Praga

Praga
Praha
Ilustracja
Zamek na Hradczanach, Most Karola i Malá Strana, Belweder, Pałac Wallensteina, Plac Wacława, Katedra Świętych Wita, Wacława i Wojciecha, Miejski Dom Reprezentacyjny, Tańczący dom, Letohrádek Hvězda, Rynek Staromiejski
HerbFlaga
HerbFlaga
Dewiza: Praga Caput Rei publicae

(Praga stolicą republiki)[1]

Państwo

 Czechy

Kraj

Miasto Stołeczne Praga (na prawach kraju)

Burmistrz

Zdeněk Hřib

Powierzchnia

496 km²

Wysokość

185–399 m n.p.m.

Populacja (1.01.2020)
• liczba ludności
• gęstość


1 324 277[2]
2669,9 os./km²

Nr kierunkowy

2

Kod pocztowy

100 00 – 199 00

Tablice rejestracyjne

A

Podział miasta

22 dzielnice

Plan Pragi
Położenie na mapie Czech
Ziemia50°05′16″N 14°25′16″E/50,087778 14,421111
Strona internetowa
Portal Czechy

Praga (cz. Praha, niem. Prag), miasto stołeczne Praga (cz. hlavní město Praha) – stolica i największe miasto Czech, położone w zachodniej części kraju, w środkowej części krainy Czechy, nad Wełtawą. Jest miastem wydzielonym na prawach kraju, będąc jednocześnie stolicą kraju środkowoczeskiego.

Praga jest ośrodkiem administracyjnym, przemysłowym, handlowo-usługowym, akademickim, turystycznym i kulturalnym o znaczeniu międzynarodowym. Jest siedzibą większości czeskich urzędów centralnych (w tym parlamentu, prezydenta i rządu), związków wyznaniowych działających na terenie Czech, a także licznych firm, stowarzyszeń, organizacji i uczelni. Stanowi najważniejszy w skali kraju węzeł drogowy i kolejowy, posiada również międzynarodowy port lotniczy i sieć metra.

Dzisiejsza Praga powstała w 1784 r. z połączenia pięciu wcześniej samodzielnych, lecz powiązanych ze sobą organizmów, których początki sięgają średniowiecza: Starego Miasta, Nowego Miasta, Josefova, Małej Strany i Hradczan – siedziby władców czeskich. Od 1992 r. zabytkowe centrum miasta znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO. Ze względu na bogactwo atrakcji należy do najchętniej odwiedzanych miast Europy.

Według tradycji oryginalna czeska nazwa miasta Praha pochodzi od czeskiego słowa práh – próg i jest związana z księżniczką Libuszą[3]. Etymologia nazwy miasta zbudowanego nad progiem lub jazem – rzecznym brodem pochodzi od historycznej nazwy przeprawy przez Wełtawę w okolicy dzisiejszego Mostu Karola.

Według danych szacunkowych z 1 stycznia 2020 r. liczba ludności miasta wynosiła 1 324 277 osób (1. miejsce w Czechach), natomiast powierzchnia – 496 km² (również 1 miejsce w Czechach). Praga oficjalnie podzielona jest na dziesięć obwodów, które z kolei dzielą się na dzielnice. Obszar metropolitalny Pragi liczy, według danych Eurostatu z 2004 r., 1 964 750 mieszkańców.

Historia

Praga w XVI w.

Pierwsze plemiona słowiańskie przybyły na te tereny ok. 500 roku n.e. Walki o dominację doprowadziły ok. 800 roku do władzy dynastię Przemyślidów, którzy założyli tu miasto. Wznieśli oni dwie warowne osady: Zamek Praski i Wyszehrad. Od 973 roku Praga była siedzibą pierwszego biskupstwa na tych terenach, podległego metropolii mogunckiej. Szczególny rozkwit miasto osiągnęło za rządów Karola IV. Założył on tu pierwszy w środkowej Europie uniwersytet – Carolinum, a Praga po założeniu Nowego Miasta w 1348 r. stała się największym miastem Europy na północ od Alp. W roku 1344 praskie biskupstwo zostało podniesione w hierarchii kościelnej do rangi arcybiskupstwa. W 1419 w mieście doszło do słynnej defenestracji katolików (wojny husyckie), zaś w 1618 roku podobne wydarzenie (wyrzucenie przez okno namiestników cesarza) stało się bezpośrednią przyczyną wojny trzydziestoletniej. W wyniku klęski czeskich protestantów na Białej Górze w 1620 Praga jako stolica Królestwa Czech i całej Korony Czeskiej utraciła swoje znaczenie i przez długie lata pozostawała w cieniu Wiednia. W tym też okresie społeczność niemieckojęzyczna odgrywała w mieście (niem. Prag) rolę dominującą, zaczęło się to zmieniać dopiero w XIX wieku, podczas czeskiego odrodzenia narodowego.

