Prawo atomowe w Polsce

Prawo atomowe w Polsce – zespół przepisów prawnych regulujących produkcję i wykorzystanie energii atomowej oraz bezpieczeństwo jądrowe i ochronę radiologiczną w Polsce.

Uregulowania krajowe

Państwowa Agencja Atomistyki

Jednym z pierwszych krajowych uregulowań w Polsce, dotyczących prawa atomowego, było utworzenie Państwowej Agencji Atomistyki ustawą z 27 lutego 1982 roku[1]. Ustawa ta utraciła moc wraz z wejściem w życie ustawy o Prawie atomowym w 1986 roku[2], gdyż przepisy o PAA włączono do tego uregulowania. Ten sam zabieg powtórzono przy nowej ustawie z 2000 roku.

Ustawa Prawo atomowe

Ustawa z dnia 29 listopada 2000 r. – Prawo atomowe
Nazwa potoczna

Prawo atomowe

Państwo

 Polska

Data wydania

29 listopada 2000

Miejsce publikacji

Dz.U. z 2001 r. nr 3, poz. 18

Tekst jednolity

Dz.U. z 2021 r. poz. 1941

Data wejścia w życie

1 stycznia 2002

Rodzaj aktu

ustawa

Przedmiot regulacji

prawo atomowe

Status

obowiązujący

Ostatnio zmieniony przez

Dz.U. z 2022 r. poz. 974

Wejście w życie ostatniej zmiany

26 maja 2022

Zastrzeżenia dotyczące pojęć prawnych

Normy prawa w Polsce opierają się głównie na Ustawie z dnia 29 listopada 2000 roku – Prawo atomowe. Konstrukcyjnie opiera się ona na wcześniejszej ustawie z 1986 roku[3]. Przyczyną powstania nowego aktu prawnego było dostosowanie prawa Polskiego do norm międzynarodowych[4]. Przedmiotem tego aktu jest bezpieczeństwo oraz ochrona życia i zdrowia ludzi oraz bezpieczeństwo mienia i ochrona środowiska, a także odpowiedzialność cywilna. Do tej ustawy istnieje wiele rozporządzeń wykonawczych, które regulują między innymi ochronę fizyczną materiałów jądrowych i obiektów jądrowych[5], szczegółowe warunki bezpiecznej pracy ze źródłami promieniowania jonizującego[6], a także tworzą plan postępowania awaryjnego w przypadku zdarzeń radiacyjnych[7]. W art. 3 zamieszczono wiele definicji ustawowych (72) np. odpadów promieniotwórczych, materiałów jądrowych czy promieniowania jonizującego.

W maju 2011 roku Sejm dokonał zmiany ustawy Prawo atomowe[8] w celu ujednolicenia i dostosowania przepisów do wymogów Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej.

Uregulowania międzynarodowe

Dodatkowo w Polsce obowiązują umowy międzynarodowe. Należą między innymi do nich:

  • Konwencja Międzynarodowej Organizacji Pracy Nr 115 dotycząca ochrony pracowników przed promieniowaniem jonizującym podpisana w Genewie 22 czerwca 1960 r.[9]
  • Konwencja Wiedeńska o odpowiedzialności cywilnej za szkodę jądrową, sporządzona w Wiedniu dnia 21 maja 1963 r.[10]
  • Konwencja o wczesnym powiadamianiu o awarii jądrowej, sporządzona w Wiedniu dnia 26 września 1986 r.[11]
  • Wspólny protokół dotyczący stosowania Konwencji wiedeńskiej i Konwencji paryskiej (o odpowiedzialności za szkody jądrowe), sporządzony w Wiedniu dnia 21 września 1988 r.[12]
  • Konwencja o pomocy w przypadku awarii jądrowej lub zagrożenia radiologicznego, sporządzona w Wiedniu dnia 26 września 1986 r.[13]
  • Wspólna Konwencja bezpieczeństwa w postępowaniu z wypalonym paliwem jądrowym i bezpieczeństwa w postępowaniu z odpadami promieniotwórczymi, sporządzona w Wiedniu dnia 5 września 1997 r.[14]
  • Konwencja bezpieczeństwa jądrowego, sporządzona w Wiedniu dnia 20 września 1994 r.[15]
  • Konwencja o ochronie fizycznej materiałów jądrowych wraz z załącznikami I i II, otwarta do podpisu w Wiedniu i w Nowym Jorku w dniu 3 marca 1980 r.[16]
  • Międzynarodowa konwencja w sprawie zwalczania aktów terroryzmu jądrowego przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 13 kwietnia 2005 r.[17]
  • Układ o zasadach działalności państw w zakresie badań i użytkowania przestrzeni kosmicznej łącznie z Księżycem i innymi ciałami niebieskimi, sporządzony w Moskwie, Londynie i Waszyngtonie dnia 27 stycznia 1967 r.[18]
  • Układ o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej, sporządzony w Moskwie, Waszyngtonie i Londynie dnia 1 lipca 1968 r.[19]
  • Układ o zakazie umieszczania broni jądrowej i innych rodzajów broni masowej zagłady na dnie mórz i oceanów oraz w jego podłożu, sporządzony w Moskwie, Waszyngtonie i Londynie dnia 11 lutego 1971 r.[20]
  • Umowa między Stronami Traktatu Północnoatlantyckiego o współpracy w dziedzinie informacji atomowych, sporządzona w Paryżu dnia 18 czerwca 1964 r.[21]

