Prebiotyk

Prebiotyk – substancja obecna lub wprowadzana do pożywienia w celu pobudzania rozwoju prawidłowej flory jelit, poprawiająca w ten sposób zdrowie^[1]. Prebiotykiem może być naturalny składnik diety np. skrobia, błonnik pokarmowy lub dodatki do żywności (suplementy diety) o charakterze prozdrowotnym – healthy food for the colon^[2].

W odróżnieniu od probiotyku nie zawiera żadnych mikroorganizmów, a jedynie substancje stymulujące. Prebiotyki to nietrawione – oporne na działanie enzymów trawiennych w przewodzie pokarmowym^[2] – składniki żywności, które korzystnie oddziałują na gospodarza przez selektywną stymulację wzrostu lub aktywności jednego rodzaju lub ograniczonej liczby bakterii w okrężnicy i w ten sposób poprawiają zdrowie gospodarza. Tymi substancjami mogą być białka, tłuszcze, oligo- lub polisacharydy, które nie ulegają trawieniu i w formie niezmienionej docierają do światła jelita, by tam rozwijać swoje działanie.

Prebiotyki ulegają fermentacji w przewodzie pokarmowym gospodarza za sprawą działania mikroflory jelitowej, w procesie tym powstają krótkołańcuchowe kwasy karboksylowe:

• masłowy – mający znaczenie w utrzymywaniu prawidłowej struktury i funkcji kolonocytów
• propionowy
• octowy^[3]
• oraz niskocząsteczkowe produkty przemiany materii (diacetyl), kwas 2-pirolidono-5karboksylowy, bakteriocyny, a także pochodne tlenu^[4]

Najczęściej stosowanymi prebiotykami są:

• poli- i oligosacharydy – inulina, fruktooligosacharydy (FOS) zawarte w roślinach, takich jak: szparagi, karczochy, cykoria, cebula^[5]
• mannanoligosacharydy (MOS)
• laktuloza – polimer fruktozo-glukozowy powstający podczas przemian laktozy^[4]

Połączenie prebiotyku i probiotyku w jednym preparacie nosi nazwę synbiotyku.

Produkty spożywcze bogate w prebiotyki

Korzeń cykorii jest uważany za najbogatsze naturalne źródło prebiotyków. Inne tradycyjne źródła dietetyczne obejmują fasolę, topinambur, kłębian kątowaty, surowy owies, nieoczyszczoną pszenicę, nieoczyszczony jęczmień i yacón. Niektóre z naturalnie występujących w mleku matki oligosacharydów uważa się za odgrywające ważną rolę w rozwoju zdrowego układu odpornościowego u dzieci^[6].

Lista powszechnie dostępnych w Polsce produktów spożywczych zawierających duże ilości błonnika prebiotycznego^[7]:

Choć w środowisku dietetyków nie ma jednomyślności w stosunku do zalecanej dziennej dawki błonnika prebiotycznego w diecie, to rekomendacje zwykle zawierają się w przedziale 4 do 9 gramów na dobę dla utrzymania zdrowego układu pokarmowego oraz do 15 gramów na dobę dla osób cierpiących na zaburzenia trawienne^[3][7].

Lista produktów spożywczych, wraz z ich ilością jaką należy spożyć aby zaspokoić dzienne zapotrzebowanie na błonnik prebiotyczny w diecie^[7]:

Korzyści zdrowotne

Wiele badań wykazuje potencjalny wpływ spożycia prebiotyków na absorpcję wapnia oraz innych minerałów^[9], efektywność układu odpornościowego^[10], pH jelit, zmniejszenie ryzyka zachorowania na raka jelita grubego^[11][12], choroby zapalne jelit (choroba Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego)^[13], nadciśnienie^[14] oraz poprawę jakości snu^[15].

Test BBC diety wzbogaconej o probiotyki i prebiotyki

BBC w programie The Truth About Food': How to be healthy (pol. "Prawda o jedzeniu", odc. "Jak być zdrowym") przeprowadziła eksperyment porównawczy diety zawierającej duże ilości probiotyków i prebiotyków. Grupa testowa składała się z 8 kowbojów podzielonych na dwie równe grupy: pierwsza grupa przez tydzień stosowała dietę wzbogaconą o bakterie probiotyczne w jogurtach, druga przez ten sam okres stosowała dietę zawierającą duże ilości prebiotyków – głównie inuliny. Po tygodniu badania laboratoryjne wykazały, że stosowanie diety prebiotycznej spowodowało przeciętne zwiększenie ilości bakterii w jelitach o 133 miliony, podczas gdy grupa spożywająca produkty probiotyczne nie odnotowała istotnej różnicy^[16][17][18].

Przypisy