Prawosławie w Portugalii
Prawosławie w Portugalii jest związane z emigracją zarobkową obywateli byłego ZSRR oraz Bloku Wschodniego, jaka miała miejsce po 1989. Wcześniej w kraju tym żyła śladowa liczba wyznawców tej religii, głównie pochodzenia greckiego. Obecnie liczba prawosławnych mieszkańców Portugalii szacuje się na ok. 200 tys. osób.
Patriarchat Konstantynopola
Przed 1989 prawosławie było religią praktycznie nieznaną w Portugalii. Nieliczni, rozproszeni po kraju wyznawcy tej religii wywodzili się z rodzin pochodzenia greckiego i tylko okazjonalnie mogli uczestniczyć w organizowanych z inicjatywy prywatnej nabożeństwach prawosławnych. Od 1963 obszar Portugalii podlegał metropolii francuskiej z siedzibą w Paryżu, jednak dopiero od 1986 na terenie kraju rezydował pierwszy stały kapłan, który założył parafię św. Nektariusza i św. Grzegorza V patriarchy Konstantynopola w Lizbonie, grupując wokół siebie wiernych greckich, bułgarskich i rosyjskich. Początkowo siedzibą parafii był wynajęty od Kościoła rzymskokatolickiego budynek kościół św. Hieronima, następnie kościół w Caselas (parafia nie posiada cerkwi). Od 2001 istnieje parafia św. Pantelejmona w Porto, skupiająca wiernych narodowości ukraińskiej, mołdawskiej i portugalskiej, która również wynajmuje budynek od Kościoła rzymskokatolickiego.
Ze względu na wieloetniczny charakter parafii w pracy duszpasterskiej (większość stanowią Ukraińcy) wykorzystywane są różne języki. Większość kleru pochodzi z Ukrainy. Od 2003 parafie portugalskie stanowią część nowo powstałej eparchii hiszpańskiej i portugalskiej podległej patriarsze Konstantynopola.
Rosyjski Kościół Prawosławny
W 1995 w Lizbonie powstała parafia należąca do Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego poza granicami Rosji, która korzystała z wynajętej kaplicy katolickiego kościoła św. Jerzego. Wobec wzrostu ilości prawosławnych Rosjan wiosną 2002 powstała parafia Wszystkich Świętych podległa Rosyjskiemu Kościołowi Prawosławnemu i jego eparchii chersoneskiej, wynajmująca kaplicę klasztoru katolickiego dos Cardaes. Nabożeństwa odbywają się w języku cerkiewnosłowiańskim. Kolejne parafie powstały w Porto i Faros.
Rumuński Kościół Prawosławny
Prawosławni Rumuni są obecni w Portugalii od początku lat 90. XX wieku. Początkowo uczestniczyli oni w nabożeństwach w parafii św. Nektariusza w Lizbonie, w której nieregularnie odprawiali nabożeństwa duchowni narodowości rumuńskiej. Parafia rumuńska istnieje w Lizbonie od drugiej połowy lat 90., wynajmując kaplicę rzymskokatolicką w centrum Lizbony. Językiem liturgicznym jest rumuński. Poza stolicą Rumuński Kościół Prawosławny posiada 3 stałe placówki duszpasterskie. Swoją liczbę wiernych szacuje on między 50 a 100 tys. wiernych.
Bułgarski Kościół Prawosławny
Prawosławni Bułgarzy posiadają swoją parafię w Lizbonie od 2001. Podlega ona eparchii zachodnioeuropejskiej Bułgarskiego Kościoła Prawosławnego. Językami liturgicznymi są cerkiewnosłowiański i bułgarski.
Prawosławny Kościół Portugalii
Powstanie tej niekanonicznej wspólnoty było związane z postacią archimandryty João i skupionej wokół niego grupy wiernych (głównie Portugalczyków), powstałej w 1968 przy Rosyjskim Kościele Prawosławnym poza granicami Rosji. W 1975 cała grupa przeszła do Greckiego Prawosławnego Kościoła Starokalendarzowego i zaczęła posługiwać się nazwą Portugalski Kościół Prawosławny. W dziesięć lat później grupa ta została przyjęta pod jurysdykcję Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego, w której pozostała do 2001, kiedy została z niego usunięta (z wyjątkiem kilkudziesięcioosobowej grupy wiernych zrzeszonych w dwóch parafiach w Lizbonie i Algarve podlegających PAKP). Obecnie Prawosławny Kościół Portugalii nie jest uznawany przez żaden kanoniczny Kościół prawosławny.
Współpraca
Mimo braku formalnych instytucji koordynujących kontakty poszczególnych jurysdykcji prawosławnych, współpraca między poszczególnymi organizacjami istnieje zarówno na szczeblu centralnym, jak i lokalnym.
Bibliografia
- Histoire de l'Église orthodoxe en Europe occidentale au 20e siècle, Dialogue entre orthodoxes, Paris 2005, ISBN 83-89396-16-5