Powstanie wielkanocne
 Tekst proklamacji odczytanej przez Pearse’a przed gmachem poczty | |||
| Czas | 24–30 kwietnia 1916 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Wynik | kapitulacja rebeliantów | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Powstanie wielkanocne (irl. Éirí Amach na Cásca, ang. Easter Rising) – wystąpienie zbrojne grupy powstańców w Dublinie 24 kwietnia 1916 roku.
Przebieg wydarzeń
W drugi dzień świąt wielkanocnych powstańcy (połączone siły Irlandzkich Ochotników i socjalistycznej Armii Obywatelskiej Jamesa Connolly’ego) opanowali gmach dublińskiej poczty oraz wiele innych budynków w mieście i proklamowali utworzenie Republiki Irlandii, której prezydentem został Patrick Pearse[1]. Nie uzyskali jednak poparcia ludności miasta. Przeciwko 2 tys. powstańców ruszyła brytyjska armia. Walki, podczas których gmach poczty i okolice zostały zniszczone ogniem artyleryjskim, trwały sześć dni. Ostatecznie okrążeni powstańcy skapitulowali. Powstanie kosztowało życie około 500 osób i okazało się totalnym niepowodzeniem. Większość Irlandczyków uznała powstańców odpowiedzialnymi za wielkie zniszczenia, jakich w trakcie walk doznał Dublin.
Pokonawszy powstańców przy poparciu lub milczeniu większości Irlandczyków, brytyjski rząd popełnił jednak ogromny błąd. W krótkim czasie straconych zostało 16 przywódców powstania (w tym Patrick Pearse i James Connolly). Egzekucje te wywołały oburzenie nie tylko w Irlandii, ale też w Wielkiej Brytanii i USA. Rząd brytyjski zmienił kolejnym 75 powstańcom wyroki śmierci na dożywotnie pozbawienie wolności, ale było już za późno. Mimo militarnej klęski powstańcy zwyciężyli propagandowo, zyskując sympatię milionów ludzi[1]. Wystraszeni Brytyjczycy aresztowali 2,5 tys. Irlandczyków, którzy w większości nie mieli nic wspólnego z powstaniem. To jedynie pogorszyło sytuację. Umiarkowane ugrupowania w Irlandii bardzo szybko straciły poparcie na rzecz radykałów. Najbardziej wzrosło poparcie dla Sinn Féin, która nie miała nic wspólnego z powstaniem, ale stała się głównym celem represji[1]. Michael Collins (jeden z powstańców) rozpoczął odbudowę Irlandzkich Ochotników, wkrótce przekształcając ich w Irlandzką Armię Republikańską (IRA). Chcąc powstrzymać radykalizację nastrojów, rząd ułaskawił powstańców i zaczął zwalniać aresztantów. Jednak działania te były spóźnione – większość Irlandczyków popierała już zwolenników walki o niepodległość.
Często powstanie to uznaje się za początek IRA, która zresztą przez cały okres swego istnienia uznaje się za armię powołanej wtedy republiki. Postawy tej nie zmieniło utworzenie w 1949 roku Republiki Irlandzkiej obejmującej 26 hrabstw, gdyż republika proklamowana przez powstańców w 1916 roku obejmowała wszystkie 32 irlandzkie hrabstwa (czyli dzisiejszą Republikę Irlandii i Irlandię Północną).
Barykada w Dublinie podczas powstania
Brytyjscy żołnierze za barykadą w Dublinie
Irlandzcy jeńcy po stłumieniu powstania
Zniszczone budynki w Dublinie
Brytyjscy żołnierze szukający broni i amunicji wyrzuconej do Tolki po powstaniu
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b c O co walczy Irlandzka Armia Republikańska?. [dostęp 2016-03-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-07)].
Bibliografia
- Grzegorz Swoboda, Dublin 1916, Wyd. Bellona, Warszawa 2006, s. 300.
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
Dublin im April 2016 - Osteraufstand - britische Soldaten hinter einer Barrikade aus Fässern
Barricade in Townsend Street, Dublin during the 1916 Easter Rising
The Army Flag (non-ceremonial): is authorized to be flown at any Army or inter-Service events of a non ceremonial nature, at Army headquarters and recruiting offices. The Army Flag is not to be flown as the principal flag denoting Army participation at any international event where the Union Flag should be flown (Ministry of Defence (1996). The Queen's Regulations for the Army 1975. Government of the United Kingdom p. 227. Retrieved on 14 November 2015.).
British soldiers searching the River Tolka in Dublin for arms and ammunition after the Easter Rising. Unsure if the happy soldier has actually found ammunition, or is smiling because of the camera... Also not sure if that's Annesley Bridge in the background?
Date: May 1916
NLI Ref.: INDH24_after_the_1916_Easter_Rising.JPG)
Sackville (now O'Connell) Street, Dublin, after the 1916 Easter Rising.
This is "Saint Patrick's saltire", the third component of the Union Flag. It represents Ireland and is called "Saint Patrick's cross/saltire", though whether this was originally an authentic symbol of Saint Patrick is historically quite doubtful.
Irish prisoners march along Bachelors Walk, Dublin, a Dublin quay, under a British guard following the Easter rising of 1916