Prawosławna metropolia kijowska

Prawosławna metropolia kijowska – prowincja administracyjna Kościoła prawosławnego z siedzibą w Kijowie. Metropolia została założona między 976 a 998. Jej metropolici uznawali zwierzchność patriarchy konstantynopolitańskiego. Organizacja wewnętrzna była wzorowana na kościele w Cesarstwie Bizantyjskim.

Zarys historii

Metropolia kijowska zajmowała sześćdziesiąte miejsce w hierarchii eparchii Patriarchatu Konstantynopolitańskiego. Pierwszym znanym z imienia jej ordynariuszem był metropolita Teofilakt, przeniesiony z metropolii Sebasty. Jeszcze za panowania Włodzimierza Wielkiego w ramach metropolii powstała sufragania w Białogrodzie[1]. Z kolei w okresie panowania Jarosława Mądrego powstało podlegające metropolii biskupstwo juriewskie[1]. W 989 r.powstała eparchia nowogrodzka, przed 1063 – czernihowska (po 1246 przemianowana na briańską i tamże przeniesiona), na początku XI w. – perejasławska[1]. Dwie ostatnie z wymienionych struktur posiadały przez pewien czas statut metropolii, jednak zostały ostatecznie zlikwidowane (odpowiednio w 1088 i 1100 r.)[2].

W wyniku rozpadu Rusi Kijowskiej i jej podboju przez Polskę, Litwę i Moskwę, w XIV w. metropolia kijowska rozpadła się na trzy ośrodki: kijowski (faktycznie włodzimierski), halicki i litewski.

W XVI w. metropolia kijowska składała się z dziewięciu diecezji. Na skutek wojen z Moskwą, w 1514 r., została utracona Eparchia smoleńska, w 1563 – połocka. W 1578 r. Stefan Batory przywrócił diecezję połocką. Przed unią brzeską metropolia kijowsko-halicka była podzielona na osiem eparchii: kijowską, włodzimiersko-brzeską, łucko-ostrogską, połocko-witebską, przemysko-samborską, halicko-lwowsko-kamieniecką[3]. Od 1508 r. metropolici kijowscy tytułowali się metropolitami Kijowa, Halicza i całej Rusi[4]. Mimo że stolicą metropolii był Kijów, metropolita przeważnie tam nie przebywał. Rezydował w Nowogródku, Wilnie lub w swojej poprzedniej diecezji, jeżeli był biskupem przed nominacją[3].

W myśl postanowień unii brzeskiej od 15 grudnia 1596 r. legalnie istniała w Kijowie tylko metropolia unicka. W październiku 1620 r. zaczęła nieoficjalnie funkcjonować prawosławna metropolia, prawnie zatwierdzona dopiero 14 marca 1633 r. przez sejm elekcyjny z 1632 r. i nowo wybranego króla Władysława IV.

W 1685 r. metropolita Gedeon (Czetwertyński) jako pierwszy metropolita kijowski przyjął godność od patriarchy moskiewskiego i całej Rusi Joachima i złożył mu przysięgę kanoniczną, co oznaczało przejście całej administratury do Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej[5]. W 1686 r. ekumeniczny patriarcha Konstantynopola Dionizy IV i Święty Synod Kościoła Konstantynopolitańskiego wydał tomos, którym przekazał metropolię kijowską pod kanoniczną jurysdykcję patriarchatu moskiewskiego[6]. W związku ze zmianą jurysdykcji nastąpiła również zmiana tytułu metropolity kijowskiego, wyrażająca uznanie przez niego prymatu Moskwy jako najważniejszego ośrodka prawosławnego na ziemiach ruskich. Tytuł metropolity został zmieniony z „metropolita kijowski i halicki i całej Rusi” na „metropolita kijowski i halicki i Małej Rosji”[7]. W kolejnych latach różnice liturgiczne między metropolią kijowską a innymi eparchiami Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego były stopniowo likwidowane, ryt unifikowano według wzorca moskiewskiego. Metropolia kijowska straciła również szczególną autonomię administracyjną[8].

Metropolici kijowscy[9]

Sytuacja na początku XXI w.

Eparchia kijowska
Київська єпархія
Ilustracja
Ławra Pieczerska
Państwo

 Ukraina

Miasto wydzielone

 Kijów

Siedziba

Kijów

Data powołania

988

Wyznanie

prawosławne

Kościół

Ukraiński Kościół Prawosławny Patriarchatu Moskiewskiego

Cerkiew

Świętych Antoniego i Teodozjusza Pieczerskich w ławrze Pieczerskiej

Biskup diecezjalny

metropolita kijowski i całej Ukrainy Onufry (Berezowski)

Biskup pomocniczy

metropolita wyszhorodzki i czarnobylski Paweł (Łebid)
metropolita poczajowski Włodzimierz (Moroz)
arcybiskup jagodziński Serafin (Demianiw)
arcybiskup horodnicki Aleksander (Nesterczuk)
arcybiskup buczański Pantelejmon (Baszczuk)
arcybiskup obuchowski Jonasz (Czerepanow)
arcybiskup putywelski Antoni (Kripak)
arcybiskup wasylkowski Mikołaj (Pocztowy)
arcybiskup iwankowski Kasjan (Szostak)
biskup fastowski Damian (Dawydow)
biskup hostomelski Tichon (Sofijczuk)
biskup worzelski Izaak (Andronik)
biskup baryszewski Wiktor (Kocaba)
biskup biłhorodzki Sylwester (Stojczew)
biskup makarowski Gedeon (Charon)
biskup perejasławsko-chmielnicki Dionizy (Pyłypczuk)
biskup wiszniewski Spirydon (Romanow)
biskup irpiński Ławr (Berezowski)
biskup byszowski Cyryl (Biłan)
biskup borodiański Marek (Andriuk)

