Powiaty w Polsce 1919–1939

Powiaty w Polsce 1919–1939 – tabele będące graficzną prezentacją okresów istnienia i przynależności wojewódzkiej wszystkich powiatów II Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939.

Legenda

  • Powiaty podzielono na dwie grupy (tabele) – powiaty ziemskie i miejskie.
  • Każda kolumna reprezentuje jeden rok funkcjonowania powiatu (podany w nagłówku).
  • Dla ułatwienia orientacji, ciąg lat funkcjonowania jednostek przytoczono przy każdym powiecie. W przypadku, kiedy powiat istniał również w 1945 roku, ciąg jego istnienia przekraczający próg tabeli oznaczono strzałką (→) – więcej w artykule Powiaty w Polsce od 1945.
  • W przypadku, kiedy powiat istniał już w 1919, 1920, 1921 lub 1922 roku, nie musi oznaczać to, że powiat powołano w 1919, 1920, 1921 lub 1922 roku; po raz pierwszy znalazł się on jednak pod prawodawstwem niepodległej Rzeczypospolitej Polskiej, a nie w państwie zaborczym, w którym posiadał odmienny status prawny. Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku powiatu frysztackiego, w latach 1920–1938 należącego do Czechosłowacji.
  • Dla uproszczenia, zabarwiono całą kolumnę nawet wtedy, kiedy powiat powołano lub zniesiono w środku danego roku.
  • Kiedy w środku roku nastąpiła zmiana przynależności wojewódzkiej, zabarwiona kolumna odnosi się zawsze do roku nowej przynależności administracyjnej.
  • Przynależność wojewódzką poszczególnych powiatów pomagają odczytać kolory użyte w tabelach (przedstawione poniżej).
KolorWojewództwoKolorWojewództwoKolorWojewództwo
białostockiekieleckiekrakowskie
lubelskielwowskiełódzkie
nowogródzkiepoleskiepomorskie
poznańskiestanisławowskieśląskie
tarnopolskiewarszawskiewileńskie (1922–26 Ziemia Wileńska)
wołyńskieWarszawa
  • Powiaty uszeregowane są według nazw obowiązujących w okresie ich istnienia. Nazwy powiatów utworzone po ewentualnych formalnych zmianach nazw powiatów, którym często wtórowały zmiany siedzib (od których nowe nazwy były wywodzone) znacznie się różnią od pierwotnych. W celu sprawniejszej nawigacji po artykule potraktowano je jako osobne hasła, natomiast ciąg prawny powiatów przed lub po zmianie nazwy zaznaczono odsyłaczem (→ lub ← zależnie od sytuacji chronologicznej).
  • Fragmenty powiatów bez siedziby w obrębie Rzeczypospolitej Polskiej oznaczono symbolem (►) oraz przytoczono nazwę powiatu docelowego (wyjątek: powiat wieleński – jego siedziba została przedzielona granicą państwową, a samą jednostkę wcielono do powiatu czarnkowskiego).
  • Znak # oznacza jednokrotną zmianę przynależności wojewódzkiej. Oznaczenia te przytoczono zarówno przy nazwie powiatu (w wersji skupionej) jak i w prezentacji graficznej (w wersji rozbieżnej, bezpośrednio przed lub po każdej zmianie przynależności).
  • W kolumnie drugiej skrótami państw, których fragmenty weszły w skład II Rzeczypospolitej, oznaczono przynależność państwową powiatu (obszaru powiatu) przed I wojną światową (A – Austro-Węgry, N – Niemcy, R – Rosja).
  • Druga od prawej, pusta kolumna oznacza okres okupacji hitlerowskiej i radzieckiej Polski w latach 1939–1945.

Powiaty ziemskie 1919–1939

Znak # oznacza jednokrotną zmianę przynależności wojewódzkiej

Powiat—19202122232425262728293031323334353637381939—1945
augustowskiR1919–1939→[1]
babimojski[2]N→ 1920; ► wolsztyński
baranowickiR1921–1939
bardiowski[3]A[4]
będzińskiR1919–1939→
bialski (Biała Krakowska)A1920–1939→
bialski (Biała Podlaska)R1919–1939→
białostockiR1919–1939→
białowieskiR21–22
bielski (Bielsk Podlaski)R1919–1939→[5]
bielski (Bielsko)A1920–1939→
biłgorajskiR1919–1939→
błońskiR1919–1939→
bocheńskiA1920–1939→
bohorodczańskiA1920–1932
borszczowskiA1920–1939
bóbreckiA1920–1939→
brasławskiR1922–1939
brodnickiN1920–1939→
brodzkiA1920–1939
brzeski (Brzesko)A1920–1939→
brzeski (Brześć nad Bugiem)R1921–1939[6]
brzezińskiR1919–1939→
brzeżańskiA1920–1939
brzozowskiA1920–1939→
buczackiA1920–1939
bydgoski #N1920–1938 #1938–1939→
bytomski[7]N→ 1922; ► świętochłowicki
chełmińskiN1920–1939→
chełmskiR1919–1939→
chodzieski[8]N1920–1939→
chojnicki[9]N1920–1939→
chrzanowskiA1920–1939→
ciechanowskiR1919–1939→
cieszanowskiA1920–1922→ lubaczowski
cieszyński[10][11][12][13]A1920–1939→[14]
czadecki (część płn.)[12]A[15]
czarnkowski[16][17]N1920–1939→
czeskocieszyński[11][18]A[19]
częstochowskiR1919–1939→
człuchowski[9]N→ 1920; ► chojnicki
czortkowskiA1920–1939
dąbrowskiA1920–1939→
dębickiAropczycki ←1937–1939→
dobromilskiA1920–1939[20]
dolińskiA1920–1939
drohickiR1921–1939
drohobyckiA1920–1939
dubieński[21]R1921–1939
duniłowicki[22] #R21-22# 1922–1925→ postawski
działdowski[23] #N1920–1938 #1938–1939→
dziśnieński #R21-22# 1922–1939
frydecki (część wsch.)[13]A[15]
frysztacki[10][13]A→ 1920; ► cieszyński1938–1939[24]
garwoliński #R1919–1939 #1939→
Danziger Höhe[25]N→ 1920; ► kartuski
gliwicki[26]N→ 1922; ► rudzki / ► tarnogórski
gniewski[27]N1920–1932
gnieźnieńskiN1920–1939→
gorlicki[3]A1920–1939→[28]
gostynińskiR1919–1939→
gostyńskiN1920–1939→
górowski[29]N→ 1920; ► leszczyński / ► rawicki
grodzieńskiR1921–1939[30]
grodziski[31]N1920–1932→
gródeckiA1920–1939
grójeckiR1919–1939→
grudziądzkiN1920–1939→
grybowskiA1920–1932
horochowskiR1921–1939
horodeńskiA1920–1939
hrubieszowskiR1919–1939→
husiatyńskiA1920–1925→ kopyczyniecki
iłżeckiR1919–1939→
inowrocławski #N1920–1938 #1938–1939→
iwacewickiRkosowski (Kosów Poleski) ←1935–1939
janowskiR1919–1939→
jarocińskiN1920–1939→
jarosławskiA1920–1939→
jasielskiA1920–1939→
jaworowskiA1920–1939[32]
jędrzejowskiR1919–1939→
kaliski #R1919–1938 #1938–1939→
kałuskiA1920–1939
kamioneckiA1920–1939
kartuski[33][25]N1920–1939→
katowickiN1922–1939→
kępiński[34][35]N1920–1939→
kieleckiR1919–1939→
kieżmarski[36]A[37]
kobryńskiR1921–1939
kolbuszowskiA1920–1939→
kolneńskiR1919–1932
kolski #R1919–1938 #1938–1939→
kołomyjskiA1920–1939
konecki #R1919–1939 #1939→
koniński #R1919–1938 #1938–1939→
konstantynowskiR1919–1932
kopyczynieckiAhusiatyński ←1925–1939
kosowski (Kosów Huc.)A1920–1939
kosowski[38] (Kosów Pol.)R1921–1935→ iwacewicki
kostopolskiR1925–1939
koszyrski[39]R1921–1939
kościańskiN1920–1939→
kościerski[40]N1920–1939→
kowelskiR1921–1939
kozienickiR1919–1939→
koźmińskiN1920–1932
krakowskiA1920–1939→
