Prezydenci Polski

Proporzec Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej

Prezydenci Polski – chronologiczna lista prezydentów Polski i innych osób sprawujących urząd głowy państwa polskiego od 1918 roku.

Królestwo Polskie i II Rzeczpospolita (1918–1939)

Niepodległość Polski została zadeklarowana 7 października 1918 roku przez Radę Regencyjną, która 11 listopada tego roku przekazała władzę nad wojskiem Józefowi Piłsudskiemu jako Naczelnemu Wodzowi (14 listopada otrzymał on pełnię władzy sprawowanej wcześniej przez Radę Regencyjną). Pierwszy Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, Gabriel Narutowicz, został zaprzysiężony na urząd 11 grudnia 1922 roku (sprawował go de facto od 14 grudnia).

Lp.	Zdjęcie	Imię i nazwisko	Okres sprawowania		Przynależność partyjna lub partia popierająca	Uwagi
			od	do
–		Rada Regencyjna: Aleksander Kakowski, Zdzisław Lubomirski, Józef Ostrowski. Od 11 listopada 1918 wraz z Józefem Piłsudskim, jako zwierzchnikiem sił zbrojnych.		do 14 listopada 1918	–
–		Józef Piłsudski – sprawował urząd głowy państwa jako: Naczelny Dowódca Wojsk Polskich (do 29 listopada 1918) Tymczasowy Naczelnik Państwa (do 20 lutego 1919) Naczelnik Państwa	14 listopada 1918	14 grudnia 1922[a][1]	bezpartyjny popierany i związany z obozem lewicy niepodległościowej[2]
1.		Gabriel Narutowicz	14 grudnia 1922[a]	16 grudnia 1922	bezpartyjny – zgłoszony przez Polskie Stronnictwo Ludowe „Wyzwolenie”	Zamordowany przez Eligiusza Niewiadomskiego
–		Maciej Rataj	16 grudnia 1922	20 grudnia 1922	Polskie Stronnictwo Ludowe „Piast”	tymczasowo wykonywał obowiązki Prezydenta RP po opróżnieniu urzędu, jako marszałek Sejmu
2.		Stanisław Wojciechowski	20 grudnia 1922	14 maja 1926	Polskie Stronnictwo Ludowe „Piast”
–		Maciej Rataj	15 maja 1926	4 czerwca 1926	Polskie Stronnictwo Ludowe „Piast”	tymczasowo wykonywał obowiązki Prezydenta RP po opróżnieniu urzędu, jako marszałek Sejmu
–		31 maja 1926 r. Zgromadzenie Narodowe wybrało na urząd prezydenta RP Józefa Piłsudskiego, nie przyjął on jednak urzędu.			Sanacja
3.		Ignacy Mościcki	4 czerwca 1926	30 września 1939[b]	bezpartyjny związany z obozem sanacyjnym

Po puczu wojskowym w 1926 faktycznie najwyższą władzę w państwie miał Józef Piłsudski, który piastował urząd Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych.

Władze Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie (1939–1990)

30 września 1939 prezydent Ignacy Mościcki przekazał władzę Władysławowi Raczkiewiczowi, pierwszemu prezydentowi na uchodźstwie. Urząd ten stanowił kontynuację prezydentury II RP. Do 5 lipca 1945 r. Rząd RP na uchodźstwie miał pełne uznanie międzynarodowe (z wyjątkiem ZSRR, III Rzeszy i jej sojuszników), po tej dacie przestał być uznawany przez wspólnotę międzynarodową jako jedyny rząd w Polsce. Większość krajów od razu zaakceptowało istniejący stan rzeczy i podpisało umowy międzynarodowe z nowo powstałym państwem. Przez kilkanaście (do kilkudziesięciu) lat uznawany był przez niewielką liczbę państw (Irlandia, Hiszpania, Kolumbia, Kuba, Liban, Watykan, Wenezuela).

