Powszechna Spółdzielnia Spożywców „Społem”

Porcelitowa zastawa stołowa „Społem” z wczesnych lat 80 XX w.

SDH „Kokos” w Gorzowie Wlkp. (1985)

Sklep Społem. Katowice-Brynów

Społem w Sandomierzu

Jeden ze sklepów VSS w Krynicy Zdroju.

Powszechna Spółdzielnia Spożywców „Społem” (PSS „Społem”) – polska spółdzielnia spożywców założona w 1868 r.

W każdym z zaborów na powstanie i rozwój spółdzielczości miały wpływ odmienne uwarunkowania prawne, polityczne i gospodarcze. Wspólny był patriotyczny charakter ruchu spółdzielczego, dający możliwości samoobrony gospodarczej i politycznej przed uciskiem administracji każdego z państw zaborczych. W 1869 roku zostały założone pierwsze stowarzyszenia spożywcze: „Merkury” w Warszawie, „Oszczędność” w Radomiu, i „Zgoda” w Płocku. Pomysłodawcą nazwy był Stefan Żeromski, który nazwą „Społem” zatytułował pierwszy dwutygodnik propagujący ideę spółdzielczości, wydany w 1906 r.

W Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej PSS „Społem” wybudowała szereg wielkich modernistycznych domów towarowych, m.in. Spółdzielczy Dom Handlowy „Zenit” w Katowicach (1962), Spółdzielczy Dom Handlowy "Merkury" w Warszawie (1964), Spółdzielczy Dom Handlowy „Central” w Łodzi (1972), Spółdzielczy Dom Handlowy „Skarbek” w Katowicach (1975), Spółdzielczy Dom Handlowy „Uniwersam” w Toruniu (1980).

„Społem” w Polsce

Sklepy „Społem” w Poznaniu

Pierwszą siecią sklepów w Poznaniu były sklepy „Społem”. Ich historia zaczęła się 29 sierpnia 1919 roku po powstaniu Spółdzielni Spożywców „Zgoda”. Została ona zawiązana przez 105 poznaniaków chcących stworzyć dobrze prosperującą sieć sklepów. Początkowo spółdzielnia dysponowała tylko dwiema placówkami handlowymi, zlokalizowanymi przy ulicach Górna Wilda i Łazarskiej^[1].

Dwadzieścia lat później (w 1939 roku) sieć ta liczyła już 56 sklepów i blisko 40 tysięcy członków^[1].

W I połowie 1948 roku połączono 6 działających w Poznaniu spółdzielni w Powszechną Spółdzielnię Spożywców, a w 1957 roku zmieniono jej nazwę na Poznańską Spółdzielnię Spożywców^[1].

W 1959 roku powstały w Poznaniu pierwsze spółdzielcze sklepy samoobsługowe (samy, supersamy i megasamy)^[1].

W grudniu 1975 roku spółdzielnia uruchomiła megasam „Meteor”, który był największym sklepem w mieście (2 850 m² powierzchni). Placówka ta spłonęła w pożarze we wrześniu 1997 roku^[1].

W 1983 roku sieć handlowa zmieniła nazwę na „Społem” Poznańską Spółdzielnię Spożywców. Zrzeszała ona wówczas 61 860 członków i dysponowała 676 sklepami. Była monopolistą na poznańskim rynku (jedynym konkurentem były państwowe sklepy Miejskiego Handlu Detalicznego Artykułami Spożywczymi). Spółdzielnia miała wyłączność na handel takimi artykułami, jak Pepsi-Cola, kubańskie pomarańcze, ocet czy pasta BHP do rąk^[1].

W ciągu dziewięciu lat (1984−1993) liczba placówek sieci spadła do 166, a liczba członków – do 3329^[1].

W lutym 2010 roku spółdzielnia miała 69 sklepów i zrzeszała 1024 udziałowców. Wśród placówek handlowych sieci było 8 supermarketów funkcjonujących w miejscu dawnych super- i megasamów: Bartek, Beta, Iwa, Jowisz, Kasia, Kącik, Newa i Słowianin^[1].

Sklepy „Społem” w Tomaszowie Mazowieckim

Willa Dawida Bornsteina, dziś siedziba zarządu regionalnego PSS Społem i Hestii

W Tomaszowie Mazowieckim działa 12 sklepów spożywczych „Społem”. Stosunkowo liczna sieć obiektów spowodowała utworzenie regionalnego zarządu, którego siedziba mieści się w centrum miasta w willi Dawida Bornsteina przy ul. Warszawskiej 10/14^[2].

Zobacz też

• Krajowy Związek Rewizyjny Spółdzielni Spożywców „Społem”
• Wytwórcza Spółdzielnia Pracy „Społem”
• Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska”
• Spółdzielczość

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Strona Krajowego Związku Rewizyjnego Spółdzielni Spożywców „Społem”