Prawa człowieka w Sudanie

Kara śmierci na świecie.

     całkowicie wycofana

     zachowana na specjalne okoliczności (np. stan wojny)

     niewykonywana w praktyce (zawieszona)

     wykonywana forma kary

Prawa człowieka w Sudanie opierają się na islamskim prawie szariatu. Według międzynarodowych organizacji zajmujących się prawami człowieka są one nagminnie łamane. Rządowi Sudanu zarzuca się brutalne represjonowanie grup reprezentujących regiony, religie i grupy etniczne, które nie zgadzają się z polityką Umara al-Baszira, ograniczanie społeczeństwa obywatelskiego, nieprzestrzeganie wolności religijnej i kontrolowanie środków masowego przekazu.

Według wskaźnika opracowanego przez Economist Intelligence Unit z 2012 roku Sudan znajduje się na 151. miejscu na świecie pod względem stanu demokracji, co klasyfikuje go jako państwo autorytarne^[1]. Według organizacji Freedom House, system polityczny jest zdominowany przez prezydenta Umara al-Baszira i Kongres Narodowy^[2].

Kontekst historyczny

Sudan ogłosił niepodległość w 1956 roku. Od chwili uzyskania niepodległości największym problemem państwa był konflikt pomiędzy Północą a Południem (który z czasem doprowadził do wybuchu wojen domowych). Po nieudanym zamachu stanu w 1976 prezydent Sudanu Dżafar Muhammad an-Numajri zaczął masowo prześladować opozycję. Za Dżafara Muhammada an-Numajriego wzrosło napięcie na Południu w wyniku wprowadzenia szariatu. Po obaleniu Dżafara Muhammad an-Numajriego w 1985 wprowadzono system wielopartyjny i rządu pięcioosobowej Rady Najwyższej. W 1989 roku w wyniku zamachu stanu władzę przejęła Rada Dowództwa Rewolucji Ocalenia Narodowego (rozwiązana w 1993 roku). W 2002 roku ponownie ogłoszono zawieszenie broni w wojnie domowej mimo to walki toczyły się nadal). W trwającej od początku lat 80. XX w. konflikcie zginęło ok. 2 mln osób (głównie niemuzułmańska ludność Południa). Porozumienie pokojowe między rządem a bojownikami z Południa podpisano w styczniu 2005 roku. W czerwcu 2005 Międzynarodowy Trybunał Karny w Hadze wszczął śledztwo w sprawie zbrodni wojennych w Darfurze (w którym zginęło 180 tys. osób, a 2 mln schroniło się w obozach dla uchodźców). Na mocy porozumienia ze stycznia, 9 lipca 2005 John Garang (lider rebeliantów z Sudanu Południowego) został wiceprezydentem Sudanu i szefem administracji Sudanu Południowego. 30 lipca 2005 Garang zginął w katastrofie lotniczej. W styczniu 2011 roku odbyło się referendum niepodległościowe w Sudanie Południowym. 9 lipca 2011 roku Sudan Południowy ogłosił niepodległość^[3].

W połowie grudniu 2018 roku wybuchły demonstracje społeczne. Powodem protestów były początkowo braki żywności i paliw oraz rosnące ceny, jednak później zaczęto żądać dymisji prezydenta Sudanu Umara al-Baszira. Uczestnicy protestów nagrali policyjnych snajperów na dachach domów w pobliżu pałacu prezydenckiego. Według Amnesty International policja zabiła 37 demonstrantów^[4]. Protest zorganizowany przez Sudańską Federację Związków Zawodowych Pracowników i Wolnych Zawodów poparły dwie partie polityczne: Demokratyczna Partia Unionistyczna oraz Partia Narodowa. 24 grudnia 2018 roku Kanada, Norwegia, Stany Zjednoczone i Wielka Brytania wyraziły zaniepokojenie „wiarygodnymi doniesieniami” o strzelaniu z ostrej amunicji do uczestników protestu^[5].