Organizacje międzynarodowe

Polska jest również członkiem organizacji międzynarodowych zajmujących się energią atomową. Są to:

Uregulowania wspólnotowe

Polska, jako członek Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej, jest zobowiązana do przestrzegania wielu rozporządzeń i dyrektyw wspólnotowych z zakresu prawa atomowego.

Niektóre dyrektywy EWEA:

  • Dyrektywa Rady 2009/7/Euratom z dnia 25 czerwca 2009 r. ustanawiająca wspólnotowe ramy bezpieczeństwa jądrowego obiektów jądrowych[24]
  • Dyrektywa Rady 2011/70/Euratom z dnia 19 lipca 2011 r. ustanawiająca ramy wspólnotowe w zakresie odpowiedzialnego i bezpiecznego gospodarowania wypalonym paliwem jądrowym i odpadami promieniotwórczymi[25]
  • Dyrektywa Rady 2013/59/Euratom z dnia 5 grudnia 2013 r. ustanawiająca podstawowe normy bezpieczeństwa w celu ochrony przed zagrożeniami wynikającymi z narażenia na działanie promieniowania jonizującego[26]

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Ustawa z dnia 27 lutego 1982 r. o utworzeniu Państwowej Agencji Atomistyki (Dz.U. z 1982 r. nr 7, poz. 64).
  2. ↑ Art. 65 Ustawy z dnia 10 kwietnia 1986 r. Prawo atomowe (Dz.U. z 1986 r. nr 12, poz. 70).
  3. ↑ Ustawa z dnia 10 kwietnia 1986 r. Prawo atomowe (Dz.U. z 1986 r. nr 12, poz. 70)
  4. ↑ Prawo krajowe. www.elektrownia-jadrowa.pl. [dostęp 2011-11-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-11-11)].
  5. ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 4 listopada 2008 r. w sprawie ochrony fizycznej materiałów jądrowych i obiektów jądrowych (Dz.U. z 2008 r. nr 207, poz. 1295).
  6. ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 lipca 2006 r. w sprawie szczegółowych warunków bezpiecznej pracy ze źródłami promieniowania jonizującego (Dz.U. z 2022 r. poz. 967).
  7. ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 maja 2021 r. w sprawie planów postępowania awaryjnego w przypadku zdarzeń radiacyjnych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1086).
  8. ↑ Ustawa z dnia 13 maja 2011 r. o zmianie ustawy - Prawo atomowe oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2011 r. nr 132, poz. 766).
  9. ↑ Konwencja (nr 115) dotycząca ochrony pracowników przed promieniowaniem jonizującym, przyjęta w Genewie dnia 22 czerwca 1960 r. (Dz.U. z 1965 r. nr 8, poz. 45).
  10. ↑ Konwencja Wiedeńska o odpowiedzialności cywilnej za szkodę jądrową, sporządzona w Wiedniu dnia 21 maja 1963 r. (Dz.U. z 1990 r. nr 63, poz. 370).
  11. ↑ Konwencja o wczesnym powiadamianiu o awarii jądrowej, sporządzona w Wiedniu dnia 26 września 1986 r. (Dz.U. z 1988 r. nr 31, poz. 216).
  12. ↑ Wspólny protokół dotyczący stosowania Konwencji wiedeńskiej i Konwencji paryskiej (o odpowiedzialności za szkody jądrowe), sporządzony w Wiedniu dnia 21 września 1988 r. (Dz.U. z 1994 r. nr 129, poz. 633).
  13. ↑ Konwencja o pomocy w przypadku awarii jądrowej lub zagrożenia radiologicznego, sporządzona w Wiedniu dnia 26 września 1986 r. (Dz.U. z 1988 r. nr 31, poz. 218).