Lp.	Zdjęcie	Imię i nazwisko	Okres sprawowania		Przynależność partyjna lub partia popierająca
			od	do
–		Edward Śmigły-Rydz – wyznaczony 1 września 1939 r. przez prezydenta Mościckiego „na swego następcę na wypadek opróżnienia się urzędu przed zawarciem pokoju”[3] – zgodnie z art. 24 Konstytucji kwietniowej, decyzja odwołana 25 września 1939 r.[4]			Obóz Zjednoczenia Narodowego
–		Bolesław Wieniawa-Długoszowski – wyznaczony 25 września 1939 r. przez prezydenta Mościckiego „na swego następcę na wypadek opróżnienia się urzędu przed zawarciem pokoju”[4]. – zgodnie z art. 24 Konstytucji kwietniowej, zrzekł się urzędu następcy prezydenta RP, decyzja o wyznaczeniu następcy odwołana 29 września 1939 r.[5]
1.(4)		Władysław Raczkiewicz	30 września 1939	6 czerwca 1947 (do 5 lipca 1945 roku Prezydent i Rząd RP na uchodźstwie posiadały pełne uznanie międzynarodowe)
2.(5)		August Zaleski	9 czerwca 1947	7 kwietnia 1972
–		Rada Trzech – organ powstały po odmowie przez Zaleskiego ustąpienia z urzędu Prezydenta RP na Uchodźstwie po zakończeniu kadencji. Działając w sprzeczności z zapisami konstytucyjnymi ogłosiła się ona za kolegialną głowę państwa polskiego. Uznawana za legalną przez większą część emigracji polskiej. W skład Rady wchodzili: Edward Bernard Raczyński (1954−1972), Władysław Anders (1954−1970), Stanisław Kopański (1970-1972) Tomasz Arciszewski (1954−1955), Tadeusz Bór-Komorowski (1956−1966), Roman Odzierzyński (1966−1968), Stanisław Mglej (1968−1969), Alfred Urbański (1969−1972)	3 sierpnia 1954	7 kwietnia 1972	–
3.(6)		Stanisław Ostrowski	9 kwietnia 1972	8 kwietnia 1979
4.(7)		Edward Bernard Raczyński	8 kwietnia 1979	8 kwietnia 1986
5.(8)		Kazimierz Sabbat	8 kwietnia 1986	19 lipca 1989
6.(9)		Ryszard Kaczorowski – po zaprzysiężeniu Lecha Wałęsy przekazał mu swe uprawnienia, a rząd emigracyjny utworzył komisję likwidacyjną, która do 31 grudnia 1991 zakończyła działalność wszelkich emigracyjnych struktur władzy.	19 lipca 1989	22 grudnia 1990

Rzeczpospolita Polska (1944–1952)

Prezydent Krajowej Rady Narodowej^[6]

Lp.	Zdjęcie	Imię i nazwisko	Okres sprawowania		Przynależność partyjna lub partia popierająca
			od	do
1.		Bolesław Bierut	31 grudnia 1944	4 lutego 1947	Polska Partia Robotnicza oficjalnie bezpartyjny[7]

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej^[6]

Można doszukiwać się sprawowania zastępczo urzędu prezydenta przez Marszałka Sejmu Władysława Kowalskiego (Stronnictwo Ludowe (lubelskie)) 4-5 lutego 1947 – od momentu wyboru na funkcję Marszałka Sejmu Ustawodawczego, do zaprzysiężenia Bolesława Bieruta na urząd Prezydenta RP. Art. 2 ustawy z dnia 11 września 1944 r. o kompetencji Przewodniczącego Krajowej Rady Narodowej^[8] stanowił, że wobec opróżnienia urzędu Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, zastępuje go Przewodniczący Krajowej Rady Narodowej. Jednak zgodnie z art. 5 tej ustawy, wygasała ona automatycznie z chwilą ukonstytuowania się ciał parlamentarnych wybranych na zasadzie powszechnych wyborów. W mocy pozostawał więc art. 40 ustawy z dnia 17 marca 1921 r. – Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (obowiązującej zgodnie z Manifestem PKWN), w myśl którego jeżeli Prezydent Rzeczypospolitej nie może sprawować urzędu, oraz w razie opróżnienia urzędu Prezydenta Rzeczypospolitej wskutek śmierci, zrzeczenia się lub innej przyczyny – zastępuje go Marszałek Sejmu^[9].

