Prawa socjalne

Prawa socjalne – zespół uprawnień regulowanych aktami normatywnymi oraz przysługujących każdemu obywatelowi, jedna z generacji praw człowieka[1].

Prawa socjalne nakładają na państwo obowiązek zaspokojenia określonych potrzeb obywatela. Należą do nich między innymi:

  • prawo do wynagrodzenia za pracę
  • prawo do urlopu
  • prawo do ochrony zdrowia
  • prawo do pracy w bezpiecznych i higienicznych warunkach
  • prawo do zabezpieczenia socjalnego
  • prawa do świadczeń socjalnych
  • prawo do zatrudnienia
  • prawo do mieszkania[2]

Pojęcie prawa socjalnego w polskim dyskursie naukowym

Zainteresowanie zagadnieniem praw socjalnych sprawiło, że pojawiła się potrzeba zdefiniowania tego pojęcia oraz ustalenia jego zakresu.

W polskim dyskursie naukowym zazwyczaj korzysta się z systematyzacji przyjętej przez politykę społeczną[3].

Określenie prawo socjalne obejmuje wszystkie gałęzie prawa, które w jakikolwiek sposób określają pozycję socjalną obywatela..Należą do nich:

  • prawo pracy
  • ubezpieczenia społeczne
  • pomoc (opieka społeczna)
  • zatrudnienie
  • ochrona zdrowia
  • ochrona prawa do mieszkania[3]

Pojęcie prawa socjalnego w europejskim dyskursie naukowym

Niemieckie Sozialrecht

Niemieckie określenie Sozialrecht ma nieco inny zakres znaczeniowy niż w przypadku polskiego prawa socjalnego. Zakresem odpowiada części Sozialpolitik (polityki społecznej), jednak różni się sposobem ujęcia tematu; prezentuje bowiem zagadnienia od strony prawniczej (objaśnia i systematyzuje akty normatywne, które regulują Sozialrecht)[4]

W przeciwieństwie do polskiego prawa socjalnego, Sozialrecht zachowuje odrębność od prawa pracy (Arbeitsrecht). Obejmuje takie zagadnienia jak:

  • ubezpieczenie społeczne (także prawo do świadczeń leczniczych)
  • opieka społeczna
  • świadczenia zaopatrznościowe
  • promocja i organizacja zatrudnienia
  • dokształcanie pracowników
  • pomoc dla młodzieży[5]  

Prawo socjalne we Francji i Belgii

Pojęcie prawa socjalnego (droit social) we Francji i Belgii różni się od Sozialrecht przede wszystkim zakresem definicyjnym[3].

Z reguły droit social określa zarówno prawo pracy, jak i prawo ubezpieczenia społecznego. Zdarza się jednak, że pod tym pojęciem rozumie się tylko ubezpieczenia społeczne (z próbami szerszego przedstawienia zagadnienia – z uwzględnieniem praw osób samodzielnie pracujących)[3].

Ponadto we Francji (tak jak w Anglii czy ZSRR) używa się pojęcia prawa zabezpieczenia socjalnego (droit de la securite sociale). Odnosi się ono jednak tylko do różnych form zabezpieczenia socjalnego[3].

Przypisy

  1. ↑ prawa ekonomiczne i socjalne obywatela, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2020-02-29].
  2. ↑ Wojciech Muszalski, Prawo socjalne, Warszawa 2010, s. 5-10.
  3. ↑ a b c d e Wojciech Muszalski, Prawo socjalne, Warszawa 2010, s. 12.
  4. ↑ Wojciech Muszalski, Prawo socjalne, Warszawa 2010, s. 11.
  5. ↑ Wojciech Muszalski, Prawo socjalne, Warszawa 2010, s. 11-12.