedziew[9]
- Gródek[9]
Miasta
Miasteczka
Zobacz też
- podział administracyjny II RP
- województwo wileńskie (II Rzeczpospolita)
- województwo nowogródzkie (II Rzeczpospolita)
Linki zewnętrzne
- Powiat wilejski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 464.
- Powiat wilejski (gubernia wileńska). Mapa administracyjna.
Przypisy
- ↑ Dz. Urz. ZTPiE z 1920 r. Nr 3, poz. 24
- ↑ Dz.U. z 1922 r. nr 26, poz. 213
- ↑ Dz.U. z 1926 r. nr 6, poz. 29
- ↑ Marek Wierzbicki: Stosunki polsko-białoruskie przed wrześniem 1939. W: Marek Wierzbicki: Polacy i Białorusini w zaborze sowieckim. Stosunki polsko-białoruskie na ziemiach północno-wschodnich II RP pod okupacją sowiecką 1939–1941. Wyd. 2. Warszawa: Stowarzyszenie Kulturalne Fronda, 2007, s. 25–43, seria: Biblioteka historyczna Frondy. ISBN 978-83-88747-76-2.
- ↑ I. Tablice ogólne. W: Zeszyt VII. Spis ludności na terenach administrowanych przez Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich (grudzień 1919). Lwów – Warszawa: Książnica Polska T-wa Naucz. Szkół Wyższych, 1920, s. 25, seria: Prace geograficzne wydawane przez Eugenjusza Romera.
- ↑ Joanna Gierowska-Kałłaur: Rozdział VII. Szkolnictwo na ziemiach podległych Zarządowi Cywilnemu Ziem Wschodnich. W: Joanna Gierowska-Kałłaur: Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich (19 lutego 1919 – 9 września 1920). Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, Instytut Historii PAN, 2003, s. 242. ISBN 83-88973-60-6. (pol.).
- ↑ Przyłączona 1 stycznia 1926 r. z powiatu postawskiego (Dz.U. z 1925 r. nr 67, poz. 472)
- ↑ a b c Przyłączona 1 stycznia 1926 r. z powiatu święciańskiego (Dz.U. z 1925 r. nr 67, poz. 472)
- ↑ a b c d e 1 stycznia 1926 r. wyłączona z powiatu wilejskiego i przyłączona do powiatu mołodeczańskiego (Dz.U. z 1925 r. nr 67, poz. 472)
Bibliografia
- Zeszyt VII. Spis ludności na terenach administrowanych przez Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich (grudzień 1919). Lwów – Warszawa: Książnica Polska T-wa Naucz. Szkół Wyższych, 1920, s. 50, seria: Prace geograficzne wydawane przez Eugenjusza Romera.
- Joanna Gierowska-Kałłaur: Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich (19 lutego 1919 – 9 września 1920). Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, Instytut Historii PAN, 2003, s. 447. ISBN 83-88973-60-6.
- miasto wojewódzkie – Nowogródek
| Powiaty ziemskie |
|
|---|
Media użyte na tej stronie
.svg)
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Autor: Mix321, Licencja: GFDL
Nowogródzkie voivodeship of Poland in 1921-1922 period.
Herb województwa nowogródzkiego II Rzeczypospolitej
Uwaga ta grafika jest wzorowana na projektowanym herbie województwa z 1928 r. Ostateczne projekty autorstwa Zygmunta Lorenca zostały opracowane w 1929 r. Jeśli masz do nich dostęp bardzo proszę o kontakt Poznaniak
Herb województwa wileńskiego II Rzeczypospolitej
Autor: Poznaniak, Licencja: CC BY-SA 2.5
Położenie powiatu wilejskiego na mapie województwa wileńskiego