Lp.	Zdjęcie	Imię i nazwisko	Okres sprawowania		Przynależność partyjna lub partia popierająca
			od	do
1.		Bolesław Bierut	5 lutego 1947	20 listopada 1952	Polska Partia Robotnicza do sierpnia 1948 oficjalnie bezpartyjny[10],od sierpnia 1948 do 15 XII 1948 oficjalnie PPR od 15 XII 1948 Polska Zjednoczona Partia Robotnicza

Polska Rzeczpospolita Ludowa (1952–1989)

Rada Państwa

Konstytucja PRL z 22 lipca 1952 r. znosiła urząd prezydenta. Jego rolę przejęła Rada Państwa (urząd istniejący już pod rządami Małej Konstytucji z 1947 r.) – konstytucyjna kolegialna głowa państwa, na czele z Przewodniczącym Rady Państwa. Kolejnymi przewodniczącymi Rady Państwa, gdy pełniła ona funkcję głowy państwa byli:

Lp.	Zdjęcie	Imię i nazwisko	Okres sprawowania		Przynależność partyjna lub partia popierająca
			od	do
1.		Aleksander Zawadzki	20 listopada 1952	7 sierpnia 1964	Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
–	Urząd nieobsadzony – zastępcy przewodniczącego: Edward Ochab, Stanisław Kulczyński, Oskar Lange, Bolesław Podedworny		7 sierpnia 1964	12 sierpnia 1964
2.		Edward Ochab	12 sierpnia 1964	11 kwietnia 1968	Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
3.		Marian Spychalski	11 kwietnia 1968	23 grudnia 1970	Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
4.		Józef Cyrankiewicz	23 grudnia 1970	28 marca 1972	Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
5.		Henryk Jabłoński	28 marca 1972	6 listopada 1985	Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
6.		Wojciech Jaruzelski	6 listopada 1985	19 lipca 1989	Polska Zjednoczona Partia Robotnicza

W 1989 roku Radę Państwa zastąpiono urzędem prezydenta PRL. Rada Państwa działała do 19 lipca 1989 – dnia wyboru pierwszego Prezydenta PRL

Prezydent PRL

III Rzeczpospolita (od 1989 roku)

31 grudnia 1989 roku weszła w życie ustawa konstytucyjna o zmianie nazwy państwa na Rzeczpospolita Polska. Do czasu zaprzysiężenia na urząd Prezydenta Rzeczypospolitej Lecha Wałęsy, urząd ten sprawował Wojciech Jaruzelski (wcześniej Prezydent PRL).

Lp.	Zdjęcie	Imię i nazwisko	Okres sprawowania		Przynależność partyjna lub partia popierająca	Uwagi
			od	do
1.		Wojciech Jaruzelski	31 grudnia 1989[c]	22 grudnia 1990[11]	Polska Zjednoczona Partia Robotnicza	Od 19 lipca 1989 Prezydent Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej
2.		Lech Wałęsa	22 grudnia 1990	22 grudnia 1995	„Solidarność”, Porozumienie Centrum	Pierwszy Prezydent RP wybrany w demokratycznych wyborach[12]
3.		Aleksander Kwaśniewski	23 grudnia 1995	23 grudnia 2005	Sojusz Lewicy Demokratycznej	23 grudnia 2000 rozpoczął drugą kadencję
4.		Lech Kaczyński	23 grudnia 2005	10 kwietnia 2010	Prawo i Sprawiedliwość	zginął w katastrofie polskiego Tu-154 w Smoleńsku
–	Bronisław Komorowski		10 kwietnia 2010	8 lipca 2010	Platforma Obywatelska	tymczasowo wykonywał obowiązki Prezydenta RP po opróżnieniu urzędu, jako marszałek Sejmu[13]
–	Bogdan Borusewicz		8 lipca 2010	8 lipca 2010[14]	niezrzeszony, popierany przez Platformę Obywatelską	tymczasowo wykonywał obowiązki Prezydenta RP jako marszałek Senatu
–	Grzegorz Schetyna		8 lipca 2010	6 sierpnia 2010[14]	Platforma Obywatelska	tymczasowo wykonywał obowiązki Prezydenta RP jako marszałek Sejmu
5.		Bronisław Komorowski	6 sierpnia 2010	6 sierpnia 2015	Platforma Obywatelska
6.		Andrzej Duda	6 sierpnia 2015	obecnie	Prawo i Sprawiedliwość

Niedokończone kadencje

Prezydenci zmarli w trakcie pełnienia funkcji:

• II RP
  • Gabriel Narutowicz
• Rząd RP na uchodźstwie
  • Władysław Raczkiewicz
  • August Zaleski
  • Kazimierz Sabbat
• III RP
  • Lech Kaczyński

Prezydenci, którzy ustąpili z funkcji przed upływem kadencji:

• II RP
  • Stanisław Wojciechowski
  • Ignacy Mościcki (w czasie drugiej kadencji)

Prezydenci, których kadencja została skrócona na mocy ustawy konstytucyjnej:

• III RP
  • Wojciech Jaruzelski^[15]

Uwagi

Przypisy

Prezydenci Polski Rzeczpospolita Polska (1922–1939) Gabriel Narutowicz (1922) Stanisław Wojciechowski (1922–1926) Ignacy Mościcki (1926–1939) Rząd na Obczyźnie (1939–1990) Władysław Raczkiewicz (1939–1945/1947) August Zaleski (1947–1972) Stanisław Ostrowski (1972–1979) Edward Raczyński (1979–1986) Kazimierz Sabbat (1986–1989) Ryszard Kaczorowski (1989–1990) Rzeczpospolita Polska (1944–1952) Bolesław Bierut (1947–1952) Polska Rzeczpospolita Ludowa (1989) Wojciech Jaruzelski (1989) Rzeczpospolita Polska (od 1989) Wojciech Jaruzelski (1989–1990) Lech Wałęsa (1990–1995) Aleksander Kwaśniewski (1995–2005) Lech Kaczyński (2005–2010) Bronisław Komorowski (2010–2015) Andrzej Duda (od 2015) Pełniący obowiązki prezydenta RP Maciej Rataj (1922, 1926) Bolesław Bierut (1944/1945–1947) Władysław Kowalski (1947)[A] Bronisław Komorowski (2010) Bogdan Borusewicz (2010) Grzegorz Schetyna (2010) Zobacz też: Naczelnik Państwa (1918–1922) Rada Trzech (1954/1956–1972) Rada Państwa (1947/1952–1989) Przewodniczący Rady Państwa (1947/1952–1989) ↑ odczytując literalnie art. 40 ustawy z dnia 17 marca 1921 r. – Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, obowiązującej w tym czasie zgodnie z Manifestem PKWN.

Władze Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie Rząd RP na uchodźstwie Prezydenci RP na uchodźstwie Rząd RP na uchodźstwie Rada Narodowa Rzeczypospolitej Polskiej Delegatura Rządu na Kraj Krajowa Rada Ministrów Rada Jedności Narodowej Tymczasowa Rada Jedności Narodowej Rada Trzech Egzekutywa Zjednoczenia Narodowego Komisja Likwidacyjna Partie Polska Partia Socjalistyczna Stronnictwo Ludowe Stronnictwo Narodowe Stronnictwo Pracy Wojsko Polskie Siły Zbrojne Armia Krajowa Instytucje finansowe Skarb Narodowy