Próchnica (humus)
Próchnica (humus) – bezpostaciowe, organiczne szczątki w różnym stadium mikrobiologicznego i fizykochemicznego procesu rozkładu, głównie roślinne, nagromadzone w glebie albo na jej powierzchni (np. w lesie). Stanowi 70–80% materii organicznej gleby. Próchnica dzieli się na prehumus, będący jeszcze nie całkiem zhumifikowanymi szczątkami organicznymi, oraz humus, czyli bezpostaciowe produkty zaawansowanej humifikacji resztek roślinnych i zwierzęcych[1]. Zależnie od rozpatrywanych właściwości, stosowane są różne określenia próchnicy:
- próchnica iluwialna
- próchnica kwaśna
- próchnica nadkładowa
- próchnica nasycona
Próchnica, a ściślej jej poziom organiczny jest oznaczany w gleboznawstwie literą O.
W glebach leśnych, w zależności od rozmieszczenia materiału organicznego w profilu glebowym wyróżnia się 3 główne typy morfologiczne próchnicy: mull, moder, mor oraz 2 typy przejściowe: moder-mull i moder-mor.
| Typ | Poziomy | Odczyn | C:N | V% | Trofizm gleb | Siedliska |
|---|---|---|---|---|---|---|
| mull | Ol-A | słabo kwaśny; pHKCl 5,5–6,5 | 10–15 | powyżej 40% | eutroficzne o dużej aktywności biologicznej | wielogatunkowe lasy liściaste |
| moder | Ol-Ofh-A | kwaśny; pHKCl 4,5–5,5 | 15–20 | 10–40% | mezotroficzne i eutroficzne o niekorzystnym składzie gatunkowym drzewostanu | lasy liściaste i mieszane |
| mor | Ol-Of-Oh-Ees lub Ol-Of-Oh-AEes | kwaśny i silnie kwaśny; pHKCl 3,5–5,5 | 30–40 | poniżej 10% | oligotroficzne i zniekształcone gleby mezotroficzne (niska aktywność biologiczna) | bory (lasy iglaste) |
Objaśnienia symboli w tabeli:
- V% – wysycenie kompleksu sorpcyjnego kationami o charakterze zasadowym
- C:N – stosunek atomów węgla do azotu
- Ol – podpoziom surowinowy
- Of – podpoziom butwinowy
- Ofh – podpoziom detrytusowy
- Oh – podpoziom epihumusowy
W gleboznawstwie rolniczym terminem próchnica określa się zwykle wyłącznie dobrze zhumifikowaną, bezpostaciową materię organiczną.
Próchnica (humus) jest używana jako nawóz.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ R. Bednarek i inni, Badania ekologiczno-gleboznawcze, wyd. 2011, Warszawa: PWN, s. 116-117.
Bibliografia
- Klasyfikacja gleb leśnych Polski. Warszawa: Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, 2000. ISBN 83-88478-20-6.
Media użyte na tej stronie
Graphic of a soil profile showing O, A, B, and C horizons. The depth numbers are approximately.
- O ( 0" - 2" ): Organic
- A ( 2" - 10" ): Surface
- B ( 10" - 30" ): Subsoil
- C ( 30" - 48" ): Substratum
- R ( not shown on graphic ): Parent material, e.g. bedrock