Dane statystyczne (2017)
Liczba kapłanów

777[13]

Liczba osób zakonnych

1035[13]

Liczba parafii

396[13]

Liczba klasztorów

9

Położenie na mapie Kijowa
Położenie na mapie Ukrainy
Położenie na mapie Kijowa i obwodu kijowskiego
Ziemia50°26′06″N 30°33′27″E/50,435000 30,557500
Strona internetowa
Eparchia kijowska na tle podziału administracyjnego UKP PM

Od 2013 jurysdykcja eparchii kijowskiej Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego obejmuje miasto Kijów oraz rejony borodziański, kijowsko-swiatoszyński, wasylkowski, iwankowski, makarowski, obuchowski, fastowski, poleski[14]. Katedrą eparchii jest cerkiew Świętych Antoniego i Teodozjusza Pieczerskich w ławrze Pieczerskiej[14]. Czynne są następujące klasztory:

filia: monaster św. Pantelejmona w Kijowie

Zobacz też

Przypisy

  1. a b c A. Mironowicz, Metropolia kijowska w strukturze patriarchatu konstantynopolitańskiego (988–1685) [w:] red. A. Mironowicz, U. Pawluczuk, P. Chomik, Autokefalie Kościoła prawosławnego w Polsce, Uniwersytet w Białymstoku, Białystok 2006, ISBN 978-83-7431-062-8, ss. 24–25
  2. A. Mironowicz, Metropolia..., s. 26
  3. a b T. Śliwa, Kościół wschodni w Monarchii Jagiellonów w latach 1506–1596, w: Historia Kościoła w Polsce, T. 1, Do roku 1764, Cz. 2, Od roku 1506, red. B. Kumor, Z. Obertyński, Poznań – Warszawa 1974, s. 89.
  4. T. Śliwa, Kościół wschodni w Monarchii Jagiellonów w latach 1506–1596, w: Historia Kościoła w Polsce, T. 1, Do roku 1764, Cz. 2, Od roku 1506, red. B. Kumor, Z. Obertyński, Poznań – Warszawa 1974, s. 90.
  5. M. Bendza, Inkorporacja metropolii kijowskiej do patriarchatu moskiewskiego [w:] red. Mironowicz A., Pawluczuk U., Chomik P.: Autokefalie Kościoła prawosławnego w Polsce. Białystok: Uniwersytet w Białymstoku, 2006, s. 106–107. ISBN 978-83-7431-062-8.
  6. Mironowicz A.: Diecezja białoruska w XVII i XVIII wieku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2008, s. 133. ISBN 978-83-7431-150-2.
  7. W. Mokry, Stosunek państwowych i cerkiewnych władz moskiewskich do ukraińskiej Cerkwi prawosławnej i unickiej w wiekach XVII–XX [w:] red. R. Łużny, F. Ziejka, A. Kępiński, Unia brzeska. Geneza, dzieje i konsekwencje w kulturze narodów słowiańskichTowarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „UNIVERSITAS”, Kraków 1994, ISBN 83-7052-220-3, s.85
  8. L. Ćwikła: Polityka władz państwowych wobec Kościoła prawosławnego i ludności prawosławnej w Królestwie Polskim, Wielkim Księstwie Litewskim oraz Rzeczypospolitej Obojga Narodów w latach 1344–1795. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2006, s. 252. ISBN 83-7363-350-2.
  9. Lista została opracowana na podst.: A. Mironowicz, Kościół prawosławny w państwie Piastów i Jagiellonów, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2003
  10. A. Mironowicz, Metropolia kijowska w strukturze patriarchatu konstantynopolitańskiego (988–1685) [w:] red. A. Mironowicz, U. Pawluczuk, P. Chomik, Autokefalie Kościoła prawosławnego w Polsce, Uniwersytet w Białymstoku, Białystok 2006, ISBN 978-83-7431-062-8, s. 24
  11. Киевская епархия. [dostęp 2015-07-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-01-12)]. (ros.).
  12. Блаженніший Митрополит Київський і всієї України Онуфрій (Орест Володимирович Березовський)
  13. a b c Предстоятель Украинской Православной Церкви возглавил ежегодное епархиальное собрание духовенства Киевской епархии. patriarchia.ru, 26 grudnia 2017. [dostęp 2017-12-27]. (ros.).
  14. a b c Киевская епархия

Bibliografia, linki

Media użyte na tej stronie

Japanese Map symbol (Church).svg
Japanese map symbol "Church". U+26EA
Location Map Kyiv.png
Autor:
Twórcy OpenStreetMap
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Ta mapa została utworzona dzięki danym z projektu OpenStreetMap, zbieranym przez społeczność. Mapa ta może być niekompletna i zawierać błędy. Niewskazane jest poleganie wyłącznie na niej w nawigacji.
Kyiv oblast location map.svg
Autor: RosssW, Licencja: CC BY-SA 4.0
Districts of the Kiev region, from July 17, 2020
UOC MP - Kyiv Diocese.svg
Autor: Demetrios, Licencja: CC BY-SA 4.0
As of Jan 2019
Kijów zabytkowy (301).JPG
Autor: ЯдвигаВереск, Licencja: CC BY-SA 4.0
To jest zdjęcie miejsca lub budynku wpisanego do Państwowego Rejestru Zabytków Nieruchomych Ukrainy pod numerem: 80-382-9002
Flag of Kyiv Kurovskyi.svg
Flag of Kyiv adopted by Kyiv City Council Order No. 10-c in 25.05.1995