Prąd Benguelski

Cyrkulacja wód powierzchniowych południowego Atlantyku

Prąd Benguelski[1] – zimny prąd morski wzdłuż wybrzeża południowo-zachodniej Afryki, odgałęzienie Prądu Wiatrów Zachodnich, płynący z południa, tj. od okolic Przylądka Dobrej Nadziei, ku równikowi[2].

Jest częścią zamkniętej cyrkulacji południowego Atlantyku, nazywanej także południowoatlantyckim wirem subtropikalnym, a także rozpatrywanego w szerszym kontekście antycyklonalnego, podzwrotnikowego systemu cyrkulacji półkuli południowej. Łączy się z ciepłym Prądem Południoworównikowym, który w miarę zbliżania się do Ameryki Południowej dzieli się na dwie odnogi – jedną, kierującą się na północ, drugą na południe. Ramię południowe przechodzi w ciepły Prąd Brazylijski, który płynie wzdłuż wybrzeża południowoamerykańskiego, by ostatecznie zasilić płynący z zachodu Prąd Wiatrów Zachodnich[3][4].

Obszary upwellingu na świecie

Jego niska temperatura jest wynikiem dwóch głównych składowych – zimnych wód okołobiegunowych wędrujących wraz z Prądem Wiatrów Zachodnich oraz zjawiska upwellingu u wybrzeży Afryki, czyli wynoszenia się ku powierzchni wód głębinowych[5].

Masy wód prądu przemieszczają się z prędkością 1 km/h, w ilości około 16 mln m³/s. W marcu temperatura wód przypowierzchniowych prądu u wybrzeża Afryki waha się w granicach od 14 do 17 °C, na otwartym oceanie od 20 do 27 °C. We wrześniu i październiku temperatura wody jest niższa i wynosi 12–15 °C dla obszarów przybrzeżnych, do 19–26 °C w otwartej toni. Jest odpowiedzialny za ochładzanie i wysuszanie zachodniego brzegu Afryki, czego efektem jest między innymi rozwój pustyni Namib[6].

Charakterystycznym zjawiskiem klimatyczno-hydrologicznym jest Benguela Niño, podczas którego ciepłe i ubogie w składniki odżywcze masy wód z obszaru przybrzeżnego Angoli płyną na południe, mieszając się z zimnymi wodami Prądu Benguelskiego. Proces przemieszczania się ciepłej wody z Angoli na południe obserwuje się co roku, jednak podczas Benguela Niño jest szczególnie nasilony, może bowiem osiągać równoleżnik 25°S. Do tej pory zanotowano trzy takie wydarzenia (1934, 1963, 1984). W 1963 temperatury u wybrzeża Namibii były wyższe o 2–4 °C od zwykle tam występujących w tym samym czasie[7][8].

Przypisy

  1. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza granicami Polski: Morza i oceany. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2008, s. 26, seria: Nazewnictwo Geograficzne Świata. ISBN 978-83-254-0462-8. [dostęp 2018-01-27].
  2. Witold Mizerski, Jan Żukowski (red.): Tablice geograficzne. Warszawa: Adamantan, 2008, s. 143. ISBN 978-83-7350-121-8.
  3. Andrzej Radomski, Marian Gasiński: Elementy oceanologii. Wprowadzenie do środowisk morskich. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2004, s. 192–194. ISBN 83-233-1863-8.
  4. Elżbieta Bajkiewicz-Grabowska: Hydrologia ogólna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011, s. 294–301. ISBN 978-83-01-14579-8.
  5. Stefan Trzeciak: Meteorologia morska z oceanografią. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004, s. 249. ISBN 83-01-14160-3.
  6. Benguelski, Prąd, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2018-01-27].
  7. Joanna Gyory, Arthur Mariano, Edward Ryan: The Benguela Current (ang.). Rosenstiel School of Marine & Atmospheric Science. [dostęp 2018-01-27].
  8. Ken Mann, John Lazier: Dynamics of Marine Ecosystems: Biological-Physical Interactions in the Oceans. Oxford: Blackwell Publishing Ltd, 2006. ISBN 978-1-405-11118-8.

Media użyte na tej stronie

Prądy morskie.svg
Autor: Popadius, translation by Szczureq, Licencja: CC0
Najważniejsze prądy w oceanach Ziemi
Upwelling image1.jpg
Global map highlighting areas of upwelling
South Atlantic Gyre.png
The South Atlantic Gyre, a clockwise-swirling vortex of ocean currents in the Southern Atlantic Ocean