Powszelatkowate

Powszelatkowate
Hesperiidae[1]
Latreille, 1809
Ilustracja
Rojnik morfeusz (Heteropterus morpheus)
Systematyka
Domenaeukarionty
Królestwozwierzęta
Typstawonogi
Gromadaowady
Podgromadaowady uskrzydlone
Rządmotyle
PodrządGlossata
Infrarządmotyle różnoskrzydłe
(bez rangi)Ditrysia
(bez rangi)Obtectomera
NadrodzinaPapilionoidea
Rodzinapowszelatkowate

Powszelatkowate, warcabnikowate, karłątkowate (Hesperiidae) – rodzina owadów z rzędu motyli.

Opis

Motyle o rozpiętości skrzydeł do 75 mm (u gatunków europejskich do 30 mm) i silnie rozwiniętym tułowiu. Ich ciało jest grube i krótkie, a skrzydła w porównaniu z nim małe. Na szerszej od tułowia głowie leżą duże, szeroko rozstawione, nagie oczy, maczugowate i zwykle krótsze niż połowa długości przedniego skrzydła czułki oraz krótkie i szerokie głaszczki, których końcowe człony są nagie, a pozostałe silnie owłosione. Przednie skrzydła o zarysie trójkąta rozwartokątnego, tylne zbliżone do trójkąta równobocznego. Komórka środkowa długości około ⅔ skrzydła, na przednich skrzydłach zamknięta cienką żyłką, na tylnych zaś otwarta. Na przedniej parze jedna a na tylnej dwie żyłki aksylarne. Przy przednim brzegu lub w środkowej części skrzydeł przednich samców zlokalizowany może być narząd zapachowy. Wiele gatunków jest zewnętrznie bardzo podobnych i oznacza się je po budowie męskich narządów rozrodczych[2].

Latają szybko[2] i nisko nad ziemią wydając charakterystyczny świst.

Rozprzestrzenienie

Rodzina występuje na wszystkich kontynentach, szczególnie okazałych przedstawicieli można spotkać w Ameryce Południowej.

W Polsce występuje 17 gatunków (zobacz: powszelatkowate Polski).

Systematyka

Kosternik palemon (Carterocephalus palaemon)

Rodzina liczy ok. 3500 gatunków i dzieli się na 7 podrodzin[3]:

  • Coeliadinae około 75 gatunków
  • Hesperiinae ponad 2000 gatunków
  • Heteropterinae około 150 gatunków
  • Megathyminae około 18 gatunków
  • Pyrginae około 1000 gatunków
  • Pyrrhopyginae około 150 gatunków
  • Trapezitinae około 60 gatunków

Przypisy

  1. Hesperiidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. a b Mieczysław Krzywicki: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XXVII Motyle – Lepidoptera, zeszyt 60. Powszelatki – Hesperiidae. Warszawa: PWN, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1970, s. 3-5.
  3. Warren A, Ogawa J, Brower A. (2008) Phylogenetic relationships of subfamilies and circumscription of tribes in the family Hesperiidae (Lepidoptera: Hesperioidea). Cladistics 24(5):642-676

Bibliografia

  • Buszko Jarosław, Masłowski Janusz "Atlas motyli Polski. Część I. Motyle dzienne".
  • Garbarczyk H. (red.), Świat zwierząt, wyd. III, PWRiL, Warszawa 1989. (jako karłatek tarninowy) (Rhopalocera)." Warszawa 1993, Wyd. IMAGE.
  • Strojny Władysław, 1981, Nasze zwierzęta, Państwowe Wydawnictwa Rolnicze i Leśne, ISBN 83-09-00045-6.

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Heteropterus morpheus1.jpg
Autor: Holger Gröschl, Licencja: CC BY-SA 2.0 de
Spiegelfleck-Dickkopffalter (Heteropterus morpheus)
Carterocephalus palaemon grassroots.jpg
(c) I, MichaD, CC BY-SA 2.5
Carterocephalus palaemon (Chequered Skipper)