krasnostawskiR1919–1939→
krośnieński[41]A1920–1939→
krotoszyńskiN1920–1939→
krzemienieckiR1921–1939
kwidzyński[27]N→ 1920; ► gniewski
kutnowski #R1919–1939 #1939→
leski (do 1931 liski)A1920–1939→[42]
leszczyński[29][43]N1920–1939→
lidzkiR1921–1939
limanowskiA1920–1939→
lipnowski #R1919–1938 #1938–1939→
lubaczowskiAcieszanowski ←1923–1939→
lubartowskiR1919–1939→
lubawski[44]N1920–1939→
lubelskiR1919–1939→
lubliniecki[45]N1922–1939→
lubomelskiR1921–1939
lwowskiA1920–1939
łańcuckiA1920–1939→
łaskiR1919–1939→
łęczyckiR1919–1939→
łomżyński #R1919–1939 #1939→
łowicki #R1919–1939 #1939→
łódzkiR1919–1939→
łuckiR1921–1939
łukowskiR1919–1939→
łuninieckiR1921–1939
makowski (Maków Maz.)R1919–1939→
makowski (Maków Podh.)A1924–1932
miechowskiR1919–1939→
mieleckiA1920–1939→
międzychodzki[46]N1920–1939→
międzyrzecki[46]N→ 1920; ► międzychodzki / ► nowotomyski
miński[47]R1919–1939→
mławskiR1919–1939→
mogileńskiN1920–1939→
mołodeczański[48]R1927–1939
morskiN1927–1939→
mościskiA1920–1939[49]
myślenickiA1920–1939→
nadwórniańskiA1920–1939
namiestowski[50][51]A→ 1924; ► spisko-orawski[52]
namysłowski[34]N→ 1920; ► kępiński
nidzicki[23]N→ 1920; ► działdowski
nieszawski #R1919–1938 #1938–1939→
nieświeskiR1921–1939
niżańskiA1920–1939→
nowogródzkiR1921–1939
nowosądecki[53]A1920–1939→[54]
nowotarski[36][51][55][56]A1920–1939→[57]
nowotomyski[46]N1920–1939→
obornickiN1920–1939→
odolanowski[35]N1920–1932
olkuskiR1919–1939→
opatowskiR1919–1939→
opoczyński #R1919–1939 #1939→
ostrogskiR1921–1924→ zdołbunowski
ostrołęcki #R1919–1939 #1939→
ostrowski (Ostrów Maz.) #R1919–1939 #1939→
ostrowski (Ostrów Wlkp.)N1920–1939→
ostródzki[44]N→ 1920; ► lubawski
ostrzeszowski[35]N1920–1932
oszmiańskiR1922–1939
oświęcimskiA1920–1932
peczeniżyńskiA1920–1929
pilźnieński[58]A1920–1932
pińczowskiR1919–1939→
pińskiR1921–1939
piotrkowskiR1919–1939→
pleszewskiN1920–1932
płockiR1919–1939→
płońskiR1919–1939→
podgórskiA1920–1923
podhajeckiA1920–1939
postawskiRduniłowicki ←1926–1939
poznańskiN1925–1939→
poznański wschodniN1920–1924
poznański zachodniN1920–1924
prużańskiR1921–1939
przasnyskiR1919–1939→
przemyskiA1920–1939→[59]
przemyślańskiA1920–1939
przeworskiA1920–1939→
pszczyńskiN1922–1939→
puckiN1920–1927
puławskiR1919–1939→
pułtuskiR1919–1939→
raciborski[60]N→ 1922; ► rybnicki
radomskiR1919–1939→
radomszczańskiR1919–1939→
radziechowskiA1920–1939
radzymińskiR1919–1939→
radzyńskiR1919–1939→
rawicki[29]N1920–1939→
rawski[61] (Rawa Maz.) #R1919–1939 #1939→
rawski[62] (Rawa Ruska)A1920–1939[63]
rohatyńskiA1920–1939
ropczyckiA1920–1937→[64]
rówieńskiR1921–1939
rudeckiA1920–1939
rudzki[26][65]N1922–1924
rybnicki[60][66]N1922–1939→
rypiński #R1919–1938 #1938–1939→
rzeszowskiA1920–1939→
samborskiA1920–1939
sandomierskiR1919–1939→
sanockiA1920–1939→
sarneński #R1921–1930 #1930–1939
sejneński[67]R1919–1925
sępoleński[68]N1920–1939→
siedleckiR1919–1939→
sieradzkiR1919–1939→
sierpeckiR1919–1939→
skałackiA1920–1939
skierniewicki #R1919–1939 #1939→
skolskiA1920–1932
słonimskiR1921–1939
słupeckiN1919–1932
sniński[69]A[70]
sochaczewskiR1919–1939→
sokalskiA1920–1939[71]
sokołowski #R1919–1939 #1939→
sokólskiR1919–1939→[72]
spisko-orawski[50][73][74]A1920–1925
stanisławowskiA1920–1939
starogardzkiN1920–1939→
starolubowelski[53]A[75]
starosamborskiA1920–1932
starowiejski[73][55]A→ 1920; ► spisko-orawski[37]
stolińskiR1923–1939
stołpeckiR1921–1939
stopnickiR1919–1939→
stryjskiA1920–1939
strzelneński[76]N1920–1932
strzyżowskiA1920–1932
suwalski[77]R1919–1939→
sycowski[35]N→ 1920; ► kępiński / ► odolanowski / ► ostrzeszowski
szamotulskiN1920–1939→
szczuczyński (Grajewo)R1919–1939→
szczuczyński (Szczuczyn)R1929–1939
szubiński #N1920–1938 #1938–1939→
śmigielskiN1920–1932
śniatyńskiA1920–1939
średzki[78]N1920–1939→
śremskiN1920–1939→
świeckiN1920–1939→
święciańskiR1922–1939
świętochłowicki[79][7]N1922–1939
tarnobrzeskiA1920–1939→
tarnogórski[26][80]N1922–1939→
tarnopolskiA1920–1939
tarnowskiA1920–1939→
tczewskiN1920–1939→
tłumackiA1920–1939
tomaszowski[81]R1919–1939→
toruńskiN1920–1939→
trembowelskiA1920–1939
trzciański[74][56][82]A→ 1920; ► spisko-orawski[37]
tucholskiN1920–1939→
turczański #A1920–1931 #1931–1939[83]
turecki #R1919–1938 #1938–1939→
wadowickiA1920–1939→
warszawskiR1919–1939→
wąbrzeskiN1920–1939→
wągrowieckiN1920–1939→
wejherowski[84]N1920–1928
węgrowski #R1919–1939 #1939→
wieleński[16]N→ 1920; ► czarnkowski
wielickiA1920–1932
wieluńskiR1919–1939→
wilejski #R21-22# 1922–1939
wileńsko-trockiR1922–1939
witkowskiN1920–1927
włocławski #R1919–1938 #1938–1939→
włodawskiR1919–1939→
włodzimierskiR1921–1939
włoszczowskiR1919–1939→
wolsztyński[2]N1920–1939→
wołkowyskiR1921–1939[85]
wołożyńskiR1921–1939
wrzesińskiN1920–1939→
wschowski[43]N→ 1920; ► leszczyński
wyrzyski #N1920–1938 #1938–1939→
wysokomazowiecki[86]R1919–1939→
zabrski[65]N→ 1922; ► rudzki
zaleszczyckiA1920–1939
zamojskiR1919–1939→
zawierciańskiR1927–1939→
zbaraskiA1920–1939
zborowskiA1920–1939
zdołbunowskiRostrogski ←1925–1939
złoczowskiA1920–1939
złotowski[68]N→ 1920; ► sępoleński
żnińskiN1920–1939→
żółkiewskiA1920–1939
żydaczowskiA1920–1939
żywiecki[51]A1920–1939→[87]

Powiaty miejskie 1920–1939

Znak # oznacza jednokrotną zmianę przynależności wojewódzkiej

Powiat—202122232425262728293031323334353637381939—1945
BiałystokR1928–1939→
Bielsko[88]A1920–1939[89]→
BydgoszczN1920–1938 #1938–1939→
Bytom[79]N→ 1922; ► świętochłowicki
ChorzówNKrólewska Huta ←1934–1939→
CzęstochowaR1928–1939→
GdyniaN1929–1939→
GnieznoN1925–1939→
GrudziądzN1920–1939→
InowrocławN1925–1938 #1938–1939→
KatowiceN1922–1939→
KrakówA1920–1939→
Królewska HutaN1922–34→ Chorzów→
LublinR1920–19221928–1939→
LwówA1920–1939
ŁódźR1920–1939→
Południowo-Warszawski[90]R1928–1939[91]
PoznańN1920–1939→
Północno-Warszawski[92]R1928–1939[91]
Prasko-Warszawski[93]R1928–1939[91]
RadomR1932–1939→
SosnowiecR1928–1939→
Śródmiejsko-WarszawskiR1931–1939[91]
ToruńN1920–1939→
WilnoR1921–1939

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ W 1945 roku Polsce przypadła zachodnia część powiatu augustowskiego z woj. białostockiego bez miejscowości takich jak Adamowicze, Łojki i Sopoćkinie, które weszły w skład ZSRR. Siedziba powiatu – Augustów – pozostała po polskiej stronie granicy.
