Praszka

Praszka

miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Fragment Rynku
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	opolskie
Powiat	oleski
Gmina	Praszka
Prawa miejskie	1392
Burmistrz	Jarosław Tkaczyński
Powierzchnia	9,45 km²
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość	7791[1] 833,3 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 34
Kod pocztowy	46-320
Tablice rejestracyjne	OOL
Położenie na mapie gminy Praszka Praszka
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Praszka
Położenie na mapie województwa opolskiego Praszka
Położenie na mapie powiatu oleskiego Praszka
51°03′22″N 18°27′02″E/51,056111 18,450556
TERC (TERYT)	1608044
SIMC	0932353
Urząd miejski pl. Grunwaldzki 13 46-320 Praszka
Strona internetowa
BIP

Praszka (niem. Praschkau) – miasto w Polsce, położone w województwie opolskim, w powiecie oleskim, w gminie Praszka, której jest siedzibą, nad rzeką Prosną. Historycznie Praszka należy do ziemi wieluńskiej. W dwudziestoleciu międzywojennym miasto należało do województwa łódzkiego. W 1945 ponownie należało do reaktywowanego województwa łódzkiego. W latach 1975–1998 miasto należało administracyjnie do województwa częstochowskiego.

Według danych z 30 czerwca 2008 miasto liczyło 8150 mieszkańców^[2].

Ośrodek usługowy i przemysłowy; zakłady sprzętu motoryzacyjnego (Neapco Europe), oświetleniowego, fabryka maszyn pakujących i kuchni gazowych.

Historia

Miejscowość historycznie należała do ziemi wieluńskiej i pierwotnie związana była z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną i istnieje prawdopodobnie od XIII wieku. Pierwsze pewne wzmianki o mieście zapisane zostały w 1392 i 1463 gdzie wymieniono ją jako „Praska”^[3].

Prawa miejskie otrzymała w 1392 kiedy Piotr Kowalski otrzymał od króla polskiego Władysława Jagiełło przywilej na założenie miasta Praszka we wsi Michałów. Miejscowość została odnotowana w historycznych dokumentach prawnych i podatkowych. W 1563 dwóch rzemieślników płaciło po 4. grosze podatku. Miasto natomiast opłacało szos w wysokości 4. florenów i 24. groszy. W 1461 Anna Kowalska wdowa po Piotrze, miała sprawę sądową z Janem oraz Andrzejem Kowalskimi o zapis na Michałowie i Strojcu. W 1473 Jan z Praszki odstąpił za 333 floreny Wieruszowi, chorążemu wielkopolskiemu, 1/3 miasta oraz wsie Kowale i Strojec. W 1497 król polski Jan I Olbracht skonfiskował dobra Anny Praskiej i jej męża Marka za niestawienie się na wojnę i nadał je Janowi Garniszowi. W 1520 miejscowa szlachta oraz gospodarujący na łanach osiadłych uiszczali plebanowi dziesięcinę snopową. Mieszczanie bezrolni oraz chałupnicy uiszczali stołowe w wysokości 1 grosza^[3].

W 1507 parafię praską złączono z parafiami Kowale i Strojec. W 1520 odnotowano kościół Wniebowzięcia NMP oraz istnienie miejskiej szkoły. Według regestu poborowego powiatu wieluńskiego w 1552 miasto było własnością rodu Praskich. Dokumenty odnotowują w mieście młyn wodny o dwóch kołach. W 1542 Praszka otrzymała pobór cła na utrzymanie mostów na rzece Prośnie^[3][4].

W XV w. ludność miasta trudniła się wytapianiem żelaza z rudy darniowej. Prawdopodobnie była pierwotnie osadą górniczą, należącą do sąsiedniej wsi Strojec Stradziec. Pierwsze dwa wieki istnienia miasta wiążą się z dużym rozwojem gospodarczym, m.in. dzięki położeniu przy granicy ze Śląskiem. Upadek miasta następuje w wyniku wojen w XVII i XVIII wieku. W 1620 w mieście przebywał król polski Zygmunt III Waza, który na prośbę mieszczan miał wydać przywileje na utworzenie cechów rzemieślniczych^[4].

Po II rozbiorze Polski miasto znalazło się początkowo pod zaborem pruskim. W latach 1807–1815 w Księstwie Warszawskim, a od 1815 wraz z ziemią wieluńską w granicach Królestwa Polskiego w zaborze rosyjskim.