  14. ↑ Wspólna Konwencja bezpieczeństwa w postępowaniu z wypalonym paliwem jądrowym i bezpieczeństwa w postępowaniu z odpadami promieniotwórczymi, sporządzona w Wiedniu dnia 5 września 1997 r. Dz.U. z 2002 r. nr 202, poz. 1704).
  15. ↑ Konwencja bezpieczeństwa jądrowego, sporządzona w Wiedniu dnia 20 września 1994 r. (Dz.U. z 1997 r. nr 42, poz. 262).
  16. ↑ Konwencja o ochronie fizycznej materiałów jądrowych wraz z załącznikami I i II, otwarta do podpisu w Wiedniu i w Nowym Jorku w dniu 3 marca 1980 r. (Dz.U. z 1989 r. nr 17, poz. 93).
  17. ↑ Międzynarodowa Konwencja w sprawie zwalczania aktów terroryzmu jądrowego, przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 13 kwietnia 2005 r. (Dz.U. z 2010 r. nr 112, poz. 740).
  18. ↑ Oświadczenie Rządowe z dnia 13 marca 1968 r. w sprawie ratyfikacji przez Polskę Układu o zasadach działalności państw w zakresie badań i użytkowania przestrzeni kosmicznej, łącznie z Księżycem i innymi ciałami niebieskimi, sporządzonego w Moskwie, Londynie i Waszyngtonie dnia 27 stycznia 1967 r. (Dz.U. z 1968 r. nr 14, poz. 83).
  19. ↑ Układ o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej, sporządzony w Moskwie, Waszyngtonie i Londynie dnia 1 lipca 1968 r. (Dz.U. z 1970 r. nr 8, poz. 60).
  20. ↑ Układ o zakazie umieszczania broni jądrowej i innych rodzajów broni masowej zagłady na dnie mórz i oceanów oraz w jego podłożu, sporządzony w Moskwie, Waszyngtonie i Londynie dnia 11 lutego 1971 r. (Dz.U. z 1972 r. nr 44, poz. 275).
  21. ↑ Umowa między Stronami Traktatu Północnoatlantyckiego o współpracy w dziedzinie informacji atomowych, sporządzona w Paryżu dnia 18 czerwca 1964 r. (Dz.U. z 2001 r. nr 143, poz. 1594).
  22. ↑ Statut Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej podpisany w Nowym Jorku dnia 26 października 1956 r. (Dz.U. z 1958 r. nr 41, poz. 187).
  23. ↑ Konwencja o utworzeniu Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych oraz Protokół finansowy stanowiący jej załącznik, sporządzone w Paryżu dnia 1 lipca 1953 r. (Dz.U. z 2003 r. nr 2, poz. 19).
  24. ↑ Dyrektywa Rady 2009/7/Euratom z dnia 25 czerwca 2009 r. ustanawiająca wspólnotowe ramy bezpieczeństwa jądrowego obiektów jądrowych, EUR-Lex [dostęp 2018-06-04].
  25. ↑ Dyrektywa Rady 2011/70/Euratom z dnia 19 lipca 2011 r. ustanawiająca ramy wspólnotowe w zakresie odpowiedzialnego i bezpiecznego gospodarowania wypalonym paliwem jądrowym i odpadami promieniotwórczymi, EUR-Lex [dostęp 2018-06-04].
  26. ↑ Dyrektywa Rady 2013/59/Euratom z dnia 5 grudnia 2013 r. ustanawiająca podstawowe normy bezpieczeństwa w celu ochrony przed zagrożeniami wynikającymi z narażenia na działanie promieniowania jonizującego oraz uchylająca dyrektywy 89/618/Euratom, 90/641/Euratom, 96/29/Euratom, 97/43/Euratom i 2003/122/Euratom, EUR-Lex [dostęp 2018-06-04].

Bibliografia

Scale of justice gold.png Artykuł uwzględnia ograniczony pod względem terytorialnym stan prawny na 15 listopada 2011. Zapoznaj się z zastrzeżeniami dotyczącymi pojęć prawnych w Wikipedii.

Media użyte na tej stronie