Powstanie Dozsy
| Czas | 1514 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | Węgry | ||
| Terytorium | |||
| Wynik | Zwycięstwo sił feudalnych | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
.jpg)
Powstanie Dozsy – powstanie chłopskie na Węgrzech w 1514 r. dowodzone przez Györgya Dózsa.
Do wojny chłopskiej na Węgrzech zwanej powstaniem Dozsy doszło w 1514 r. Armia chłopska w sile około 100 tysięcy ludzi pod wodzą Györgya Dózsy, przygotowana do krucjaty przeciw Turkom ogłoszonej przez papieża Leona X, miała zostać rozwiązana, ponieważ szlachta w obawie przed uzbrojonymi chłopami, wymogła u węgierskiego prymasa Tamasa Bakoczego odwołanie krucjaty i rozwiązanie chłopskiej armii. Chłopi jednak nie podporządkowali się tej decyzji i wystąpili przeciw wyzyskującej ich szlachcie. W wielu miejscowościach konfiskowali majątki ziemskie, odbierali zagarnięte im wcześniej pastwiska, palili zamki. W czasie powstania życie straciło około 400 szlachciców[2]. Gwałty, zmuszanie szlachcianek do nierządu i profanowanie kościołów stanowiło symboliczne odrzucenie feudalizmu[3]. Dózsa domagał się wolności dla chłopów, likwidacji obciążeń feudalnych, sekularyzacji dóbr ziemskich należących do kleru oraz reformy w Kościele tak aby w kraju był tylko jeden biskup[2].
Doszło do bitew z wojskami feudałów pod Apátfalva, Nădlac i Cenad. W pierwszej chłopi ponieśli klęskę, ale w kolejnych bitwach dowodzeni przez Györgya Dózsa odnieśli zwycięstwa[4]. Do rozstrzygającej bitwy między armią chłopską a wojskami Jana Zapolyi, późniejszego króla Węgier, doszło pod Temesvárem. Po przegranej bitwie chłopi zostali surowo ukarani, a dodatkowo zwiększono im podatki oraz wymiar pańszczyzny. Rannego przywódcę chłopskiego powstania Györgya Dózsę ujęto, a następnie żywcem spalono[5] na stosie. Po jego śmierci na czele powstańców staną jeszcze ksiądz Lörinc Mészáros, ale i on poniósł klęskę[2]. Stracono wielu chłopów, pozostałych obciążono za zniszczenia wojenne oraz skazano na wieczne poddaństwo[6].
Było to pierwsze powstanie kuruców, kolejne to powstanie Thökölyego i powstanie Rakoczego[1][7].
Upamiętnienie
W miejscu egzekucji Györgya Dozsy stoi figura Maryi Dziewicy, autorstwa rzeźbiarza Györgya Kissa. Imieniem przywódcy powstania chłopskiego w Budapeszcie nazwano plac, ulicę i stację metra. Natomiast ulice jego imienia znajdują się w wielu większych miastach Siedmiogrodu.
Przypisy
- ↑ a b Praca zbiorowa Dzieje świata. Chronologiczny przegląd ważniejszych wydarzeń. , Warszawa 1990, s.157.
- ↑ a b c Felczak 1983 ↓, s. 113.
- ↑ Leszczyński 2020 ↓, s. 197.
- ↑ Demel 1986 ↓, s. 146.
- ↑ Mała Encyklopedia 1967 ↓, s. 323.
- ↑ George Kohn Encyklopedia wojen, Warszawa 1998, s.144,145.
- ↑ Kuruc najpierw był krzyżowcem
Bibliografia
- George Kohn: Encyklopedia wojen. Warszawa: Wydawnictwo al fine, 1998.
- Juliusz Demel: Historia Rumunii. Wyd. 2. Warszawa - Wrocław - Kraków - Gdańsk - Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1986, s. 106-107. ISBN 83-04-01553-6.
- Mała Encyklopedia Wojskowa (A-J). Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1967.
- Wacław Felczak: Historia Węgier. Wyd. 2. Warszawa - Wrocław - Kraków - Gdańsk - Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1983. ISBN 83-04-01028-3.
- Adam Leszczyński: Ludowa historia Polski. Historia wyzysku i oporu. Mitologia panowania. Wyd. 1. Warszawa: Grupa Wydawnicza Foksal Sp. z o.o., 2020. ISBN 978-83-280-8347-9.