Powieść o sobie

Powieść o sobie (jap. 私小説 shishōsetsu, watashi-shōsetsu, watakushi-shōsetsu) – gatunek literacki w japońskiej literaturze, do którego zalicza się dzieła literatury, w których wydarzenia dziejące się w książce w jakiś sposób korespondują z życiem autora[1].

Gatunek powstał w Japonii z powodu wpływów naturalistycznych podczas okresu Meiji. Wielu autorów tego gatunku pozwalało sobie w nim na większą indywidualność i bardziej swobodny styl. Od początku swojego istnienia, „powieść o sobie” była gatunkiem, którym wyrażało się ciemniejszą stronę społeczności oraz życiorysu autora.

Jedną z cech charakterystycznych „powieści o sobie” jest m.in. narracja pierwszoosobowa[2]. Język japoński posiada kilka różnych słów na oznaczenie „ja” (np.: ore, boku, shōsei, atashi, watashi, watakushi) – dla gatunku przyjęła się nazwa "watashi-shōsetsu" lub "watakushi-shōsetsu". W książce Sōseki Natsume pt. Wagahai wa neko de aru (pol. wyd. Jestem kotem, 1977, 2006) narratorem jest kot mieszkający w tokijskim domu nauczyciela Kushami („Apsik”)[3].

Za pierwsze „powieści o sobie” uważa się: Hakai (Złamany zakaz, 1906), napisaną w 1906 roku przez Tōsona Shimazaki oraz Futon (Kołdra, 1907) Katai Tayamy (1871–1930) z 1907 roku. W Hakai Shimazaki opisuje mężczyznę urodzonego w dyskryminowanej części społeczeństwa (burakumin) i w jaki sposób łamie on przykazanie ojca i nie wyjawia swojego pochodzenia. W Futonie bohater wyjawia uczucia skierowane do swojej uczennicy.

Skandal Shūsaku Endō to jeden z późniejszych przykładów „powieści o sobie”.

Przypisy

  1. ↑ Edward Fowler: The rhetoric of confession : shishõsetsu in early twentieth-century japanese fiction. Wyd. 1. paperback printing.. Berkeley: University of California Press, 1988. ISBN 0-520-07883-7. (ang.).
  2. ↑ Karatani Kōjin. Transl. ed by Brett de Bary: Origins of modern Japanese literature. Wyd. 3. pr.. Durham [u.a.]: Duke Univ. Press, 1998. ISBN 0-8223-1323-5. (ang.).
  3. ↑ Mikołaj Melanowicz: Historia literatury japońskiej. Warszawa: PWN SA, 2011, s. 320-321. ISBN 978-83-0117214-5.

Bibliografia

  • Melanowicz, Mikołaj: Historia literatury japońskiej; Wydawnictwo Naukowe PWN SA, Warszawa 2012
  • Hijiya-Kirschnereit, Irmela: Rituals of Self-Revelation: Shishosetsu as Literary Genre and Socio-Cultural Phenomenon; Harvard University Press 1996
  • Fowler, Edward:The Rhetoric of Confession – Shishosetsu in Early Twentieth-Century Japanese Fiction; London 1988
  • Suzuki, Tomi: Narrating the Self – Fictions of Japanese Modernity; Stanford 1996