Pozmrokowate

Pozmrokowate^[1] (Trichoceridae) – rodzina muchówek z podrzędu długoczułkich. Opisano ponad 160 gatunków. Preferują klimat chłodny i umiarkowany. Większość aktywna od jesieni do wiosny. Larwy rozwijają się w glebie, grzybach, odchodach lub gnijących szczątkach roślinnych. W zapisie kopalnym reprezentowane są od jury wczesnej.

Opis

Owad dorosły

Muchówki o ciele długości od 3 do 9 mm, barwy żółtawej do czarnej, zwykle większym u samic niż samców. Głowę mają zaopatrzoną w trzy przyoczka, krótki aparat gębowy oraz pięcioczłonowe głaszczki tak długie jak głowa do nawet dwukrotnie od niej dłuższych. Czułki mają biczyk zbudowany z 13–16 członów o kształcie walcowatym do owalnego. Tułów cechuje się niekompletnym szwem skutalnym. Skrzydło ma od 3 do 12 mm długości. Jego użyłkowanie charakteryzuje obecność czterech żyłek radialnych i tyluż medialnych, zakończonych na krawędzi skrzydła, zakończona pośrodku żyłki subkostalnej żyłka poprzeczna sc-r, obecność żyłki poprzecznej r-r, zamknięta komórka dyskalna, szypułkowata komórka m3 oraz krótka druga żyłka analna. Samice z rodzaju Cladoneura mają pokładełko krótkie i mięsiste, a pozostałych rodzajów zagięte ku dołowi^[2].

Stadia rozwojowe

Larwy mają ciemną, silnie zesklerotyzwoną głowę o czarnych oczach, brodawkowatych czułkach oraz dobrze rozwiniętych szczękach i żuwaczkach. Układ oddechowy ma dwie pary przetchlinek: zagłowową i końcową (typ amfipneustyczny). Odwłok zbudowany jest z dziewięciu segmentów, z których ostatni jest wtórnie podzielony na trzy części i zwieńczony czterema płatami^[2].

Poczwarka jest zamknięta. Jej ruchomy odwłok ma segmenty od pierwszego do szóstego podzielone wtórnie na trzy, a siódmy na dwie części. Tylną część każdego z segmentów odwłoka, z wyjątkiem ostatniego, zdobi palisada krótkich kolców^[2].

Biologia i występowanie

Pozmrokowate występują na wszystkich kontynentach, preferując klimat chłodny i umiarkowany, a w strefach zwrotnikowych zamieszkując łańcuchy górskie. Na północy i południu ich zasięg przekracza koła podbiegunowe^[2][3]. W Polsce stwierdzono 16 gatunków^[4] (zobacz: pozmrokowate Polski). Dorosłe większości gatunków aktywne są od jesieni do wiosny, a im cieplejszy klimat tym później jesienią lub zimą następuje ich pojaw^[2][3]. Samice należą do fauny naśnieżnej^[1][2]. Samce często tworzą roje^[2]. Wyjątkiem jest rodzaj Cladoneura, którego imagines pojawiają się latem^[2][3].

Larwy zasiedlają wilgotną glebę, gnijące szczątki roślinne, grzyby i odchody zwierząt^[2]. Tylko w przypadku wymarłego Paleotrichocera mongolica istnieje podejrzenie wodnego trybu życia^[3]. W ich rozwoju występują cztery stadia^[2].

Taksonomia i ewolucja

Pozycja systematyczna pozmrokowatych nie została dotąd jednoznacznie rozstrzygnięta. Większość współczesnych autorów umieszcza je w infrarzędzie Tipulomorpha^[2]. E. Krzemińska i W. Krzemiński (2003, 2009) klasyfikują je wraz z wymarłymi Gnomuscidae w infrarzędzie Trichoceromorpha, a tenże łączą z Tipulomorpha w podrząd Polyneura^[5][3]. Z kolei N. Woodley i współpracownicy (2009) zaliczają je do infrarzędu Psychodomorpha^[6].

W zapisie kopalnym reprezentowane są od toarku w jurze wczesnej^[3].

Dotychczas opisano ponad 160 gatunków, które klasyfikuje się w 3 podrodzinach i 15 rodzajach^[2][3]:

• podrodzina: †Kovalevinae Krzemińska et al., 2009
  • †Kovaleva Krzemińska et al., 2009
• podrodzina: Paracladurinae Krzemińska
  • Paracladura Brunetti
• podrodzina: Trichocerinae Kertesz, 1902
  • plemię: Trichocerini Kertesz, 1902
    • Cladoneura Scudder, 1894
    • †Eotrichocera Kalugina, 1985
    • †Karatina Krzemińska et al., 2009
    • †Mailotrichocera Kalugina, 1985
    • †Paleotrichocera Kalugina, 1986
    • †Rasnitsynina Krzemińska et al., 2009
    • Trichocera Meigen, 1803
  • plemię: Nototrichocerini Krzemińska et al., 2009
    • Nototrichocera
    • †Tanyochoreta Zhang 2006
    • †Undaya Krzemińska et al., 2009
    • †Zherikhinina Krzemińska et al., 2009
• podrodzina: incertae sedis
  • †Mesotrichocera Hong et Wang, 1990^[7]
  • †Musidoromima Rohdendorf 1962^[8]

Przypisy