Powojnik pnący

Powojnik pnący
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domenaeukarionty
Królestworośliny
Podkrólestworośliny zielone
Nadgromadarośliny telomowe
Gromadarośliny naczyniowe
Podgromadarośliny nasienne
Nadklasaokrytonasienne
KlasaMagnoliopsida
Nadrządjaskropodobne
Rządjaskrowce
Rodzinajaskrowate
Rodzajpowojnik
Gatunekpowojnik pnący
Nazwa systematyczna
Clematis vitalba L.
Sp. pl. 1:544. 1753
Kwiatostan
Owoce

Powojnik pnący (Clematis vitalba L.) – gatunek rośliny z rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae Juss.). Występuje na większości obszaru Europy (na północy sięgając do środkowych Niemiec[3], Czech i Ukrainy), w północno-zachodniej Afryce (w Algierii), na Kaukazie, i w zachodniej Azji[4][5]. W Polsce występuje w wielu miejscach, głównie w zachodniej części kraju, na Śląsku, w dolinie Wisły[6]. W Polsce jest dość rzadki, ale stopniowo rozprzestrzenia się[7]. Status gatunku we florze Polski: kenofit[7], w skali regionalnej inwazyjny[8]. W niektórych krajach, również w Polsce bywa uprawiany[7].

Morfologia

Łodyga
Wijąca się, wzniesiona lub ze słabą tendencją do pięcia się. Dorasta do wysokości 4-12 m. Szybko pokrywa duże i nasłonecznione powierzchnie. Kora na zdrewniałych pędach jest szarobrązowa, łuszczy się długimi pasami.
Liście
Nieparzystopierzaste, pięciolistkowe. Ułożone naprzeciwlegle, ogonki długości 4-6 cm. Całobrzegie lub grubo ząbkowane, o sercowatej lub zaokrąglonej podstawie.
Kwiaty
Drobne, pachnące, o średnicy 2 cm (z podsadkami), zebrane w wiechy. Kielich kwiatów jest wewnątrz biały a na zewnątrz zielonkawy.
Owoce
Niełupki ze srebrzystobiałymi, pierzastymi wyrostkami. Utrzymują się na krzewie nawet przez całą zimę.

Biologia i ekologia

Roślina wieloletnia, pnącze, nanofanerofit. Kwitnie od czerwca do października. Rośnie w wilgotnych lasach liściastych, zaroślach i na torfowiskach. Jest gatunkiem ciepłolubnym. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Cl. Rhamno-Prunetea, Ass. Pruno-Ligustretum[9]. Cała roślina jest lekko trująca.

Zastosowanie

Uprawiany jest jako roślina ozdobna ze względu na swój szybki wzrost, bardzo dobrą wytrzymałość na mróz, suszę i wiatr[10]. Nadaje się do ogródkow przydomowych i do parków. Ma długi okres kwitnienia, powstałe z kwiatów puszyste owoce zbiorowe utrzymują się na roślinie do zimy i również są ozdobne. Należy mu zapewnić dużo miejsca, gdyż z powodu swojego ekspansywnego wzrostu szybko zarasta pędami otaczające go krzewy czy inne rośliny[10]. Ma małe wymagania glebowe, może rosnąć na stanowisku słonecznym, półcienistym, a nawet zacienionym[10].

Przypisy

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-07] (ang.).
  3. Clematis vitalba. W: FloraWeb [on-line]. [dostęp 2020-11-27].
  4. Tutin T.G., Heywood V.H., Burges N.A., Valentine D.H., Walters S.M., Webb P.W.: Flora Europaea. Vol. 1. Cambridge: Cambridge University Press, 1964, s. 221.
  5. Clematis vitalba L.. W: Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2020-11-27].
  6. Adam Zając, Maria (red.) Zając: Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001. ISBN 83-915161-1-3.
  7. a b c Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
  8. Powojnik pnący. W: Gatunki obce [on-line]. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2020-11-27].
  9. Matuszkiewicz Władysław. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, 2006. ​ISBN 83-01-14439-4​.
  10. a b c Powojnik pnący. [dostęp 2010-02-04].

Media użyte na tej stronie

Clematis-vitalba-Waldrebe(Samenstand).jpg
Autor: Michael Gasperl (Migas), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Echte Waldrebe (Clematis vitalba): Samenstand – Österreich/Steiermark/Salzkammergut/Bad Aussee/Waldgraben, Salzsteig