Powiat wyszkowski
| powiat | |||||||
 (c) Artur Gołębiewski, CC-BY-SA-3.0 | |||||||
| |||||||
| Państwo | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||
| TERC | 1435 | ||||||
| Siedziba | |||||||
| Starosta | Jerzy Żukowski | ||||||
| Powierzchnia | 876,49 km² | ||||||
| Populacja (31.12.2019) • liczba ludności |
| ||||||
| • gęstość | 84,7 os./km² | ||||||
| Urbanizacja | 37,65% | ||||||
| Tablice rejestracyjne | WWY | ||||||
Adres urzędu: al. Róż 207-200 Wyszków | |||||||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||||||
| |||||||
Położenie na mapie województwa | |||||||
| Strona internetowa | |||||||
Portal  Polska | |||||||
Powiat wyszkowski – powiat w Polsce (w północno-wschodniej części województwa mazowieckiego), reaktywowany w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Wyszków.
Według danych z 31 grudnia 2019 roku[2] powiat zamieszkiwało 74 220 osób. Natomiast według danych z 30 czerwca 2020 roku powiat zamieszkiwały 74 283 osoby[3].
Podział administracyjny
W skład powiatu wchodzą:
- gminy miejsko-wiejskie: Wyszków
- gminy wiejskie: Brańszczyk, Długosiodło, Rząśnik, Somianka, Zabrodzie
- miasta: Wyszków
Historia
Powiat wyszkowski został powołany dnia 1 stycznia 1956 roku w województwie warszawskim, czyli 15 miesięcy po wprowadzeniu gromad w miejsce dotychczasowych gmin (29 września 1954) jako podstawowych jednostek administracyjnych PRL. Na powiat wyszkowski złożyły się 1 miasto i 23 gromady, które wyłączono z trzech ościennych powiatów w tymże województwie[4]:
- z powiatu pułtuskiego:
- miasto Wyszków
- gromady Bielino, Kręgi, Leszczydół Stary, Lubiel Nowy, Ochudno, Popowo Kościelne, Rybienko Leśne[5], Rybienko Nowe, Rząśnik, Somianka, Wielątki Nowe i Wola Mystkowska
- z powiatu ostrowskiego:
- z powiatu wołomińskiego:
- gromady Kamieńczyk i Lucynów Mały
1 stycznia 1957 roku do powiatu wyszkowskiego przyłączono gromadę Gwizdały z powiatu węgrowskiego[6].
Po zniesieniu gromad i reaktywacji gmin z dniem 1 stycznia 1973 roku powiat wyszkowski (który pod koniec składał się z zaledwie 12 gromad) podzielono na 1 miasto i 5 gmin[7]:
- miasto Wyszków
- gminy Brańszczyk, Długosiodło, Rząśnik, Somianka i Wyszków
Po reformie administracyjnej obowiązującej od 1 czerwca 1975 roku terytorium zniesionego powiatu wyszkowskiego włączono do nowo utworzonego województwa ostrołęckiego[8]. Od 1990 roku istniał Urząd Rejonowy w Wyszkowie. 1 lutego 1991 roku miasto i gminę Wyszków połączono we wspólną gminę miejsko-wiejską Wyszków[9].
Wraz z reformą administracyjną z 1999 roku w województwie mazowieckim przywrócono powiat wyszkowski, składający się z 6 gmin, które odczuwały najsilniejsze związki z Wyszkowem – siedzibą powiatu. W porównaniu z obszarem z początku 1975 roku powiat wyszkowski został zwiększony o gminę Zabrodzie (dawniej w powiecie wołomińskim, a następnie także w województwie ostrołęckim)[10].
Demografia
Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2005):
| Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| osób | % | osób | % | osób | % | |
| Ogółem | 71 626 | 100 | 36 230 | 50,58 | 35 396 | 49,42 |
| Miasto | 26 987 | 37,68 | 13 974 | 19,51 | 13 013 | 18,17 |
| Wieś | 44 639 | 62,32 | 22 256 | 31,07 | 22 383 | 31,25 |
- Piramida wieku mieszkańców powiatu wyszkowskiego w 2014 roku[11].
Walory turystyczne
Krajobraz Niziny Mazowieckiej urozmaicony jest przez doliny rzek: Bugu, Narwi i Liwca oraz lasy Puszczy Białej i Kamienieckiej. W Długosiodle (przy kościele) stoi sześćsetletni dąb szypułkowy „Jan” o obwodzie 680 cm.
Do najstarszych zabytków należą: kościół parafialny z 1793 r. i obelisk Wazów z 1655 r. w Wyszkowie, kościół z 1758 r. (zabytek klasy 0) z drewnianą dzwonnicą z 1768 r. w Barcicach, kościół z 1833 r. w Brańszczyku, pałac z XVIII w. w Dębinkach, zespół dworski z XVIII w. we wsi Głuchy, w którym urodził się Cyprian Kamil Norwid, drewniany dom z poł. XVIII w. w Jasieńcu (pod nr 9), zespół pałacowy w Kręgach z I poł. XIX w., kościół z lat 1836–1866 i zespół pałacowy z 1872 r. w Niegowie, pałac z XVIII w. i plebania z 1838 r. w Popowie Kościelnym i kościół z 1880 r. w Porębie.
Sąsiednie powiaty
- powiat węgrowski
- powiat wołomiński
- powiat legionowski
- powiat pułtuski
- powiat makowski
- powiat ostrołęcki
- powiat ostrowski
Przypisy
- ↑ Wyniki badań bieżących – Baza Demografia – Główny Urząd Statystyczny, demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-05-20].
- ↑ l, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym (stan w dniu 31.12.2019), 31 grudnia 2019.
- ↑ GUS, TABL. II. LUDNOŚĆ, RUCH NATURALNY ORAZ MIGRACJE LUDNOŚCI WEDŁUG POWIATÓW W PIERWSZYM PÓŁROCZU 2020 R., 30 czerwca 2020.
- ↑ Dz.U. z 1955 r. nr 44, poz. 282.
- ↑ Od 1961 część Wyszkowa.
- ↑ Dz.U. z 1957 r. nr 8, poz. 28.
- ↑ Polska – Zarys encyklopedyczny. PWN, 1974.
- ↑ Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 92.
- ↑ Dz.U. z 1991 r. nr 3, poz. 12.
- ↑ Dz.U. z 1998 r. nr 103, poz. 652.
- ↑ Powiat wyszkowski w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-21] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
Linki zewnętrzne
- Oficjalna strona Starostwa Powiatowego w Wyszkowie
- Turystyka i rekreacja na terenie powiatu
- Portal Regionu Wyszkowskiego
Media użyte na tej stronie
Autor: Rrudzik, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mapka powiatu wyszkowskiego z podziałem na gminy i opisem
(c) Artur Gołębiewski, CC-BY-SA-3.0
Kręgi: łąki i starorzecze pozostałe po dawnej dolinie Bugu. Zdjęcie zrobione podczas wycieczki rowerowej w lato 2005. Przesłane za zgodą autora.
Autor:
Mapa powiatu wyszkowskiego, Polska
Flaga powiatu wyszkowskiego
Autor: Polskawliczbach, Licencja: CC BY-SA 2.5 pl
Piramida wieku mieszkańców powiatu wyszkowskiego, 2014