  2. ↑ a b W 1920 roku Polsce przypadła większa część powiatu babimojskiego bez miejscowości: Babimost, Bagno, Ciosaniec, Chwalim, Droniki, Kaliska, Kargowa, Kuligowo, Łupice, Nowe Kramsko, Nowy Jaromierz, Obra Dolna, Podmokle Małe, Podmokle Wielkie, Rudno, Spokojna, Stare Kramsko, Stary Jaromierz, Szreniawa, Śmieszkowo, Świętno, Tatarki, Wilcze i Wojnowo. Siedziba powiatu – Wolsztyn – znalazła się po polskiej stronie granicy. Z polskiej części powiatu babimojskiego utworzono powiat wolsztyński.
  3. ↑ a b W 1938 roku przyłączono do Polski część powiatu bardiowskiego z fragmentem Cygielki przylegającym do Wysowej. Przyłączono ją do powiatu gorlickiego w woj. krakowskim.
  4. ↑ → 1938; ► gorlicki
  5. ↑ W 1945 roku Polsce przypadła zachodnia część powiatu bielskiego z woj. białostockiego bez części Puszczy Białowieskiej i kilku miejscowości położonych po jej południowej stronie, które weszły w skład ZSRR. Siedziba powiatu – Bielsk Podlaski – pozostała po polskiej stronie granicy.
  6. ↑ W 1945 roku Polsce przypadły północno-zachodnie skrawki powiatu brzeskiego z woj. poleskiego (fragmenty a) gminy Połowce z m.in. miejscowościami Klukowicze, Litwinowicze, Siemichocze, Tymianka, Wólka Nurzecka i Wyczółki oraz b) gminy Wysokie Litewskie z m.in. miejscowościami Tokary i Wilanowo. Siedziba powiatu – Brześć nad Bugiem – znalazła się po wschodniej stronie granicy, w ZSRR. Polska część powiatu brzeskiego została zintegrowana z powiatem bielskim w woj. białostockim (1945); od 1952 tereny te należą do powiatu siemiatyckiego.
  7. ↑ a b W 1922 roku w Polsce znalazła się część powiatu bytomskiego z 13 gminami (Brzeziny, Brzozowice, Chropaczów, Dąbrówka Wielka, Hajduki Nowe, Hajduki Wielkie, Kamień, Lipiny, Łagiewniki, Orzegów, Piekary Wielkie, Szarlej, Świętochłowice) i 7 obszarami dworskimi. Siedziba powiatu – Bytom – pozostała po niemieckiej stronie granicy. Z polskiej części powiatu bytomskiego utworzono powiat świętochłowicki w woj. śląskim.
  8. ↑ W 1920 roku Polsce przypadła większa część powiatu chodzieskiego bez miejscowości: Ługi Ujskie, Motylewo, Piła, Skórka i Stobno. Siedziba powiatu – Chodzież – znalazła się po polskiej stronie granicy.
  9. ↑ a b W 1920 w roku Polsce znalazła się północno-wschodnia część powiatu człuchowskiego. Siedziba powiatu – Człuchów – pozostała po niemieckiej stronie granicy. Polską część powiatu człuchowskiego przyłączono do powiatu chojnickiego w woj. pomorskim.
  10. ↑ a b Po wytyczeniu granicy między Polską a Czechosłowacją na Śląsku Cieszyńskim w 1920 roku, zdecydownie większa (zaolziańska) cześć powiatu frysztackiego przypadła Czechosłowacji (CS). W Polsce znalazły się jedynie cztery i pół gminy (jednostkowe): Kaczyce (oprócz skrawka, który włączono do gminy Łąki nad Olzą w CS), Kończyce Wielkie (w całości), Kończyce Małe (w całości), pół gminy Marklowice; polską część przekształcono w gminę Marklowice Górne (część czeską przekształcono w gminę Marklowice Dolne) oraz gmina Zebrzydowice (oprócz skrawka, który włączono do gminy Marklowice Dolne i do Frysztatu w CS). Wszyskie te gminy weszły w skład powiatu cieszyńskiego w województwie śląskim, i pozostały w nim nawet po reaktywowaniu powiatu frysztackiego w 1938 w związku z okupacją Zaolzia przez Polskę.
  11. ↑ a b W 1938 roku przyłączono do Polski z Czechosłowacji powiat czeskocieszyński (wraz z siedzibą powiatu – Czeskim Cieszynem). Powiat przyłączono do powiatu cieszyńskiego w woj. śląskim.
  12. ↑ a b 16 listopada 1938 roku włączono do Polski północny skrawek powiatu czadeckiego z Czechosłowacji z częściami gmin: Czarne, Oleśna, Skalite i Świerczynowiec. Siedziba powiatu – Czadca – pozostała po czechosłowackiej stronie granicy. Przyłączona do Polski część powiatu została zintegrowana 1 lutego 1939 roku z powiatem cieszyńskim w woj. śląskim.
  13. ↑ a b c 16 listopada 1938 roku włączono do Polski wschodni skrawek powiatu frydeckiego z Czechosłowacji z 4 gminami i częściami 11 gmin. Siedziba powiatu – Frydek – pozostała po czechosłowackiej stronie granicy. Przyłączona do Polski część powiatu została włączona 1 lutego 1939 roku do powiatu cieszyńskiego (gminy: Morawka, Szonów, Wojkowice, Żermanice oraz części gmin: Bartowice, Błędowice Górne, Błędowice Średnie, Ligota Dolna, Ligota Górna, Noszowice) i frysztackiego (części gmin: Gruszów, Hermanice, Michałkowice, Radwanice i Śląska Ostrawa) w woj. śląskim.
  14. ↑ W 1945 roku Polsce przypadła część powiatu cieszyńskiego w granicach sprzed listopada 1938 roku (bez dawnego powiatu czeskocieszyńskiego oraz włączonych 16 listopada 1938 roku fragmentów powiatów czadeckiego i frydeckiego), potwierdzonych umową o ostatecznym wytyczeniu granicy polsko-czechosłowackiej ratyfikowaną 14 lutego 1959 roku (obszary te weszły w skład Czechosłowacji).