Kara śmierci

W Sudanie kara śmierci jest wykonywana przez powieszenie lub ukamienowanie. Według Human Rights Watch od 2005 roku co najmniej 300 osób było w celach śmierci w Sudanie^[12]. Kara śmierci grozi za:

• działalność przeciwko państwu, podżeganie do wojny przeciwko państwu i podważanie porządku konstytucyjnego;
• zmianę religii (apostazję);
• morderstwo oraz nakłanianie nieletnich do samobójstwa;
• cudzołóstwo, sodomię, kazirodztwo, gwałt, prostytucję^[13].

Wolność słowa

Według organizacji Freedom House, w Sudanie nie przestrzegana jest wolność słowa w prasie i internecie^[2]. W rankingu wolności słowa przeprowadzonym przez organizację pozarządową Reporterzy bez Granic Sudan zajął w 2018 roku 174. miejsce. Według organizacji wolność prasy w Sudanie jest nagminnie łamana. Gazety działające przeciwko władzy są zamykane, ich nakłady są konfiskowane, a dziennikarze trafiają do więzień na nieograniczony czas^[14].

Największą państwową stacją telewizyjną jest Sudan TV, która prezentuje punkt widzenia rządu. Poza tym istnieją także stacje prywatne^[15]. Radio jest jednym z najważniejszych mediów w Sudanie. Oprócz państwowego Sudan Radio istnieją także stacje prywatne, zajmujące się głównie muzyką i tematami związanymi z islamem. Istnieje także opozycje Radio Dabanga, którego siedziba znajduje się w Holandii^[15]. Rząd Sudanu nagminnie kontroluje internet w kraju. Istnieje specjalna agencja rządowa zajmująca się filtrowaniem sieci pod kątem pornografii, stron powiązanych ze środowiskami LGBT oraz antyrządowych^[16].

Wolność zgromadzeń

W Sudanie demonstracje organizowane przez opozycję są rozpędzanie z użyciem gazu łzawiącego. Demonstranci oraz dziennikarze relacjonujący te wydarzenia są więzieni^[17].

Mniejszości religijne

W Światowym Indeksie Prześladowań stworzonym przez organizację Open Doors w roku 2020 Sudan zajął 13. miejsce. Według Open Doors rząd Sudanu masowo prześladuje chrześcijan. Są oni wypędzani, ich kościoły są niszczone. Są oni skazywani ze względu na prawo o apostazji oraz bluźnierstwie^[18]. W sierpniu 2013 roku 26-letnia Meriam Yehya Ibrahim została skazana na karę śmierci za poślubienie chrześcijanina oraz zmianę religii. W jej obronie Amnesty International zebrało ponad 700 000 podpisów z całego świata^[19]. Według obowiązującego prawa, muzułmańska kobieta nie może poślubić chrześcijanina^[8].

W 2006 roku uznano działalność Świadków Jehowy na terenie ośmiu prowincji w Sudanie Południowym^[20]. W czasie referendum niepodległościowego dotknęły ich brutalne prześladowania, spalono i zdewastowano kilka ich Sal Królestwa z powodu ich odmowy uczestniczenia w nim^[21].

Sytuacja dzieci

Sudan ratyfikował międzynarodową Konwencję o prawach dziecka z 1989 roku. Pomimo tego wiele dzieci w Sudanie w czasie wojny domowej w Sudanie było wcielanych do armii po obu stronach konfliktu^[22].

Sytuacja kobiet

Prawa kobiet są nagminnie łamane w Sudanie. Obecnie kobiety stanowią 24.1% Zgromadzenia Narodowego. Sudan jest jednym z 5 państw na świecie, które nie podpisały konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet. Dużym problemem jest obrzezanie kobiet. Szacuje się, że dotknęło ono 90% kobiet w Sudanie^[23].

Prawa osób LGBT

W Sudanie za czyny homoseksualne grozi kara setki batów lub więzienia nie dłuższa niż 5 lat, a w wypadku recydywistów nawet kara śmierci^[13].

Przypisy