W 1741 roku Pragę zajęły wojska Saksonii, Bawarii i Francji[4]. W 1744 r. podczas II wojny śląskiej Pragę po dwutygodniowym oblężeniu zdobyli Prusacy, jednak w 1745 roku w pokoju drezdeńskim Austria zdołała potwierdzić swoje panowanie nad Czechami. W dniu 6 maja 1757 roku podczas wojny siedmioletniej doszło do bitwy pod Pragą, w której zwycięstwo odnieśli Prusacy, którzy jednak nie zajęli miasta.

W 1784 r. w jedno miasto połączono pięć wcześniej samodzielnych, lecz powiązanych ze sobą organizmów: Stare Miasto, Nowe Miasto, Josefov, Małą Stranę i Hradczany. Reformy Józefa II przyniosły także zamknięcie połowy czynnych kościołów i kaplic oraz zmniejszenie liczby zakonów z 40 do 14[5]. Spis ludności z 1847 r. wykazał, że na populację miasta składa się 66 046 Niemców i 36 687 Czechów.

Teatr Narodowy w Pradze u schyłku XIX w.

W 1848 roku doszło do powstania (w czasie Wiosny Ludów). Do 1861 r. w mieście urzędował niemiecki burmistrz. Od tego czasu liczba czeskich mieszkańców gwałtownie wzrosła z powodu uprzemysłowienia przedmieść Pragi. Pod koniec XIX wieku wybudowano wiele reprezentacyjnych budynków; następowało powolne odzyskiwanie znaczącej pozycji miasta w monarchii Habsburgów. W tym czasie Praga była już dwujęzyczna, a Czesi i Niemcy funkcjonowali praktycznie równolegle (podwójne – czeskie i niemieckie – były uczelnie, teatry itp.). Na przełomie XIX i XX wieku w ramach asanacji praskiej dokonano całkowitej przebudowy Josefova i Podskalí, niszcząc przy tym wiele cennych historycznych obiektów. Podział Uniwersytetu Karola w Pradze na uniwersytet niemiecki i czeski był symbolem konfliktów etnicznych, które wstrząsały Pragą pod koniec XIX wieku. Na początku XX wieku Praga była miejscem, w którym tworzyło wielu niemieckojęzycznych twórców, takich jak Franz Kafka, Rainer Maria Rilke, Gustav Meyrink, Egon Erwin Kisch i Franz Werfel.

W 1918 Praga została stolicą nowo utworzonej Czechosłowacji. W latach 1939–1945 była stolicą Protektoratu Czech i Moraw. W wyniku operacji praskiej (1945) została wyzwolona przez Armię Czerwoną. W 1968 była główną areną praskiej wiosny. Po rozpadzie Czechosłowacji (1993) została stolicą Czech. Obecne motto Pragi to Praga Caput Rei Publicae (wcześniej do 1927: Praga caput regni, a w latach 1927–1991 Praga mater urbiumPraha matka měst).

Zabytki i atrakcje turystyczne

Widok na mosty w Pradze
Widok na Małą Stranę, most Karola i Stare Miasto
Rynek Starego Miasta z kościołem św. Mikołaja
Rynek Starego Miasta widziany z wieży ratusza
Most Karola w Pradze
Widok na praski zamek nocą
Muzeum Narodowe w Pradze na Placu Wacława
Widok na Stare Miasto z Klementinum

W 1992 zabytkowe centrum Pragi zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Praga jest uważana za jedno z najbardziej atrakcyjnych miast Europy, z tego względu corocznie odwiedzają ją liczne rzesze turystów. W mieście znajduje się ponad 20 muzeów i prawie 100 galerii. Niektórymi z atrakcji turystycznych są:

Znane dzielnice

Uczelnie

Kościoły

Sport

Stadion Eden Aréna
(c) Honza Groh, CC BY-SA 3.0
Hala widowiskowo-sportowa O2 Arena
Kluby sportowe z siedzibą w Pradze
Nazwa klubuDyscyplinaLiga/rozgrywkiData powstaniaObiekt
Bohemians 1905piłka nożnaGambrinus Liga1905Ďolíček
Bohemians Prahapiłka nożnaČeská fotbalová liga1996Stadion Viktorii Žižkov
ČZU Prahapiłka siatkowaExtraliga1996Lužiny
Dukla Pragapiłka nożnaGambrinus Liga1948Na Julisce
Iuridica PragarugbyI liga1955
Olymp PragażużelCzeska liga żużlowa
PVK Olymp Pragapiłka siatkowaExtraliga1957
RK PetrovicerugbyEkstraliga1944
Praga RugbyrugbyEkstraliga1944
Slavia Pragahokej na lodzieEkstraliga1900O2 Arena
Slavia Pragapiłka nożnaGambrinus Liga1892/1896Eden Aréna
Slavia PragarugbyEkstraliga1927Hřiště v Edenu
Sparta Pragahokej na lodzieEkstraliga1903Tesla Arena
Sparta Pragapiłka nożnaGambrinus Liga1893Generali Arena
Sparta PragarugbyEkstraliga1928Podvinný mlýn
Tatra SmíchovrugbyEkstraliga1958
Viktoria Žižkovpiłka nożnaGambrinus Liga1903Stadion Viktorii Žižkov