  15. ↑ a b → 1938 (1939); ► cieszyński
  16. ↑ a b W 1920 w roku Polsce znalazła się południowa część powiatu wieleńskiego na lewym brzegu Noteci (Chełst, Drawsko, Drawski Młyn, Gulcz, Kamiennik, Kwiejce, Marylin, Mikołajewo, Nowe Kwiejce, Pęckowo, Piłka, Rosko, Wrzeszczyna oraz część Wielenia). Siedziba powiatu – Wieleń – została przedzielona granicą polsko-niemiecką. Polską część powiatu wieleńskiego przyłączono do powiatu czarnkowskiego w woj. poznańskim.
  17. ↑ W 1920 roku Polsce przypadła większa część powiatu czarnkowskiego bez miejscowości na prawym brzegu Noteci (Biała, Bukowiec, Gajewo, Kuźnica Czarnkowska, Łomnica, Niekursko, Nowa Wieś, Radolin, Radolinek, Radosiew, Runowo, Rychlik, Sarcz, Siedlisko, Smolarnia, Straduń, Teresin, Wrząca, Zofiowo). Siedziba powiatu – Czarnków – znalazła się po polskiej stronie granicy.
  18. ↑ Inna używana nazwa: cieszyński zachodni.
  19. ↑ → 1938; ► cieszyński
  20. ↑ W 1945 roku Polsce przypadła zachodnia część powiatu dobromilskiego z woj. lwowskiego m.in. z miejscowościami Bircza, Kalwaria Pacławska i Wojtkowa. Siedziba powiatu – Dobromil – znalazła się po wschodniej stronie granicy, w ZSRR. Polska część powiatu dobromilskiego została zintegrowana z powiatem przemyskim w nowo utworzonym woj. rzeszowskim (1945).
  21. ↑ Inna używana nazwa: dubnowski.
  22. ↑ Inna używana nazwa: duniłowiczowski.
  23. ↑ a b W 1920 w roku Polsce znalazła się część powiatu nidzickiego m.in. z Działdowem i Płośnicą. Siedziba powiatu – Nidzica – pozostała po niemieckiej stronie granicy. Z polskiej części powiatu nidzickiego utworzono powiat działdowski w woj. pomorskim.
  24. ↑ Powiat frysztacki, będący w latach 1938–1939 częścią województwa śląskiego, jako część Polski wymieniony jest w Dzienniku Ustaw RP po II wojnie światowej tylko raz (Dz.U. z 1945 r. nr 33, poz. 196), co może być spowodowane sporem o Zaolzie między Polską a Czechosłowacją i nieuregulowaną prawnie kwestią przebiegu granicy, brak innych źródeł potwierdzających przynależność całego powiatu lub jego części do Polski w 1945 roku. Siedziba powiatu – Frysztat – znalazła się ostatecznie po czechosłowackiej stronie granicy.
  25. ↑ a b W 1920 w roku Polsce znalazł się fragment powiatu Danziger Höhe: gminy jednostkowe Bysewo, Klukowo, Rębiechowo i Sulmin oraz obszary dworskie Czaple, Kokoszki, Leźno, Lniska, Matarnia i Owczarnia. Polską część powiatu Gdańskie Wyżyny przyłączono do powiatu kartuskiego w woj. pomorskim.
  26. ↑ a b c W 1922 roku w Polsce znalazły się dwie oddzielne części powiatu gliwickiego z 3 gminami i 3 obszarami dworskimi: południowa (Gierałtowice, Przyszowice) i północna (Mikoleska). Siedziba powiatu – Gliwice – pozostała po niemieckiej stronie granicy. Polskie części powiatu gliwickiego zostały zintegrowane z powiatem rudzkim (Gierałtowice, Przyszowice) i tarnogórskim (Mikoleska) w woj. śląskim.
  27. ↑ a b W 1920 w roku Polsce znalazła się część powiatu kwidzyńskiego: 1) w wyniku postanowień traktatu wersalskiego – lewy brzeg Wisły; 2) po plebiscycie na Powiślu (Bursztych, Janowo, Kramrowo, Nowe Lignowy, Pólko Małe). Siedziba powiatu – Kwidzyn – pozostała po niemieckiej stronie granicy. Z polskiej części powiatu kwidzyńskiego utworzono powiat gniewski w woj. pomorskim.
  28. ↑ W 1945 roku Polsce przypadła część powiatu gorlickiego w granicach sprzed listopada 1938 roku (bez terenów nad rzeką Cygielką, które weszły w skład Czechosłowacji), potwierdzonych umową o ostatecznym wytyczeniu granicy polsko-czechosłowackiej ratyfikowaną 14 lutego 1959 roku.
  29. ↑ a b c W 1920 w roku Polsce znalazł się fragment powiatu górowskiego. Siedziba powiatu – Góra – pozostała po niemieckiej stronie granicy. Polską część powiatu górowskiego przyłączono do powiatów: leszczyńskiego (Jabłonna, Kaczkowo, Rojęczyn) i rawickiego (Trzebosz) w woj. poznańskim.
  30. ↑ W 1945 roku Polsce przypadły południowo-zachodnie skrawki powiatu grodzieńskiego z woj. białostockiego m.in. z miejscowościami Krynki i Kruszyniany. Siedziba powiatu – Grodno – znalazła się po wschodniej stronie granicy, w ZSRR. Polska część powiatu grodzieńskiego została zintegrowana z powiatem sokólskim w tymże województwie (1945).
  31. ↑ Powiat z siedzibą w Grodzisku Wielkopolskim; nie mylić z powiatem grodziskim z siedzibą w Grodzisku Mazowieckim.
  32. ↑ W 1945 roku Polsce przypadła zachodnia część powiatu jaworowskiego z woj. lwowskiego (gmina Wielkie Oczy – 8 gromad i gmina Gnojnice – 4 gromady, którą przekształcono w gminę Młyny). Siedziba powiatu Jaworów znalazła się po wschodniej stronie granicy, w Ukraińskiej SRR. Pozostała Polsce część powiatu jaworowskiego została zintegrowana z powiatami lubaczowskim (Wielkie Oczy) i powiatem jarosławskim (Młyny) w nowo utworzonym woj. rzeszowskim (1945).
  33. ↑ W 1920 roku Polsce przypadła większa część powiatu kartuskiego bez miejscowości: Czapielsk, Huta Dolna, Huta Górna, Jodłowno, Klonowo Dolne, Klonowo Górne, Kolbudy, Łapino, Majdany, Marszewo, Miłowo, Nowa Wieś Przywidzka, Ostróżki, Pomlewo, Pręgowo, Przywidz, Roztoka, Szklana Góra, Ząbrsko Dolne i Ząbrsko Górne, włączonych do Wolnego Miasta Gdańska. Siedziba powiatu – Kartuzy – znalazła się po polskiej stronie granicy. Jeszcze w tym samym roku dokonano korekty granicy – Żukówko ponownie znalazło się w Niemczech.
  34. ↑ a b W 1920 w roku Polsce znalazła się północno-wschodnia część powiatu namysłowskiego (Darnowiec, Drożki, Krzyżowniki, Mały Buczek, Proszów, Rychtal, Sadogóra, Skoroszów, Stogniewice, Wielki Buczek, Zgorzelec). Siedziba powiatu – Namysłów – pozostała po niemieckiej stronie granicy. Polską część powiatu namysłowskiego przyłączono do powiatu kępińskiego w woj. poznańskim.
