Próchnilec gałęzisty

Próchnilec gałęzisty
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	workowce
Klasa	Sordariomycetes
Rząd	próchnilcowce
Rodzina	próchnilcowate
Rodzaj	próchnilec
Gatunek	próchnilec gałęzisty
	Nazwa systematyczna
	Xylaria hypoxylon (L.) Grev.; Fl. Edin.: 355 (1824)

Próchnilec gałęzisty (Xylaria hypoxylon (L.) Grev.) – gatunek grzybów z rodziny próchnilcowatych (Xylariaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Xylaria, Xylariaceae, Xylariales, Xylariomycetidae, Sordariomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1753 r. Karol Linneusz nadając mu nazwę Clavaria hypoxylon. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1824 r. Robert Kaye Greville, przenosząc go do rodzaju Xylaria^[1].

Niektóre synonimy nazwy naukowej^[2]:

Clavaria hypoxylon L. 1753
Sphaeria hypoxylon (L.) Pers. 796
Sphaeria ramosa Dicks.
Xylaria adscendens (Fr.) Fr. 1851
Xylosphaera hypoxylon (L.) Dumort. 1822

Morfologia

Owocnikuje na łopatkowatej, bardzo twardej, ale niełamiącej się przy zginaniu podkładce, biało obsypanej przez zarodniki. Podkładka na dole jest czarna, u góry białoszara. Zazwyczaj osiąga do 2 cm wysokości^[3], jednak w szczególnie dobrych warunkach czasami aż do 8 cm. Szerokość gałązek wynosi 3–5 mm. Czasami gałązki nie są rozgałęzione^[4]. Na ich górnej części wiosną, rzadziej jesienią powstają w otoczniach worki z zarodnikami. Po wytworzeniu i rozsianiu się zarodników grzyb traci jasną barwę^[5] Konidia są bezbarwne, gładkie, eliptyczne lub wydłużone. Askospory o nerkowatym kształcie, czarnej, gładkiej powierzchni i rozmiarach 14-10× 6-4 μm^[4].

Występowanie i siedlisko

Występuje w Ameryce Północnej i Środkowej, Europie, Azji, Afryce Północnej, Australii i na wielu wyspach^[6]. W Polsce jest pospolity^[3].

Rośnie głównie na zrzezach pni różnych drzew liściastych, rzadko na drewnie drzew iglastych^[3].

Saprotrof, grzyb niejadalny^[3].

Gatunki podobne

próchnilec owocolubny (Xylaria carpophila). Wyrasta na próchniejących owocach buka^[5].

Związki chemiczne

Zidentyfikowano różne substancje chemiczne zawarte w grzybie wykazujące różne właściwości in vitro. Związki xylarial A i B cechują się umiarkowaną aktywnością cytotoksyczną na linie komórkowe Hep G2 raka wątrobowokomórkowego^[7]. Pochodne pironu: xylaron oraz 8,9-dehydroxylaron również wykazują aktywność cytotoksyczną^[8]. W próchnilcu gałęzistym zidentyfikowano także kilka cytochalazyn - związków wiążących aktynę w tkance mięśniowej^[9]. Występuje w nim także wiążące węglowodany białko - lektyna, cechująca się unikalną swoistością cukru i wykazująca silne działanie przeciwnowotworowe w liniach komórkowych różnych nowotworów^[10].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum. [dostęp 2012-11-17]. (ang.).
↑ Species Fungorum. [dostęp 2014-09-01]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Edmund Garnweidner, Hertha Garnweidner, Alicja Borowska, Alina Skirgiełło: Grzyby : przewodnik do poznawania i oznaczania grzybów Europy Środkowej. Warszawa: MUZA SA, 2006, s. 234. ISBN 83-7319-976-4.
↑ ^a ^b Californian Fungi. Xylaria hypoxylon. [dostęp 2012-11-25].
↑ ^a ^b Grzybland. Próchnilec gałęzisty. [dostęp 2012-11-25].
↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-09-01].
↑ Gu W, Ding H. (2008). "Two new tetralone derivatives from the culture of Xylaria hypoxylon AT-028." Chinese Chemical Letters 19(11): 1323–26.
↑ Anja Schüffler, Olov Sterner, Heidrun Anke. Cytotoxic alpha-pyrones from Xylaria hypoxylon. „Zeitschrift Fur Naturforschung. C, Journal of Biosciences”. 62 (3-4), 2007-03-01. 169–172. ISSN 0939-5075. PMID: 17542480.
↑ A. Espada, A. Rivera-Sagredo, J. M. de la Fuente, J. A. Hueso-Rodríguez, S. W. Elson. New cytochalasins from the fungus Xylaria hypoxylon. „Tetrahedron”. 53 (18), 1997-05-05. 6485–6492. DOI: 10.1016/S0040-4020(97)00305-0. [dostęp 2017-01-26].
↑ First report of a xylose-specific lectin with potent hemagglutinating, antiproliferative and anti-mitogenic activities from a wild ascomycete mushroom, ResearchGate [dostęp 2017-01-26] (ang.).

[if-1] Index Fungorum. [dostęp 2012-11-17]. (ang.).

[sf-2] Species Fungorum. [dostęp 2014-09-01]. (ang.).

[grzyby-3] Edmund Garnweidner, Hertha Garnweidner, Alicja Borowska, Alina Skirgiełło: Grzyby : przewodnik do poznawania i oznaczania grzybów Europy Środkowej. Warszawa: MUZA SA, 2006, s. 234. ISBN 83-7319-976-4.

[A-4] Californian Fungi. Xylaria hypoxylon. [dostęp 2012-11-25].

[grzybland-5] Grzybland. Próchnilec gałęzisty. [dostęp 2012-11-25].

[6] Discover Life Maps. [dostęp 2014-09-01].

[7] Gu W, Ding H. (2008). "Two new tetralone derivatives from the culture of Xylaria hypoxylon AT-028." Chinese Chemical Letters 19(11): 1323–26.

[8] Anja Schüffler, Olov Sterner, Heidrun Anke. Cytotoxic alpha-pyrones from Xylaria hypoxylon. „Zeitschrift Fur Naturforschung. C, Journal of Biosciences”. 62 (3-4), 2007-03-01. 169–172. ISSN 0939-5075. PMID: 17542480.

[9] A. Espada, A. Rivera-Sagredo, J. M. de la Fuente, J. A. Hueso-Rodríguez, S. W. Elson. New cytochalasins from the fungus Xylaria hypoxylon. „Tetrahedron”. 53 (18), 1997-05-05. 6485–6492. DOI: 10.1016/S0040-4020(97)00305-0. [dostęp 2017-01-26].

[10] First report of a xylose-specific lectin with potent hemagglutinating, antiproliferative and anti-mitogenic activities from a wild ascomycete mushroom, ResearchGate [dostęp 2017-01-26] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne