Pridi Banomyong

Pridi Banomyong

Data i miejsce urodzenia	11 maja 1900 Ajutthaja
Data i miejsce śmierci	2 maja 1983 Paryż
premier Tajlandii
Okres	od 24 marca 1946 do 23 sierpnia 1946
Przynależność polityczna	Partia Ludowa
Poprzednik	Khuang Aphaiwong
Następca	Thawan Thamrongnawasawat
regent Tajlandii
Okres	od 16 grudnia 1941 do 5 grudnia 1941
Poprzednik	Pun Sukhum
Następca	Rangsit Prayurasakdi

Pridi Banomyong (Pridi Phanomyong) (taj. ปรีดี พนมยงค์; ur. 11 maja 1900 w Ajutthaja, zm. 2 maja 1983 w Paryżu) – tajski polityk, premier Tajlandii (1946), regent Tajlandii (1941–1945).

Życiorys

Studiował w Królewskiej Szkole Prawniczej, później studiował prawo w Paryżu, gdzie w 1927 uzyskał doktorat. Ponieważ w Paryżu był wówczas silny ruch socjalistyczny, wraz z innymi studentami (m.in. Luangiem Phibunsongkhramem) zaczął planować obalenie monarchii absolutnej w Tajlandii. Po powrocie do Tajlandii spiskowcy zintensyfikowali swoje wysiłki, i podczas bezkrwawego zamachu stanu z 24 czerwca 1932 zmusili króla Prajadhipoka do zaakceptowania konstytucji. Jako czołowy ideolog Partii Ludowej, pomógł pisać konstytucję z grudnia 1932, i w 1933 ogłosił politykę gospodarczą, zakładającą państwową własność przedsiębiorstw przemysłowych i handlowych, jednak oburzenie wywołane jego ogłoszeniem zmusiło go do emigracji. Po powrocie był m.in. ministrem spraw wewnętrznych i ministrem spraw zagranicznych, założył również Uniwersytet Nauk Moralnych i Politycznych (obecny Uniwersytet Thammasat), 1938–1941 był ministrem finansów. Zrezygnował ze stanowiska w proteście przeciw projapońskim politykom i został wyznaczony regentem młodocianego króla Anandy Mahidola, który wówczas uczył się w szkole w Szwajcarii. Jako regent, kierował podziemnym Ruchem Wolnych Tajów i w 1944 przyczynił się do upadku rządu Phibunsongkhrama. Przez następne dwa lata sprawował faktyczną władzę w Tajlandii, w marcu 1946 objął urząd premiera, jednak po tragicznej śmierci króla, za którą został niesłusznie obwiniony, musiał zrezygnować ze stanowiska w sierpniu 1946. Po zamachu stanu z listopada 1947 musiał udać się za granicę; osiadł w Chinach, skąd w 1970 przeniósł się do Francji. Przebywając na emigracji, krytykował rządzące Tajlandią reżimy wojskowe.

Bibliografia

• Pridi Phanomyong, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2022-10-06]  (ang.).