Prawo Kopernika-Greshama

Prawo Kopernika-Greshama – zasada mówiąca, że jeśli jednocześnie istnieją dwa rodzaje pieniądza, pod względem prawnym równowartościowe, ale jeden z nich jest postrzegany jako lepszy (np. o wyższej zawartości kruszcu), ten „lepszy” pieniądz będzie gromadzony (tezauryzowany), a w obiegu pozostanie głównie ten „gorszy”. Krótko mówiąc, gorszy pieniądz wypiera lepszy[1].

W przypadku rozliczeń z zagranicą, kontrahenci zagraniczni brali pod uwagę jedynie wartość rynkową danego pieniądza (nie zaś cenę urzędową) i życzyli sobie zapłaty w pieniądzu o wyższej wartości. W rezultacie lepszy pieniądz odpływał za granicę[2].

Odkrycie tego prawa przypisuje się Mikołajowi Kopernikowi (traktat Monetae cudendae ratio, pol. Rozprawa o urządzeniu monety… z 1526)[3] oraz Thomasowi Greshamowi[4] i kilku innym ekonomistom. Już wcześniej prawidłowości te opisali grecki dramatopisarz z V wieku p.n.e. Arystofanes w komedii Żaby i XIV-wieczny filozof Mikołaj z Oresme w pracy Tractatus de origine, natura, iure et mutationibus monetarum[5].

Dolaryzacja, np. w krajach Europy Wschodniej w latach 80. czy Ameryce Południowej w latach 90., może być postrzegana jako odwrotność prawa Kopernika-Greshama[6].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Gresham’s Law, www.investopedia.com [dostęp 2017-11-26] (ang.).
  2. ↑ Andrzej Kaźmierczak: Polityka pieniężna w gospodarce otwartej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008, s. 14. ISBN 978-83-01-15496-7.
  3. ↑ „Pierwszy zarys rozprawy, zatytułowany Nicolai Copernici Meditata (Rozmyślania), napisał Kopernik w 1517 w Olsztynie. Drugą redakcję swojego traktatu, zapewne na prośbę stanów Prus Królewskich, opracował w 1519 w języku niemieckim, by w ten sposób uczynić go przystępnym zwłaszcza dla przedstawicieli miast. Ta wersja traktatu nosi tytuł Modus cudendi monetam (Sposób bicia monety). 21 III 1521 w ratuszu w Grudziądzu, podczas zjazdu Stanów Pruskich, Kopernik odczytał swój projekt reformy monetarnej, który nosił teraz tytuł De aestimatione monetae (O szacunku monety). Niezależnie od dyskusji nad nowym projektem reformy monetarnej toczącej się na zjazdach stanów Prus Królewskich, nad tym zagadnieniem pracował sekretarz osobisty Zygmunta I – J.L.Decjusz. W 1526 Sejm piotrkowski uchwalił reformę monetarną opartą na postulatach Decjusza. Stany Pruskie bardzo krytycznie oceniły uchwałę Sejmu. Kopernik opracował wtedy kolejną, najbardziej dojrzałą wersję swojego traktatu, któremu nadal tytuł: Monetae cudendae ratio (Rozprawa o biciu monety). W traktacie tym pragnął przede wszystkim pokazać przyczynę obniżania jakości i siły nabywczej pieniądza. Ponadto Kopernik sformułował niezmiernie ważne prawo, zgodnie z którym pieniądz gorszy wypiera z obiegu lepszą monetę. Pierwszeństwo w sformułowaniu tego prawa niesłusznie później przypisywano Anglikowi T. Greshamowi.” Kopernik, astronomia, astronautyka. Przewodnik encyklopedyczny pod red. Włodzimierza Zonna, Warszawa, PWN, 1973, s. 190n.
  4. ↑ Słownik pojęć numizmatycznych, Strona Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, [dostęp 2012-03-07].
  5. ↑ Krzysztof Bylinowski, Gresham, Kopernik, Oresme, Arystofanes i ich prawo, Serwis Historia gospodarcza [dostęp 2012-03-07].
  6. ↑ Guidotti, P. E., & Rodriguez, C. A. (1992). Dollarization in Latin America – Gresham law in reverse. International Monetary Fund Staff Papers, 39, 518–544.

Linki zewnętrzne