  35. ↑ a b c d W 1920 w roku Polsce znalazła się wschodnia część powiatu sycowskiego. Siedziba powiatu – Syców – pozostała po niemieckiej stronie granicy. Polską część powiatu sycowskiego przyłączono do powiatów: kępińskiego (Bałdowice, Bralin, Chojęcin, Domasłów, Gola, Koza Wielka, Miechów, Marcinki, Mnichowice, Nosale, Nowa Wieś Książęca, Pisarzowice, Słupia, Tabor Mały, Tabor Wielki, Trębaczów, Turkowy, Zbyczyna; a także Dziadowa Kłoda (Kunzendorf) i Ślizów (Schleise), które jednak po pół roku zwrócono Niemcom [1]), odolanowskiego (Bronisławka, Cieszyn, Chojnik, Czesławice, Dobrzec, Hetmanów, Janisławice, Jarnostaw, Jesiona, Kałkowskie, Kąty Śląskie, Kocina, Konradów, Kopalina, Kuźnica Kącka, Lipskie, Łachów, Mariak, Możdżanów, Pawłów, Piła, Sobki, Sośnie, Starza, Surmin, Szklarka Śląska, Żabnik) i ostrzeszowskiego (Mąkoszyce, Niwki Książęce, Rybin) w woj. poznańskim.
  36. ↑ a b W 1938 roku przyłączono do Polski część powiatu kieżmarskiego z gminą Jaworzyna i częścią gminy Ździar. Siedziba powiatu – Kieżmark – pozostała po czechosłowackiej stronie granicy. Polską część powiatu kieżmarskiego przyłączono do powiatu nowotarskiego w woj. krakowskim.
  37. ↑ a b c → 1938; ► nowotarski
  38. ↑ Inna pisownia: kossowski.
  39. ↑ Inna używana nazwa: kamień-koszyrski.
  40. ↑ W 1920 roku Polsce przypadła większa część powiatu kościerskiego bez miejscowości: Bliziny, Borowina, Czarna Huta, Częstocin, Drzewina, Gromadzin, Kierzkowo, Olszanka, Pawłowo, Piekło Górne, Piekło Dolne, Sucha Huta, Trzepowo włączonych do Wolnego Miasta Gdańska. Siedziba powiatu – Kościerzyna – znalazła się po polskiej stronie granicy.
  41. ↑ Powiat z siedzibą w Krośnie; nie mylić z powiatem krośnieńskim z siedzibą w Krośnie Odrzańskim.
  42. ↑ W 1945 roku Polsce przypadła część powiatu leskiego z woj. lwowskiego m.in. bez miejscowości (które weszły w skład ZSRR) przyłączonych później do Polski (1951) w wyniku umowy o zmianie granic z ZSRR (w tym Ustrzyk Dolnych), przywrócono także granicę południową sprzed listopada 1938 roku (bez tzw. źródłowiska Udawy), potwierdzonych umową o ostatecznym wytyczeniu granicy polsko-czechosłowackiej ratyfikowaną 14 lutego 1959 roku.
  43. ↑ a b W 1920 w roku Polsce znalazła się północno-wschodnia część powiatu wschowskiego z miejscowościami: Brenno, Bukówiec Górny, Długie Nowe, Dominice, Gołanice, Grotniki, Jezierzyce Kościelne, Krzycko Małe, Krzycko Nowe (Lindensee), Krzycko Wielkie, Miastko, Niechłód, Potrzebowo, Radomyśl, Sądzia, Wijewo, Włoszakowice, Zaborówiec i Zbarzewo. Siedziba powiatu – Wschowa – pozostała po niemieckiej stronie granicy. Polską część powiatu wschowskiego przyłączono do powiatu leszczyńskiego w woj. poznańskim.
  44. ↑ a b W 1920 w roku Polsce znalazła się część powiatu ostródzkiego z 3 gminami (Groszki, Lubstynek i Napromek). Siedziba powiatu – Ostróda – pozostała po niemieckiej stronie granicy. Polską część powiatu ostródzkiego przyłączono do powiatu lubawskiego w woj. pomorskim.
  45. ↑ W 1922 roku Polsce przypadła większa część powiatu lublinieckiego bez gmin: Bzinica Nowa, Bzinica Stara, Ciasna, Dzielna, Główczyce, Główczyce, Gwoździany, Jeżowa, Klekotna, Kolejka, Koszwice, Ligota Dobrodzieńska, Łagiewniki Małe, Makowczyce, Molna, Myślina, Panoszów, Pludry, Rzędowice, Sieraków, Szemrowice, Skrzydłowice, Turza, Warłów, Wędzina, Zborowskie i Zwóz oraz miasta Dobrodzień (obszar ten przekształcono 15 czerwca 1922 w powiat dobrodzieński). Siedziba powiatu – Lubliniec – znalazła się po polskiej stronie granicy.
  46. ↑ a b c W 1920 w roku Polsce znalazła się wschodnia część powiatu międzyrzeckiego na prawym brzegu Obry. Siedziba powiatu – Międzyrzecz – pozostała po niemieckiej stronie granicy. Polską część powiatu międzyrzeckiego przyłączono do powiatu międzychodzkiego (Dormowo, Głażewo, Lewice, Łowyń, Silna, Stoki, Świechocin, Wrony) i nowotomyskiego (Chojniki, Chrośnica, Grubsko, Jabłonka Stara, Jastrzębsko Stare, Lewiczynek, Lubień, Łęczno, Łomnica, Miedzichowo, Nądnia, Nowa Silna, Nowa Wieś Zbąska, Nowe Czeskie, Nowe Jastrzębsko, Nowy Dwór, Pąchy, Perzyny, Prądówka, Przychodzko, Przyprostynia, Stare Czeskie, Stary Folwark, Stefanowo, Strzyżewo, Szklarka Trzcielska, Toczeń, Zachodzko, Zakrzewko, Zawada, Zbąszyń) w woj. poznańskim.
  47. ↑ Inna używana nazwa: mińsko-mazowiecki.
  48. ↑ Inna używana nazwa: mołodecki.
  49. ↑ W 1945 roku Polsce przypadła zachodnia część powiatu mościskiego z woj. lwowskiego – fragment gminy Małnów z Kalnikowem i zachodnim fragmentem Starzawy. Siedziba powiatu – Mościska – znalazła się po wschodniej stronie granicy, w ZSRR. Polska część powiatu mościskiego została zintegrowana z powiatem przemyskim (sekcja północna) w nowo utworzonym woj. rzeszowskim (1945).
  50. ↑ a b W 1924 roku w Polsce znalazła się część powiatu namiestowskiego z fragmentem gminy Lipnica Wielka. Siedziba powiatu – Namiestów – pozostała po czechosłowackiej stronie granicy. Polską część powiatu namiestowskiego przyłączono do powiatu spisko-orawskiego w woj. krakowskim.
  51. ↑ a b c W 1938 roku w Polsce znalazła się część powiatu namiestowskiego z fragmentem Bobrowa (fragment zachodniego stoku góry Krywań) i Półgóry (południowy stok Mędralowej/Jałowca Małego). Przyłączono ją odpowiednio do powiatów nowotarskiego i żywieckiego w woj. krakowskim.
  52. ↑ → 1938; ► nowotarski / ► żywiecki
  53. ↑ a b W 1938 roku przyłączono do Polski część powiatu starolubowelskiego z fragmentami Legnawy, Małego Lipnika, Małego Sulina, Mniszka nad Popradem i Stariny leżącymi nad Popradem. Przyłączono ją do powiatu nowosądeckiego w woj. krakowskim.
  54. ↑ W 1945 roku Polsce przypadła część powiatu nowosądeckiego w granicach sprzed listopada 1938 roku (bez przyłączonego wówczas fragmentu doliny Popradu koło Żegiestowa, który wszedł w skład Czechosłowacji), potwierdzonych umową o ostatecznym wytyczeniu granicy polsko-czechosłowackiej ratyfikowaną 14 lutego 1959 roku.
