Próba wierności

Próba wierności (ros. Проверка на дорогах) – radziecki dramat wojenny z 1971 roku w reżyserii Aleksieja Germana. Scenariusz filmu powstał na podstawie powieści ojca reżysera, Jurija Germana, pt. Opieracija «S Nowym godom». Jeden z radzieckich półkowników, którego emisję na kilkanaście lat wstrzymała cenzura, a umożliwiła dopiero pieriestrojka.

Obsada

• Władimir Zamanski – Aleksandr Łazariew
• Rołan Bykow – Iwan Łokotkow
• Maja Bułgakowa – chłopka
• Nikołaj Burliajew – policjant
• Anda Zaice – Inga
• Oleg Borisow – zwiadowca Wiktor Sołomin
• Jurij Dubrowin – Bolszakow
• Gienadij Diudiajew – Mitka
• Igor Klass – partyzant
• Fiodor Odinokow – Jerofjeicz
• Wiktor Pawłow – Kutienko
• Anatolij Sołonicyn – Pietuszkow

Opis fabuły

Akcja filmu rozgrywa się w zimie 1942 na okupowanym terytorium ZSRR (najprawdopodobniej na Białorusi). Do radzieckiego oddziału partyzanckiego dobrowolnie przechodzi funkcjonariusz niemieckiej policji – były sierżant Armii Czerwonej Łazariew, który wcześniej trafił do niemieckiej niewoli i wstąpił na niemiecką służbę. Pomimo kilku aktów lojalności, w oddziale styka się z ogólną nieufnością, a nawet wrogością. Aresztowany, próbuje popełnić samobójstwo, jednak otrzymuje od dowódcy oddziału (który chce mu dać szansę) propozycję wykradzenia z niemieckiej stacji pociągu z zaopatrzeniem. Podczas akcji, która udaje się tylko dzięki jego odwadze i poświęceniu, ginie śmiercią bohatera.

Krytyka

Zarówno postacie bohaterów filmu jak i jego akcja odróżniają się od schematów przyjętych w radzieckim kinie wojennym przełomu l. 60. i 70. Postać głównego bohatera-zdrajcy, ale i jednocześnie człowieka odważnego, wrażliwego i zdolnego do największych poświęceń; konflikt pomiędzy dowódcą oddziału partyzanckiego a jego komisarzem (w pewnym momencie nawet, d-ca nie wykonuje rozkazu komisarza); sposób ukazania jeńców i służących Niemcom kolaborantów; postawa ludności cywilnej wobec partyzantów (chłopka wyklina i pomstuje na partyzantów, których obecność we wsi przynosi śmierć i zniszczenie) – wszystko to spowodowało, że obraz przez ówczesne władze został uznany za fałszujący walkę narodu z wrogiem w czasie wielkiej wojny ojczyźnianej, a sam reżyser oskarżony o nieznajomość realiów partyzanckiej rzeczywistości. Ukończony już film decyzją Goskino ZSRR trafił "na półkę" i na swoją premierę musiał poczekać aż 14 lat.

Pokazany w kinach wraz z rozpoczęciem pieriestrojki, został przez krytyków uznany za ciekawe studium dylematów i postaw moralnych reprezentowanych przez obywateli ZSRR w okresie II wojny światowej.

Film był pokazywany w TVP w 1988 i w tym samym roku na krótko trafił także na ekrany polskich kin.

Bibliografia

• Rostisław Jurieniew: Historia filmu radzieckiego. Wyd. I. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1977, s. 193.
• Ludmiła Biezrukowa. Alieksiej German: swoju istoriu nado wystradat'. „Newa”. 7, 2006. St. Petersburg (ros.). 
• Alieksiej German. Liecz' na połku nieprosto. „Tieatrał”. 1 sientiabria 2008, 2008 (ros.). 
• Władisław Szuwałaow, Jaszczik Germana (k 70-lietiju rieżyssiora)

Linki zewnętrzne

• Próba wierności w bazie IMDb (ang.)
• Próba wierności w bazie Filmweb