Poziewnik miękkowłosy

Poziewnik miękkowłosy

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	jasnotowce
Rodzina	jasnotowate
Rodzaj	poziewnik
Gatunek	poziewnik miękkowłosy
Nazwa systematyczna
Galeopsis pubescens Besser Prim. Fl. Galiciae Austriac. 2: 27 (1809)[3]
Synonimy
Galeopsis murriana Borbás & Wettst. ex Murr Galeopsis subspeciosa Borbás Galeopsis variegata Wender. Galeopsis versicolor Spenn. Galeopsis walteriana Schltdl.[3]

Poziewnik miękkowłosy (Galeopsis pubescens Besser) – gatunek rośliny należący do rodziny jasnotowatych. Występuje w Europie z wyjątkiem jej części najbardziej zachodniej i północnej – od Francji, poprzez Niemcy, Polskę, Białoruś po zachodnią Rosję i rejon Kaukazu, na południu granica zasięgu biegnie przez Ukrainę, Rumunię, Grecję i Włochy. Zawleczony został w Rosji na Syberię i do Kraju Nadmorskiego^[3]. W Polsce jest pospolity na terenie całego kraju z wyjątkiem północno-wschodniej jego części, gdzie spotykany jest rzadziej^[4].

Morfologia

Pokrój

Roślina zielna o łodydze zwykle do 0,5, rzadko do 1 m wysokości. Łodyga pod węzłami nieznacznie tylko zgrubiała, pokryta miękkimi i przylegającymi włoskami oraz włoskami gruczołowatymi, a jeśli czasem obecne są szczecinki to nieliczne i miękkie^[5].

Liście

Ogonkowe, o blaszce jajowatej, od 3 do 7 cm długości i od 1 do 4 cm szerokości. Wierzchołek blaszki zaostrzony, brzeg ząbkowano-piłkowany (z jednej strony z 10–20 ząbkami), nasada zaokrąglona do sercowatej. Liście podobnie jak łodyga miękko tylko owłosione i czasem z włoskami gruczołowatymi^[5].

Kwiaty

Zebrane po 2–6 w nibyokółkach w szczytowej części pędu. Kielich zrosłodziałkowy, dzwonkowaty, z ząbkami lancetowatymi, ze słabo widocznymi nerwami. Korona grzbiecista, dwuwargowa, o rurce 2–3 razy dłuższej od kielicha. Rurka zwykle biaława lub zielonkawa w dole, w górze czerwono nabiegła, natomiast pozostała część korony jest zwykle purpurowofioletowa do różowej, rzadko biaława lub żółtawa, z intensywnie żółtą plamą w gardzieli i rysunkiem z czerwonych żyłek. Korona osiąga od 18 do 25 mm długości^[5].

Owoce

Rozłupnie rozpadające się na cztery rozłupki, odwrotnie jajowato trójgraniaste, ok. 2,5 mm długości, ciemne i drobno gruzełkowate na powierzchni^[5].

• 

  Przylegająco owłosiona łodyga w węźle
• 

  Kwiatostan
• 

  Kwiat

Gatunki podobne

Tylko dwa inne gatunki poziewników o miękko owłosionych łodygach i niezgrubiałych węzłach występują w Europie Środowej – poziewnik polny G. ladanum i wąskolistny G. angustifolium, oba rosną jednak poza lasami, mają liście równowąskie do lancetowatych, z kilkoma tylko ząbkami na brzegu, ich górna warga jest węższa od łatki środkowej wargi dolnej. Pozostałe gatunki różnią się obecnością kolących, szczeciniastych włosków na zgrubiałych węzłach^[5][6].

Biologia i ekologia

Roślina jednoroczna. Kwitnie od czerwca do października^[5].

Rośnie przede wszystkim w lasach liściastych i zaroślach, zwykle widnych i w miejscach prześwietlonych – na przydrożach śródleśnych i zrębach, rzadziej także na siedliskach ruderalnych^[5][6]. Jest gatunkiem charakterystycznym dla rzędu zespołów roślinnych Artemisietalia^[7]. W polskich górach występuje tylko w niższych położeniach sięgając do ok. 500–700 m n.p.m., najwyżej sięgając 1110 m w Bieszczadach^[5].

Liczba chromosomów 2n = 16^[6].

Mieszańce

Gatunek ten jest jednym z rodziców poziewnika szorstkiego G. tetrahit, będącego utrwalonym, tetraploidalnym mieszańcem. Drugim rodzicem był poziewnik pstry G. speciosa^[8]. Gatunek tworzy poza tym mieszańce z poziewnikiem dwudzielnym G. bifida, pstrym i wsteczne z szorstkim (mieszaniec taki nosi nazwę G. ×acuminata Rchb.)^[6].

Przypisy