Poziewnik szorstki
 | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | eukarionty |
|---|---|
| Królestwo | rośliny |
| Podkrólestwo | rośliny zielone |
| Nadgromada | rośliny telomowe |
| Gromada | rośliny naczyniowe |
| Podgromada | rośliny nasienne |
| Nadklasa | okrytonasienne |
| Klasa | Magnoliopsida |
| Nadrząd | astropodobne |
| Rząd | jasnotowce |
| Rodzina | jasnotowate |
| Rodzaj | poziewnik |
| Gatunek | poziewnik szorstki |
| Nazwa systematyczna | |
| Galeopsis tetrahit L. Sp. pl. 2:579. 1753 | |
Poziewnik szorstki (Galeopsis tetrahit L.) – gatunek rośliny należący do rodziny jasnotowatych. Występuje w Europie i północnej części Azji. W Polsce jest bardzo pospolity na terenie całego kraju.
Morfologia
Kwiaty – charakterystyczna kwadratowa środkowa łatka dolnej wargi bez wycięcia
Pokrój
- Pokrój
- Łodyga do 1 m wysokości, gałęzista, w górze często ogruczolona, na przekroju czworokątna, pod węzłami zgrubiała. Cała okryta jest kłującymi szczecinkami.
- Liście
- Jajowate lub podłużnie jajowate, zaostrzone, na brzegu karbowano-piłkowane, ogonkowe, ustawione naprzeciwlegle.
- Kwiaty
- Zebrane po 7 w nibyokółkach. Cały kwiatostan jest przeważnie ciemno ogruczolony. Kielich ma na nerwach szczecinki, jego ząbki i przysadki są kłujące. Dwukrotnie dłuższa od kielicha korona jest grzbiecista, dwuwargowa, czerwona lub purpurowa, czasami biała (rzadko). Na dolnej wardze zwykle ciemny deseń zajmujący najwyżej 2/3 jej powierzchni. Środkowa klapa dolnej wargi ma w nasadzie dwa uwypuklenia, w gardzieli zaś żółtą plamę. Górna warga jest jajowata i hełmiasta.
Biologia i ekologia
Roślina jednoroczna. W Polsce kwitnie od czerwca do października.
Rośnie w widnych lasach, na polach, zrębach, przydrożach na niżu i w górach. Gatunek azotolubny. W uprawach rolnych jest chwastem.
Jest gatunkiem charakterystycznym dla Cl. Stellarietea mediae[3]
Zmienność
Tworzy mieszańce z poziewnikiem dwudzielnym i p. miękkowłosym[4].
Wyróżniana jest odmiana G. tetrahit var. arvensis o liściach zaokrąglonych w nasadzie.
Zastosowanie
- Roślina lecznicza
- Działanie: Rozpuszczalna krzemionka wchłania się w przewodzie pokarmowym i gromadzi w różnych tkankach, jak skóra, błony śluzowe, ściany naczyń krwionośnych, tkanka płucna, krwinki czerwone i trzustka, wywierając korzystne działanie na organizm. Słabe działanie moczopędne, nieznaczne własności wykrztuśne, niezbyt silne działanie ściągające i odkażające przewód pokarmowy.
- Surowiec zielarski: Ziele (Herba Galeopsidis) zawiera do 6% garbników, flawonoidy (m.in. pochodne skutelareiny), irydoidy (m.in. galirydozyd), alkaloid stachydryna, saponiny, gorycze, kwasy organiczne jak salicylowy i kawowy, sole mineralne, zawierające ok. 0,25% krzemionki rozpuszczalnej w wodzie.
- Zbiór i suszenie: Górne części pędów zbiera się w okresie zakwitania i suszy w suszarniach naturalnych w cieniu i przewiewie.
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-31] (ang.).
- ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
- ↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
Bibliografia
- A. Ożarowski, W. Jaroniewski, Rośliny lecznicze, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1989, ISBN 83-202-0472-0
- Jakub Mowszowicz: Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących jesiennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: WSiP, 1986. ISBN 83-02-00607-6.
Media użyte na tej stronie
Galeopsis tetrahit eF.jpg
Galeopsis tetrahit eF
Galeopsis tetrahit eF