Poziomka wysoka

Poziomka wysoka

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	różowce
Rodzina	różowate
Rodzaj	poziomka
Gatunek	poziomka wysoka
Nazwa systematyczna
Fragaria moschata Weston Bot. univ. 2:327. 1771
Synonimy
Fragaria elatior Ehrh. Potentilla moschata (Weston) Prantl[3]

Owoc

Poziomka wysoka (Fragaria moschata) – gatunek rośliny z rodziny różowatych. Rośnie dziko w południowej, wschodniej i środkowej Europie^[3]. W Polsce jest znacznie rzadsza od poziomki pospolitej.

Morfologia

Pokrój

Wysokość 10-30 cm. Łodyga cienka obła odstająco owłosiona, znaczne dłuższa od liści, górą rozgałęziona i zakończona kwiatami. Wytwarza krótkie i monopodialne rozłogi, czasami ich brak.

Liście

długoogonkowe i trójklapowe, brzegiem piłkowane a spodem lekko omszone. Ząbki na brzegach liści są lekko zagięte do góry, przy czym szczytowy ząbek jest dużo mniejszy od pozostałych. Listki są silniej, jedwabiście owłosione niż u poziomki pospolitej.

Kwiaty

Na łodygach wyrasta zwykle od 3 do 10 białych niekiedy żółtawych kwiatków na szypułkach tylko niewiele dłuższych od liści. Kwiaty pięciopłatkowe, często jednopłciowe. Kielich na owocu odstający lub odgięty w dół, szypułki kwiatowe z poziomo odstającymi włoskami. Płatki znacznie dłuższe od działek, zwykle niestykające się brzegami o działkach kielicha przylegających do "owocu" i odrywających się razem z nim.

Owoc

Owoce pozorne owalne bardzo podobne do owoców poziomki pospolitej, lecz koloru ciemnoczerwonego. Owoce smaczne, słodkawie pachnące.

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Występuje często w wilgotnych lasach liściastych i zaroślach oraz na ich skrajach. Preferuje umiarkowany cień, umiarkowanie ciepłe warunki klimatyczne, gleby świeże, wilgotne, obojętne. Kwitnie od maja do czerwca. Kwiaty zapylane są przez owady. Nasiona rozsiewane przez zwierzęta lub ludzi (endochoria).

Zmienność

Tworzy mieszańce z poziomką pospolitą (F. x hagenbachiana Lang et Koch) oraz poziomką twardawą^[4]. W Polsce występują jeszcze dwa gatunki poziomek o podobnym wyglądzie i zastosowaniu: poziomka pospolita i poziomka twardawa.

Zastosowanie

• Kulinaria: Owoce o średnicy 1-2 cm są jadalne, mniej smaczne od p. pospolitej. Osiągają najlepszy smak dopiero w pełni dojrzałości. Zawierają cukry, białko, tłuszcze, wartościowe kwasy organiczne, węglowodany, błonnik oraz bardzo dużo witaminy C, a także witaminy A, B1, B2, B6, E, H, PP i sole mineralne: wapnia, fosforu, kobaltu, zwłaszcza zaś żelaza i siarki oraz kwas cytrynowy, jabłkowy, winowy, szczawiowy, chinowy i w małych ilościach kwas salicylowy^[5]. Ze środowiska naturalnego są obecnie rzadko zbierane, ze względu na rzadkość występowania oraz znacznie mniejszą wydajność, niż mają poziomki pochodzące z uprawy. We współczesnej fitoterapii zastosowanie lecznicze znajdują liście poziomek gdyż zawierają one więcej składników leczniczych niż owoce.
• Roślina lecznicza:
  • Surowiec zielarski: młode liście poziomki wysokiej Folium Fragariae. Zawierają liczne związki lecznicze: garbniki, flawonoidy, kwasy organiczne, olejki eteryczne, witaminy i inne substancje.
  • Działanie: przetwory z liści poziomki wysokiej działają ściągająco, przeciwbiegunkowo, bakteriostatycznie, ogólnie wzmacniają organizm oraz słabo moczopędne wydalając z organizmu szkodliwe produkty przemiany materii, w tym także jony sodu i chlorków. Stosuje się przy niektórych schorzeniach żołądkowych związanych z zapaleniem błony śluzowej żołądka, hemoroidach. Polecane są przy leczeniu zaburzeń przemiany materii, kamicy nerkowej a dzięki flawonoidom podtrzymują elastyczność naczyń włosowatych układu krążenia^[5].

Przypisy