W Pradze, w latach 1992–1998 i 2005-2010, rozgrywany był kobiecy turniej tenisowy, ECM Prague Open.

Polonica

Płyta nagrobna króla Wacława II
  • W kościele św. Jakuba w Zbrasławiu spoczywają królowie Czech i Polski Wacław II i Wacław III z dynastii Przemyślidów, natomiast w klasztorze św. Agnieszki w Pradze została pochowana księżna Gryfina Halicka, żona piastowskiego władcy Polski Leszka Czarnego.
  • Fryderyk Chopin odwiedził Pragę dwa razy. Za każdym razem zatrzymywał się w hotelu „U Černého koně” przy ulic Na Příkopě i Senovážnej. Wprawdzie budynek ten nie przetrwał do naszych czasów, ale dziś znajduje się tam tablica upamiętniająca wizytę polskiego kompozytora[6].
  • W 1822 roku do Pragi przybył Adam Mickiewicz. Poeta spotkał się z czeskimi literatami. Do naszych czasów przetrwał wiersz wpisany do albumu Wacława Hanki, bibliotekarza Muzeum Narodowego: „Dokonywaj, coś zaczął! / Ze skutków twojej pracy / Lepsze kiedyś nadzieje powezmą Słowacy (tj. Słowianie). / My nie stracim, potomność pewnie na tem zyska, / Jeśli jak bliską mowa, dusza będzie bliska”[7]
  • Od 1990 roku działa w Pradze polska parafia katolicka. Pochodzący z Polski dominikanie zarządzają kościołem św. Idziego na Starym Mieście[8].

Urodzeni w Pradze

Pomnik króla czeskiego Karola Luksemburskiego

Miasta partnerskie

Oficjalne:

Nieoficjalne:

Zobacz też

Przypisy

  1. Znak hlav. města Prahy, historie.hranet.cz [dostęp 2020-08-25] (cz.).
  2. Počet obyvatel v obcích – k 1.1.2020 [dostęp 2020-11-09].
  3. Jerzy Strzelczyk: Mity, podania i wierzenia dawnych Słowian. Poznań: Rebis, 2007. ISBN 978-83-7301-973-7.
  4. Isabel Heitjan: Das „Wunder” Johanns von Nepomuk 1744 zu Prag. In: Börsenblatt für den Deutschen Buchhandel – Frankfurter Ausgabe. Nr. 89, 5. November 1968 (= Archiv für Geschichte des Buchwesens. Band 62), S. 2863–2868, hier: S. 2866.
  5. Derdowska Joanna Praskie przemiany: sacrum i desakralizacja przestrzeni miejskiej Pragi, Zakład Wydawniczy „Nomos”, Kraków 2006 s. 70.
  6. „Piorunem, lecz nie bez korzyści” – o wizycie Fryderyka Chopina w Pradze/ „Like lightening, but not without benefits” – about Chopin’s visit to Prague, „Piorunem, lecz nie bez korzyści” – o wizycie Fryderyka Chopina w Pradze/ „Like lightening, but not without benefits” – about Chopin’s visit to Prague [dostęp 2019-10-15].
  7. Marian Szyjkowski, Mickiewicz jedzie do Pragi, „Przegląd Zachodni”, 11, 1949.
  8. Praga – zwiedzanie, zabytki oraz atrakcje turystyczne, Podróże po Europie, 5 lipca 2016 [dostęp 2019-10-15] (pol.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Czech Republic adm location map.svg
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of the Czech Republic
Flag of the United States.svg
The flag of Navassa Island is simply the United States flag. It does not have a "local" flag or "unofficial" flag; it is an uninhabited island. The version with a profile view was based on Flags of the World and as a fictional design has no status warranting a place on any Wiki. It was made up by a random person with no connection to the island, it has never flown on the island, and it has never received any sort of recognition or validation by any authority. The person quoted on that page has no authority to bestow a flag, "unofficial" or otherwise, on the island.
Flag of Finland.svg
Flaga Finlandii
Flag of Israel.svg
Flag of Israel. Shows a Magen David (“Shield of David”) between two stripes. The Shield of David is a traditional Jewish symbol. The stripes symbolize a Jewish prayer shawl (tallit).
Flag of Portugal.svg
Flag of Portugal, created by Columbano Bordalo Pinheiro (1857-1929), officially adopted by Portuguese government in June 30th 1911 (in use since about November 1910). Color shades matching the RGB values officially reccomended here. (PMS values should be used for direct ink or textile; CMYK for 4-color offset printing on paper; this is an image for screen display, RGB should be used.)
Flag of Moravian-Silesian Region.svg
Flag of Moravian-Silesian Region
Flag of South Moravian Region.svg
Flag of South Moravian Region
Flag of Vysocina Region.svg
Flag of Vysočina Region
Flag of Croatia.svg
Łatwo można dodać ramkę naokoło tej grafiki
MuzeumNarodowenaPlacuWaclawa.JPG
Autor: Mark14, Licencja: CC BY-SA 4.0
Muzeum Narodowe w Czechach znajdujące się na Placu Wacława
Vltava in Prague.jpg
Autor: che, Licencja: CC BY-SA 2.5
View of Vltava in the Prague city center.
Flag of Central Bohemian Region.svg
Flag of Central Bohemian Region
Flag of Plzen Region.svg
Flag of Plzeň Region
Flag of Usti nad Labem Region.svg
Flag of Ústí nad Labem Region
Statue Josef Mánes Prague 8.jpg
Autor: Chabe01, Licencja: CC BY-SA 4.0
Statue en l'honneur de Josef Mánes à Prague.
Prague - Charles Bridge.jpg
Autor: Maciej Dembiniok, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Widok na Małą Stranę, most Karola i Stare Miasto w Pradze
Flag of Zlin Region.svg
Flag of Zlín Region
Flag of South Bohemian Region.svg
Flag of South Bohemian Region
Eden aréna v Praze vnitřek.jpg
Autor: Stormen425, Licencja: CC BY-SA 4.0
Eden aréna v Praze vnitřek
Flag of UNESCO.svg
Flag of the United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO)
CharlesBridgeMalaStranaPragueCzechRepublic.jpg
Autor: Massimo Catarinella, Licencja: CC BY-SA 3.0
A view of the bridge tower at the end of the Charles Bridge on the side of Malá Strana in Prague, Czech Republic.
Prag altstaedter ring st nikolaus.jpg
Autor: Hans Peter Schaefer, http://www.reserv-a-rt.de, Licencja: CC-BY-SA-3.0
St. Nikolaus, Altstädter Ring
National Theatre, Prague, Bohemia, Austro-Hungary-LCCN2002708489.jpg
Print no. "1985".; Forms part of: Views of the Austro-Hungarian Empire in the Photochrom print collection.; Title from the Detroit Publishing Co., Catalogue J-foreign section, Detroit, Mich. : Detroit Publishing Company, 1905.
Flag of Karlovy Vary Region.svg
Flag of Karlovy Vary Region
Flag of Hradec Kralove Region.svg
Flag of Hradec Králové Region
Prague Montage.jpg
Autor: derivated collage created by Tadeáš.Dohňanský, Licencja: CC BY-SA 3.0
  • Top: Panorama of Hradčany with Prague Castle and Charles Bridge
  • Left 1: Queen Anna's villa in the Royal Garden
  • Left 2: Valdštejn Palace – seat of the Senate of the Parliament of the Czech Republic
  • Left 3: Wenceslas Square at night
  • Bottom: Panorama of Old Town Square with Old Town City Hall and memorial of Jan Hus
  • Middle 1: Detail of the tower of St. Vitus Cathedral and statue under it
  • Middle 2: Entrance to the Municipal house
  • Right 1: The Dancing house
  • Right 2: Star Villa
Most Karola noca.jpg
(c) Mohylek, CC-BY-SA-3.0
widok na praski zamek i Most karola
autor: Mohylek
Flag of Liberec Region.svg
Flag of Liberec Region
Pomník Karla IV. (Staré Město), Praha 1, Křižovnické nám., Staré Město.JPG
Autor: Michal Kmínek, Licencja: CC BY-SA 3.0
Ta ilustracja pokazuje chroniony obiekt zabytkowy w Republice Czeskiej o numerze
Dům U černé Matky Boží 03.JPG
Autor: VitVit, Licencja: CC BY-SA 3.0
Ta ilustracja pokazuje chroniony obiekt zabytkowy w Republice Czeskiej o numerze
O2 Arena, od Českomoravské.jpg
(c) Honza Groh, CC BY-SA 3.0
O2 Arena in Prague near Českomoravská
Zbraslav 1.jpg
Autor: Acoma, Licencja: CC BY 3.0
Náhrobek Václava II. na Zbraslavi
Flag of Pardubice Region.svg
Flag of Pardubice Region
Flag of Olomouc Region.svg
Flag of Olomouc Region