  55. ↑ a b W 1938 roku przyłączono do Polski część powiatu starowiejskiego z Leśnicą oraz fragmentami Lechnicy i Szwabów Niżnich. Włączono ją do powiatu nowotarskiego w woj. krakowskim.
  56. ↑ a b W 1938 roku w Polsce znalazła się część powiatu trzciańskiego z wsiami Głodówka i Sucha Góra (w latach 1924–1938 należącymi do Czechosłowacji) oraz fragmentem gminy Trzciana sąsiadujący z Lipnicą Wielką. Przyłączono ją do powiatu nowotarskiego w woj. krakowskim.
  57. ↑ W 1945 roku Polsce przypadła część powiatu nowotarskiego w granicach sprzed listopada 1938 roku (bez Jaworzyny Tatrzańskiej i Leśnicy, Głodówki, Suchej Góry i skrawków terenów leśnych między Lipnicą Wielką a Bobrowem i Rabczą, które weszły w skład Czechosłowacji), potwierdzonych umową o ostatecznym wytyczeniu granicy polsko-czechosłowackiej ratyfikowaną 14 lutego 1959 roku.
  58. ↑ Inna używana nazwa: pilzneński.
  59. ↑ W 1945 roku Polsce przypadła zachodnia część powiatu przemyskiego z woj. lwowskiego bez miejscowości (które weszły w skład ZSRR) takich jak Medyka (przyłączona ponownie do Polski w 1948 roku) i Niżankowice. Siedziba powiatu – Przemyśl – znalazła się po polskiej stronie granicy.
  60. ↑ a b W 1922 roku w Polsce znalazła się część powiatu raciborskiego z 19 gminami (Adamowice, Bełsznica, Bluszczów, Bogunice, Brzezie, Buków, Gorzyce, Gorzyczki, Kamień, Kobyla, Kornowacz, Ligota Tworkowska, Lubomia, Nieboczowy, Pogrzebień, Raszczyce, Rogi, Syrynia, Uchylsko) i 19 obszarami dworskimi. Siedziba powiatu – Racibórz – pozostała po niemieckiej stronie granicy. Polska część powiatu raciborskiego została zintegrowana z powiatem rybnickim w woj. śląskim.
  61. ↑ Inna używana nazwa: rawsko-mazowiecki.
  62. ↑ Inna używana nazwa: rawsko-ruski.
  63. ↑ W 1945 roku Polsce przypadły zachodnie skrawki powiatu rawskiego z woj. lwowskiego, które włączono do: 1) powiatu tomaszowskiego: a) miasto Uhnów; b) gminy: Bełżec, Lubycza Królewska, Tarnoszyn i Wierzbica (przekształconą w gminę Uhnów); c) gromady Hrebenne i Siedliska z gminy Siedliska (J. Feduszka: Zmiany przebiegu granicy, 2001; Dz.U. z 1945 r. nr 26, poz. 160) oraz do 2) powiatu lubaczowskiego w nowo utworzonym woj. rzeszowskim (1945): Dziewięcierz (z gminy Potylicz), Radruż (z gminy Wróblaczyn), Werchrata i Prusie (z gminy Siedliska).
  64. ↑ → dębicki
  65. ↑ a b W 1922 roku w Polsce znalazła się część powiatu zabrskiego z 9 gminami (Bielszowice, Bujaków, Chudów, Kończyce, Makoszowy, Paniowy, Paniówki, Pawłów, Ruda) i 3 obszarami dworskimi (powiat zabrski zniesiono 1 stycznia 1927). Siedziba powiatu – Zabrze (Hindenburg) – pozostała po niemieckiej stronie granicy. Z polskiej części powiatu zabrskiego utworzono powiat rudzki w woj. śląskim.
  66. ↑ W 1922 roku Polsce przypadła większa część powiatu rybnickiego bez gmin i obszarów dworskich: Bargłówka, Dolna Wieś, Górki, Jankowice Rudzkie, Kolonia Renerowska, Kuźnia Nieborowska, Nieborowice, Pilchowice, Ruda Kozielska, Rudy, Stanica, Stodoły oraz Wielopole Pilchowickie. Siedziba powiatu – Rybnik – znalazła się po polskiej stronie granicy.
  67. ↑ Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę i Litwę jedynie zachodia część powiatu sejneńskiego pozostała przy Polsce (ok. 1/3); wschodnie gminy Kopciowo, Kudrany, Lejpuny, Łoździeje, Metele, Mirosław, Sereje, Święto-Jeziory i Wiejsieje znalazły się w 1919 roku w państwie litewskim.
  68. ↑ a b W 1920 w roku Polsce znalazła się część powiatu złotowskiego m.in. z Kamieniem, Sępólnem, Sypniewem i Więcborkiem. Siedziba powiatu – Złotów – pozostała po niemieckiej stronie granicy. Z polskiej części powiatu złotowskiego utworzono powiat sępoleński w woj. pomorskim.
  69. ↑ W 1938 roku przyłączono do Polski część powiatu snińskiego z fragmentem Osadnego powyżej źródła Udawy (z fragmentem linii kolejowej Nowy Łupków – Cisna). Przyłączono ją do powiatu leskiego w woj. lwowskim.
  70. ↑ → 1938; ► leski
  71. ↑ W 1945 roku Polsce przypadły zachodnie fragmenty powiatu sokalskiego, które włączono do powiatu hrubieszowskiego: a) miasto Bełz; b) gminy Bełz, Chorobrów, Krystynopol i Waręż (J. Feduszka: Zmiany przebiegu granicy, 2001; Dz.U. z 1945 r. nr 26, poz. 160)
  72. ↑ W 1945 roku Polsce przypadła zachodnia część powiatu sokólskiego z woj. białostockiego bez Odelska, który wszedł w skład ZSRR. Siedziba powiatu – Sokółka – pozostała po polskiej stronie granicy.
  73. ↑ a b W 1920 roku w Polsce znalazła się część powiatu starowiejskiego (Czarna Góra, Dursztyn, Falsztyn, Frydman, Jurgów, Kacwin, Krempachy, Łapszanka, Łapsze Niżne, Łapsze Wyżne, Niedzica, Nowa Biała, Rzepiska, Trybsz). Siedziba powiatu – Stara Wieś Spiska – pozostała po czechosłowackiej stronie granicy. Polską część powiatu starowiejskiego przyłączono do powiatu spisko-orawskiego w woj. krakowskim.
  74. ↑ a b W 1920 roku w Polsce znalazła się część powiatu trzciańskiego (Bukowina, Chyżne, Głodówka, Harkabuz, Jabłonka, Lipnica Mała, Orawka, Piekielnik, Podsarnie, Podszkle, Podwilk, Sucha Góra, Zubrzyca Dolna, Zubrzyca Górna i część gminy Lipnica Wielka). Siedziba powiatu – Trzciana – pozostała po czechosłowackiej stronie granicy. Polską część powiatu trzciańskiego przyłączono do powiatu spisko-orawskiego w woj. krakowskim.
  75. ↑ → 1938; ► nowosądecki
  76. ↑ Inna używana nazwa: strzeliński.
  77. ↑ Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę i Litwę główna część powiatu suwalskiego pozostała przy Polsce; jedynie jej najbardziej wschodni skrawek – gmina Maćkowo oraz niewielki leśny obszar na pn.-wsch. od Krejwian znalazł się w 1919 roku w państwie litewskim.
  78. ↑ Powiat z siedzibą w Środzie Wielkopolskiej; nie mylić z powiatem średzkim z siedzibą w Środzie Śląskiej.
  79. ↑ a b W 1922 roku Polsce znalazła się część należącego wcześniej do Niemiec powiatu miejskiego Bytom – eksklawa Friedenshütte (pol. Bytom Nowy). Zasadnicza część Bytomia znalazła się po zachodniej stronie granicy, w Niemczech. Polską część powiatu miejskiego Bytom przyłączono do powiatu świętochłowickiego w woj. śląskim.