Jako osadę miejską, osadę leśną oraz folwark leżące 21. wiorst od Wielunia w powiecie wieluńskim, w gminie i parafii Praszka wymienia ją XIX wieczny Słownik geograficzny Królestwa Polskiego. W 1852 pożar zniszczył całe miasto, które odbudowano według nowego planu regulacyjnego. W 1888 znajdował się w nim murowany kościół parafialny, cerkiew prawosławna, dom przytułku dla 6 ubogich, szkoła początkowa ogólna, sąd gminny okręgu V, stacja pocztowa, komora celna na granicy z Prusami, ochotnicza straż ogniowa, apteka, około 250 domów z czego 60 murowanych. Miasto zamieszkiwało wówczas ok. 3000 mk. Ludność trudniła się wówczas głównie szewstwem i stolarstwem. Z zakładów przemysłowych znajdował się w miejscowości młyn parowy i kilka małych garbarni^[4].

Ochotnicza Straż Pożarna w Praszce – jedna z najstarszych organizacji w Praszce powstała w 1882 r.

Podczas powstania styczniowego 11 kwietnia 1863 miała miejsce potyczka powstańców z wojskami rosyjskimi, zwana bitwą pod Praszką. W 7 lat po upadku powstania styczniowego, w 1870 r., Praszka w ramach carskich represji utraciła prawa miejskie. Odzyskała je w 1919, po I wojnie światowej, w trakcie której była pod okupacją Cesarstwa Niemieckiego^[5], w granicach II RP.

Po odzyskaniu niepodległości miejscowość stała się graniczną II Rzeczypospolitej, a w miejscowości stacjonowała placówka Straży Celnej „Praszka”^[6], a po reorganizacji placówka Straży Granicznej I linii „Praszka”^[7].

W dniach 18–19 stycznia 1945 Praszka została wyzwolona przez oddziały radzieckie spod okupacji hitlerowskiej^[8].

Demografia

• Piramida wieku mieszkańców Praszki w 2014 roku^[1].

Zabytki

Synagoga w Praszce

W mieście znajduje się kilka zabytków^[9]. Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[10]:

• synagoga, obecnie dom kultury, z połowy XIX w.,
• cmentarz żydowski, z poł. XIX w.,
• cmentarz rzym.-kat., z 1809,

inne obiekty:

• kościół pw. Wniebowzięcia NMP, murowany, halowy, trójnawowy, zbudowany w 1872 na miejscu wcześniejszego drewnianego. We wnętrzu trzy boczne ołtarze barokowe z XVII i XVIII w., barokowa chrzcielnica, klasycystyczny ołtarz główny z XIX w. Srebrny relikwiarz z relikwiami św. Walentego,
• domy z XVIII i XIX w.,
• kaplica pw. św. Jana Nepomucena, murowana, z XIX w., przy ul. Kaliskiej,
• wieża ciśnień, murowana z 1914,
• muzeum regionalne z ekspozycjami historyczną, etnograficzną i przyrodniczą.

Transport

Afisz z 1939. Dyrekcja okręgowa PKP w Poznaniu zaprowadza połączenie kolejowe między Wieluniem a Praszką.

Przebieg projektowanej obwodnicy

Lokomotywa i wagon zlikwidowanej Wieluńskiej Kolei Dojazdowej eksponowany w Muzeum Regionalnym

Przez miasto przebiegają drogi krajowe:

• 42 Namysłów – Kluczbork – Praszka – Radomsko – Starachowice
• 45 Złoczew – Wieluń – Praszka – Opole – Racibórz

Na lata 2013–2014 planowano budowę obwodnicy Praszki w ciągu drogi krajowej 45, jednak prace przerwano na etapie studium techniczno-ekonomiczno-środowiskowego, przekładając realizację na okres późniejszy. Według dwóch spośród czterech rozważanych wariantów, nowa trasa będzie także obwodnicą sąsiedniego Gorzowa Śląskiego. Również dwa warianty zakładają iż nowy odcinek drogi będzie stanowił obwodnicę miejscowości nie tylko dla drogi krajowej nr 45, ale także dla drogi nr 42^[11][12][13].

Przez Praszkę prowadziła też linia kolejowa nr 196 Praszka – Olesno oraz łącząca Praszkę z Wieluniem wąskotorowa Wieluńska Kolej Dojazdowa.

