Pradźapati (bóg)

Pradźapati (Sanskryt प्रजापति, trl. prajāpati, Ojciec Jestestw[1], „pan stworzeń, ojciec ludzkości, pradziad”) – dwupłciowe praźródło wszystkiego[2].

Wedy

  • Pradźapati jako pojedyncza postać, został on utożsamiony z wedyjskim Wiśwakarmanem, który według Rygwedy ukształtował świat.
  • Identyfikowany był także z Puruszą - pierwotnym olbrzymem złożonym w ofierze, rokiem i ołtarzem ofiarnym, gdyż Purusza to Pradźapati; Pradźapati to rok”[3].
  • Jako męska zasada stworzenia, tworzy parę z zasadą żeńską, którą reprezentuje Wać[4].

Brahmany

W Brahmanach wymieniony jest jako pierwotny bóg, który stworzył Wedy a następnie świat ze Złotego Jaja zanurzonego w prawodach. Widząc że jest sam, stworzył bogów wstępując w niebo i asurów schodząc na ziemię. Nie mając potomstwa rozgrzał się i podzielił się na dwie części, kobietę i mężczyznę. Patron stanu kapłańskiego i twórca rytuału[5].

Upaniszady

Upaniszada Ćhandogja opisuje Pradźapatiego, jako nauczyciela przywódców dew i asurów

Manusmryti

„Traktat o zacności” (Manusmryti) wskazuje iż Pradźapati to imię Brahmy. Inne dzieła mówią o takim imieniu dla Indry, Somy i Waruny[6].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Androgyn uniwersalny. W: Maryla Falk: Mit psychologiczny w starożytnych Indiach. Ireneusz Kania (przeł.), Marek Mejor (red.nauk.). Wyd. 1. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS, 2011, s. 35. ISBN 97883-242-0978-1.
  2. ↑ Gnoza soteriologiczna. W: Andrzej Szyszko-Bohusz: Hinduizm, buddyzm, islam. Wyd. 1. Wrocław: Ossolineum, 1990, s. 38. ISBN 83-04-03162-0.
  3. ↑ Dźiajmijanabrahamana II, 56
  4. ↑ pradźapati. W: Gerhard J. Bellinger: Leksykon mitologii. Mity ludów i narodów świata. Janina Szymańska-Kumaniecka. Wyd. 1. Warszawa: Muza SA, 2003, s. 324. ISBN 83-7319-245-X.
  5. ↑ Maharyszi. W: Gerhard J. Bellinger: Leksykon mitologii. Mity ludów i narodów świata. Janina Szymańska-Kumaniecka. Wyd. 1. Warszawa: Muza SA, 2003, s. 243. ISBN 83-7319-245-X.
  6. ↑ Łukasz Trzciński: Pradźapati. W: Bogowie, demony, herosi. Leksykon. Wyd. 1. Kraków: Wydawnictwo Znak, 1996, s. 321. ISBN 83-7006-597-X.

Bibliografia

  • Mircea Eliade: Historia wierzeń i idei religijnych. T. 1-3. Warszawa: PAX, 1988-1995.
  • Marta Jakimowicz-Shah, Andrzej Jakimowicz: Mitologia indyjska. Warszawa: WAiF, 1986, seria: mitologie świata. ISBN 83-221-0334-4.
  • Marjorie Leach: Uniwersalny leksykon bóstw. Poznań: Oficyna Wydawnicza ATENA, 1998.