  80. ↑ W 1922 roku Polsce przypadła większa część powiatu tarnogórskiego bez gmin: Górniki, Grzybowice, Laryszów, Miedary, Mikulczyce, Ptakowice, Stolarzowice, Wieszowa, Wilkowice oraz Zbrosławice. Siedziba powiatu – Tarnowskie Góry – znalazła się po polskiej stronie granicy.
  81. ↑ Powiat z siedzibą w Tomaszowie Lubelskim; nie mylić z powiatem tomaszowskim z siedzibą w Tomaszowie Mazowieckim.
  82. ↑ Powiat z siedzibą w Trzcianie (Słowacja); nie mylić z powiatem trzcianeckim z siedzibą w Trzciance.
  83. ↑ W 1945 roku Polsce przypadły zachodnie skrawki powiatu turczańskiego z woj. lwowskiego: gmina Tarnawa Niżna oraz część gminy Sianki (z m.in. miejscowościami Beniowa i Sianki). Siedziba powiatu – Turka – znalazła się po wschodniej stronie granicy, w ZSRR. Polska część powiatu turczańskiego została zintegrowana z powiatem leskim w nowo utworzonym woj. rzeszowskim (1945); w 1952 tereny te weszły w skład powiatu ustrzyckiego.
  84. ↑ W 1920 roku Polsce przypadła większa część powiatu wejherowskiego bez miejscowości Brzyno, Okalice i Prusewo, które pozostały w granicach Niemiec oraz Sopotu, włączonego do Wolnego Miasta Gdańska. Siedziba powiatu – Wejherowo – znalazła się po polskiej stronie granicy.
  85. ↑ W 1945 roku Polsce przypadły zachodnie skrawki powiatu wołkowyskiego z woj. białostockiego m.in. z miejscowościami Łuka i Jałówka. Siedziba powiatu – Wołkowysk – znalazła się po wschodniej stronie granicy, w ZSRR. Polska część powiatu wołkowyskiego została zintegrowana z powiatem białostockim w tymże województwie (1945); od 1954 część tych terenów należy do powiatu hajnowskiego.
  86. ↑ Inna pisownia: wysoko-mazowiecki.
  87. ↑ W 1945 roku Polsce przypadła część powiatu żywieckiego w granicach sprzed listopada 1938 roku (bez południowego stoku Mędralowej (Jałowca Małego), który wszedł w skład Czechosłowacji), potwierdzonych umową o ostatecznym wytyczeniu granicy polsko-czechosłowackiej ratyfikowaną 14 lutego 1959 roku.
  88. ↑ Inna używana nazwa: Bielsko Śląskie.
  89. ↑ Powiat zniesiono 1 kwietnia 1939.
  90. ↑ Do 31 marca 1931 nosił nazwę Warszawa-Południe.
  91. ↑ a b c d Brak źródeł potwierdzających istnienie powiatu od 1945 roku.
  92. ↑ Do 31 marca 1931 nosił nazwę Warszawa-Północ.
  93. ↑ Do 31 marca 1931 nosił nazwę Warszawa-Praga.

Bibliografia

  • Dz. Pr. P. P. z 1919 r. Nr 65, poz. 395 (Dz.U. z 1919 r. nr 65, poz. 395) – Ustawa tymczasowa z dnia 2 sierpnia 1919 r. o organizacji władz administracyjnych II instancji.
  • Dz.U. z 1920 r. nr 20, poz. 106 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 lutego 1920 r. w przedmiocie tymczasowej organizacji władzy administracyjnej I instancji w miastach Warszawie, Łodzi i Lublinie.
  • Dz.U. z 1920 r. nr 117, poz. 768 – Ustawa z dnia 3 grudnia 1920 r. o tymczasowej organizacji władz administracyjnych II instancji (województw) na obszarze b. Królestwa Galicji i Lodomerji z W. Ks. Krakowskiem oraz na wchodzących w skład Rzeczypospolitej Polskiej obszarach Spisza i Orawy.
  • Dz.U. z 1921 r. nr 16, poz. 93 – Ustawa z dnia 4 lutego 1921 r. o unormowaniu stanu prawno-politycznego na ziemiach, przyłączonych do obszaru Rzeczypospolitej na podstawie umowy o preliminaryjnym pokoju i rozejmie podpisanej w Rydze dnia 12 października 1920 r.
  • Dz. U. TKR nr 9 (19) – dekret nr 96 z dnia 18 lutego 1921 r.
  • Dziennik Rozporządzeń Naczelnej Władzy na Górnym Śląsku z 1921 r. Nr 8, poz. 33 – Rozporządzenie z dnia 30 maja 1921 r. w przedmiocie przyłączenia części powiatu raciborskiego po prawym brzegu Odry do powiatu rybnickiego i części powiatu kozielskiego po prawym brzegu Odry do powiatu gliwickiego.
  • Dz. U. Śl. z 1922 r. Nr 1, poz. 2 – Rozporządzenie z dnia 17 czerwca 1922 r. w przedmiocie ustroju władz administracyjnych i samorządowych na obszarze Województwa Śląskiego.
  • Dz. U. Śl. z 1922 r. Nr 13, poz. 43 – Załącznik do rozporządzenia z dnia 17 czerwca 1922 r. (Dz. Ust. Śl. Nr 1, poz. 3), w przedmiocie ustroju powiatowego Województwa Śląskiego, zawierający spis gmin miejskich i wiejskich, obszarów dworskich, oraz miast wyjętych z powiatów.
  • Dz.U. z 1922 r. nr 56, poz. 504 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 lipca 1922 r. w sprawie zniesienia powiatu białowieskiego oraz rozciągnięcia na gminy białowieską, masiewską i suchopolską mocy obowiązującej przepisów o samorządzie powiatowym.
  • M.P. z 1922 r. nr 282, poz. 204 – Obwieszczenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 29 listopada 1922 r. o przeniesieniu siedziby urzędowej Starostwa z Cieszanowa do Lubaczowa oraz o zmianie nazwy powiatu ciesznowskiego
  • Dz.U. z 1923 r. nr 116, poz. 1051 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 6 grudnia 1922 r. o utworzeniu powiatu stolińskiego oraz włączeniu gmin dobrosławskiej i pohostskiej do powiatu pińskiego.
  • Dz. U. Śl. z 1924 r. Nr 5, poz. 20 – Ustawa z dnia 15 lutego 1924 r. w przedmiocie zniesienia powiatu Rudzkiego.
  • Dz.U. z 1924 r. nr 68, poz. 655 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 lipca 1924 r. w sprawie podziału powiatu rówieńskiego na dwie jednostki administracyjne i kreowania powiatu kostopolskiego tudzież regulacji granic powiatów: rówieńskiego, dubnowskiego, łuckiego, ostrogskiego, krzemienieckiego i horochowskiego.
  • Dz.U. z 1924 r. nr 117, poz. 1044 – Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 30 grudnia 1924 r. w sprawie zmiany granic niektórych powiatów województwa poznańskiego.
  • Dz.U. z 1925 r. nr 59, poz. 416 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 maja 1925 r. o wydzieleniu miasta Gniezna ze związku gnieźnieńskiego powiatu ziemskiego i utworzeniu z tego miasta osobnego powiatu miejskiego.
  • Dz.U. z 1925 r. nr 59, poz. 417 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 maja 1925 r. o wydzieleniu miasta Inowrocławia ze związku inowrocławskiego powiatu ziemskiego i utworzeniu z tego miasta osobnego powiatu miejskiego.
  • Dz.U. z 1925 r. nr 67, poz. 472 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 czerwca 1925 r. o zmianie granic powiatów na obszarze okręgu administracyjnego wileńskiego.
