Próba (dramat)

Próba

L'Épreuve

Autor	Pierre de Marivaux
Rodzaj dramatu	komedia
Liczba aktów	1
Data powstania	1740
Prapremiera	19 listopada 1740 Comédie-Italienne
Wydanie oryginalne
Język	francuski

Próba (fr. L'Épreuve) – komedia w jednym akcie Pierre’a de Marivaux wystawiona w 1740.

Data powstania utworu

Utwór został napisany w 1740 roku i miał swą premierę 19 listopada 1740. Został wystawiony przez aktorów Comédie-Italienne i cieszył się niezwykłym powodzeniem u publiczności^[1][2].

Osoby

Treść

Akcja sztuki rozgrywa się na wsi, na ziemi należącej od niedawna do Lucidora.

Lucidor, syn bogatego mieszczanina, uzyskujący sto tysięcy franków dochodu rocznie, poważnie zachorował podczas pobytu na wsi. Podczas choroby opiekowała się nim rodzina ubogich właścicieli ziemskich. Zwłaszcza młoda córka, Angelika, miała o niego szczególne staranie. Ona jest czarująca, on byłby szczęśliwy, gdyby mógł ją poślubić, chce jednak dowiedzieć się, zanim odda jej rękę, dowiedzieć się czy dziewczyna kocha jego, czy jego fortunę. Zachęca okolicznego gospodarza, Błażeja, by oświadczył się o jej rękę, choć obiecuje mu dwanaście tysięcy franków, jeśli Angelika go odrzuci i zachęca do starania się o pokojową Lizę. Skołowany Błażej cieszy się z kosza otrzymanego od Angeliki i jednocześnie niedwuznacznie zaleca się do nierozumiejącej niczego pokojówki. Lucidor sprowadza z Paryża swego służącego, ubiera go jak światowca i, spotkawszy Angelikę, mówi jej, że znalazł dla niej męża, swego serdecznego przyjaciela, drugiego niego, który mieszka w Paryżu w tym samym co on domu. Angelika szczęśliwa i zawstydzona, jest przekonana, że Lucidor mówi o sobie samym, szczególnie, że unika podania imienia tego kogoś. Mówi o tym nawet Lizecie^[3].

Kiedy w końcu zostaje jej przedstawiony Frontyn, nawet na niego nie spogląda. Obraża się na cały światː na Lizetę, która gratuluje jej kawalera, na Lucidora, który tak źle ją ocenił, na swą matkę, oburzoną, że odrzuciła tak korzystny mariaż. Zwraca Lucidorowi ledwo co otrzymaną od niego broszkę, nakazuje starającemu się kawalerowi, by wyjechał czym prędzej. Przyciskana przez Lucidora, na którego jest rozgoryczona, oświadcza, że skoro wymaga się od niej, by kogoś poślubiła, wyjdzie za Błażeja i pokocha go. Wobec obiecanych mu dwunastu tysięcy za kosza Błażej nie jest zbyt chętny do ożenku. Lucidor obiecuje mu więc dwadzieścia. Angelika grozi mu, że jeśli przyjmie te pieniądze, nie wyjdzie za niego. Lucidor zostaje z nią sam; kocha ją i chciałby się tylko przekonać, że jest kochany, bo to on chce ją poślubić.

Omówienie

Próba stanowi małe arcydzieło Marivaux. Alfred de Musset z całym swym zmysłem poezji nie napisał nic równie świeżego, sympatycznego i lepiej przystosowanego do wymagań sceny (F. Sarcey)^[4]. Główna bohaterka, Angelika, jest zachwycająco urocza w swojej miłości, radości i niechęci. Daleka od upokorzenia przez próbę, której została poddana. Jest z jej powodu szczęśliwa, ponieważ ta próba pozwoliła jej ukazać całą głębię jej serca^[5].

Tłumaczenie

Tłumaczenia komedii na język polski dokonał Jerzy Radziwiłłowicz. Przekład ten stał się podstawą słuchowiska Teatru Polskiego Radia w reżyserii Edwarda Wojtaszka.

Przypisy

Bibliografia

• Literatura francuska. Adam Antoine (red.). T. 1. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1974.
• Pierre de Marivaux: Théâtre. T. 2. Paryż: Nelson, 1891.
• Jean Fleury: Marivaux et le marivaudage. Paryż: Plon, 1881.