Praszka ma bezpośrednie połączenia autobusowe z Katowicami, Wrocławiem, Łodzią, Opolem, Częstochową, Olesnem, Kluczborkiem i Wieluniem. Obsługiwane są one przez PKS Wieluń, PKS Lubliniec i PKS Częstochowa, PKS Łódź, PKS Opole, a także przez prywatną firmę ABX2.

Szkolnictwo

W Praszce znajdują się cztery przedszkola, trzy szkoły podstawowe, liceum ogólnokształcące oraz zespół szkół ponadgimnazjalnych.

Przedszkola:

• Publiczne Przedszkole nr 1 w Praszce
• Publiczne Przedszkole nr 2 w Praszce
• Niepubliczne Przedszkole Sióstr Felicjanek
• Specjalne Przedszkole

Szkoły podstawowe:

• Publiczna Szkoła Podstawowa nr 2 w Praszce
• Publiczna Szkoła Podstawowa nr 3 w Praszce
• Publiczna Szkoła Podstawowa nr 4 im. Wandy Chotomskiej w Praszce

Szkoły średnie:

• Liceum Ogólnokształcące im. Powstańców Śląskich
• Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. I Armii Wojska Polskiego

Sport

Początki zorganizowanego sportu w Praszce sięgają roku 1928. Powstaje wówczas klub piłki nożnej LZS. W roku 1969 LZS Praszka awansuje do klasy A, a klub przyjmuje nazwę – Zakładowy Klub Sportowy „Motor”.

Największy sukces w Pucharze Polski drużyna odniosła w roku 1983, kiedy po zwycięstwach nad Błękitnymi Kielce i ROW Rybnik odpadła w 1/16, ponosząc porażkę 1:2 z Piastem Gliwice. W roku 1978 awansowała do III ligi, jednak po rocznym pobycie w tej lidze ponownie trafiła do klasy okręgowej. Kolejny awans do III ligi piłkarze uzyskali w sezonie 1983/84^[14].

W Praszce znajduje się hala sportowa oraz basen^[15].

W Praszce istnieje klub sportowy UKS Lider Praszka. Siatkarze tegoż zespołu pod kierownictwem pana Andrzeja Rychtera zostali 3-krotnymi brązowymi medalistami mistrzostw młodzików w województwie opolskim.

Powstała także drużyna dziewcząt w piłce nożnej który reprezentuje – Zakładowy Klub Sportowy „Motor”.

Wspólnoty wyznaniowe

Kościół pw. Wniebowzięcia NMP w Praszce

• Kościół rzymskokatolicki:
  • parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
  • parafia Świętej Rodziny
• Świadkowie Jehowy:
  • zbór Praszka (Sala Królestwa ul. Mickiewicza 30)^[16]

Administracja

Podział administracyjny

Obszar miasta Praszki nie jest podzielony na jednostki pomocnicze gminy (np. osiedla lub dzielnice).

W rejestrze TERYT w obrębie Praszki wyróżniono 5 integralnych części miasta:

• Kolonia pod Kowalami;
• Kolonia pod Rosochami;
• Kolonia pod Rozterkiem;
• Pilawy;
• Zawisna (niem. Grenzwiese^[17]).

Współpraca międzynarodowa

Miasta i gminy partnerskie:

• Bohorodczany, Ukraina
• Mutterstadt, Niemcy

Honorowi obywatele miasta

Pomnik Floriana z Lauriacum

• Stefania Jażdżewska – od 7 maja 1992 r.
• Tadeusz Krzemiński – od 7 maja 1992 r.
• Zofia Korbońska – od 13 maja 1998 r.
• Kordian Zawadzki – od 10 maja 2002 r.
• Alojzy Żółtaszek – od 28 kwietnia 2005 r.
• Tomasz Michalski – od 28 kwietnia 2005 r.
• Stanisław Gasiński – od 25 kwietnia 2006 r.
• Henryk Wasilewski – od 25 kwietnia 2006 r.
• Adam Bilski – od 7 maja 2010 r.
• Stefan Korboński
• Leszek Korzeniowski

Przypisy

Bibliografia

• Ryszard Rosin: Słownik historyczno-geograficzny ziemi wieluńskiej w średniowieczu, hasło: „Praszka”. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1963, s. 137.

Linki zewnętrzne

• Praszka w „Słowniku historyczno-geograficznym ziemi wieluńskiej w średniowieczu”
• Praszka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 18 .