  • M.P. z 1925 r. nr 160, poz. 717 – Obwieszczenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 26 czerwca 1925 r. o przeniesieniu siedziby urzędowej starostwa z Husiatyna do Kopyczyniec
  • Dz.U. z 1926 r. nr 26, poz. 158 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 4 marca 1926 r. w sprawie niektórych zmian rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 26 czerwca 1925 r. o zmianie granic powiatów na obszarze okręgu administracyjnego wileńskiego.
  • Dz.U. z 1927 r. nr 8, poz. 62 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 stycznia 1927 r. w sprawie zmiany rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 4 marca 1926 r. o niektórych zmianach rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 26 czerwca 1925 r. w przedmiocie zmiany granic powiatów na obszarze okręgu administracyjnego wileńskiego.
  • Dz.U. z 1927 r. nr 17, poz. 130 – Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 16 lutego 1927 r. o zniesieniu powiatu witkowskiego w województwie poznańskiem.
  • Dz.U. z 1927 r. nr 72, poz. 647 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 lipca 1928 r. o organizacji i zakresie działania władz administracji ogólnej na obszarze miasta stołecznego Warszawy.
  • Dz.U. z 1928 r. nr 25, poz. 221 – Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 29 lutego 1928 r. w sprawie zmiany art. 1 rozporządzenia z dnia 30 października 1926 r. o utworzeniu powiatu morskiego w Gdyni.
  • Dz.U. z 1928 r. nr 125, poz. 727 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 grudnia 1926 r. o podziale powiatu będzińskiego i utworzeniu nowego powiatu zawierciańskiego z siedzibą władz powiatowych w Zawierciu.
  • Dz.U. z 1929 r. nr 4, poz. 35 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 stycznia 1929 r. o wyłączeniu gminy miejskiej Gdynia z powiatu morskiego i utworzeniu z niej odrębnego powiatu miejskiego.
  • Dz.U. z 1929 r. nr 35, poz. 318 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 kwietnia 1929 r. o zniesieniu powiatu kosowskiego w województwie poleskiem i utworzeniu z jego terytorjum powiatu iwacewickiego z siedzibą władz powiatowych w Iwacewiczach w temże województwie.
  • Dz.U. z 1931 r. nr 111, poz. 868 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 grudnia 1931 r. w sprawie zmiany rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 26 kwietnia 1929 r. o zniesieniu powiatu kosowskiego w województwie poleskiem i utworzeniu z jego terytorjum powiatu iwacewickiego z siedzibą władz powiatowych w Iwacewiczach w temże województwie.
  • Dz.U. z 1932 r. nr 1, poz. 3 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 4 grudnia 1931 r. w sprawie zniesienia oraz zmiany granic niektórych powiatów na obszarze województwa krakowskiego.
  • M.P. z 1931 r. nr 51, poz. 86 – Obwieszczenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 24 lutego 1931 r. w sprawie zmiany nazwy gminy Lisko w powiecie liskim, województwie lwowskiem
  • Dz.U. z 1932 r. nr 3, poz. 18 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 grudnia 1931 r. w sprawie zniesienia powiatu kolneńskiego w województwie białostockiem.
  • Dz.U. z 1932 r. nr 3, poz. 19 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 grudnia 1931 r. w sprawie zniesienia powiatu gniewskiego oraz zmiany granic niektórych powiatów na obszarze województwa pomorskiego.
  • Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 33 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 stycznia 1932 r. w sprawie zniesienia powiatu konstantynowskiego w województwie lubelskiem.
  • Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 34 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 stycznia 1932 r. w sprawie zniesienia powiatu słupeckiego w województwie łódzkiem.
  • Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 35 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 stycznia 1932 r. w sprawie zniesienia oraz zmiany granic niektórych powiatów na obszarze województwa poznańskiego.
  • Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 36 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 stycznia 1932 r. w sprawie zniesienia oraz zmiany granic niektórych powiatów na obszarze województwa lwowskiego.
  • Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 37 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 stycznia 1932 r. w sprawie zniesienia oraz zmiany granic niektórych powiatów na obszarze województwa stanisławowskiego.
  • Dz.U. z 1932 r. nr 30, poz. 315 – Obwieszczenie Rady Ministrów z dnia 19 marca 1932 r. o sprostowaniu błędów w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 21 grudnia 1931 r. w sprawie zniesienia powiatu gniewskiego oraz zmiany granic niektórych powiatów na obszarze województwa pomorskiego.
  • Dz. U. Śl. z 1934 r. Nr 13, poz. 24 – Ustawa z dnia 16 maja 1934 roku w sprawie włączenia gmin Chorzów i Nowe Hajduki do miasta Królewskiej Huty oraz zmiany nazwy tega miasta na Chorzów.
  • Dz.U. z 1937 r. nr 18, poz. 119 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 8 marca 1937 r. o zniesieniu powiatu ropczyckiego i utworzeniu powiatu dębickiego w województwie krakowskim.
  • Dz.U. z 1938 r. nr 19, poz. 154 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 marca 1938 r. o zmianie granic powiatów inowrocławskiego i mogielińskiego w województwie poznańskim.
  • Dz. U. Śl. z 1938 r. Nr 18, poz. 35 – Ustawa z dnia 27 października 1938 r. o podziale administracyjnym i tymczasowej organizacji administracji na obszarze Ziem Odzyskanych Śląska Cieszyńskiego.
  • Dz.U. z 1938 r. nr 87, poz. 585 – Dekret Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 16 listopada 1938 r. o zjednoczeniu z Rzecząpospolitą Polską ziem odzyskanych w listopadzie 1938 r. i o rozciągnięciu na te ziemie mocy obowiązującej niektórych aktów ustawodawczych.
  • Protokół delimitacyjny granicy państwowej pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a Republiką Czeskosłowacką (Na odcinku Morawskośląskim) z protokółami dodatkowymi – Mistek, 23 listopada i 9 grudnia 1938 roku.
  • Protokół delimitacyjny granicy państwowej pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a Republiką Czeskosłowacką (Na odcinku Słowackim) z protokółami dodatkowymi – Zakopane, 30 listopada 1938 roku.
  • Dz. U. Śl. z 1939 r. Nr 2, poz. 6 – Ustawa z dnia 31 stycznia 1939 roku o podziale administracyjnym ziem odzyskanych we Frydeckiem i w Czadeckiem oraz o zmianie granic niektórych gmin powiatów cieszyńskiego i frysztackiego.
  • Dz. U. Śl. z 1939 r. Nr 6, poz. 15 – Ustawa z dnia 7 marca 1939 roku o zniesieniu powiatu świętochłowickiego i o zmianie granic powiatów katowickiego, pszczyńskiego i tarnogórskiego.
  • Dz. U. Śl. z 1939 r. Nr 8, poz. 19 – Ustawa z dnia 17 marca 1939 roku o organizacji i zasadach działania powiatowych władz administracji ogólnej w województwie śląskim.
  • Dz.U. z 1945 r. nr 26, poz. 160 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lipca 1945 r. o przyłączeniu gminy wiejskiej Tarnoszyn do powiatu tomaszowskiego w województwie lubelskim.
  • Dz.U. z 1945 r. nr 33, poz. 196 – Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej w porozumieniu z Ministrem Administracji Publicznej z dnia 21 sierpnia 1945 r. o utworzeniu nowych, o zmianach istniejących dotychczas rejonowych komend uzupełnień i o ustaleniu ich zasięgu terytorialnego.
  • Dz.U. z 1959 r. nr 25, poz. 159 – Umowa między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Republiką Czechosłowacką o ostatecznym wytyczeniu granicy państwowej, podpisana w Warszawie dnia 13 czerwca 1958 r.
  • Dz.U. z 1959 r. nr 25, poz. 160 – Oświadczenie Rządowe z dnia 7 marca 1959 r. w sprawie wymiany dokumentów ratyfikacyjnych Umowy między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Republiką Czechosłowacką o ostatecznym wytyczeniu granicy państwowej, podpisanej w Warszawie dnia 13 czerwca 1958 r.