Principe de Asturias (1982)

Príncipe de Asturias

Historia
Początek budowy	1 marca 1979
Położenie stępki	8 października 1979
Wodowanie	22 maja 1982
Armada Española
Wejście do służby	30 maja 1988
Wycofanie ze służby	6 lutego 2013
Los okrętu	wycofany ze służby
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	standardowa: 13 400 t całkowita: 17 188 t
Długość	całkowita: 195,9 m pokładu startowego: 175,3 m
Szerokość	pokładu startowego: 29,0 m kadłuba 24,3 m
Zanurzenie	9,4 m
Napęd
siłownia w układzie COGAG napędzająca dwie śruby
Prędkość	26,0 węzłów
Zasięg	6 500 Mm przy prędkości 20 węzłów
Uzbrojenie
cztery 12-lufowe zestawy Bazan Meroka kal. 20 mm/120 systemu CIWS 2 działka salutacyjne Rheinmetall kal. 37 mm
Wyposażenie lotnicze
12 samolotów AV-8B Harrier II Bravo, 10 śmigłowców Sikorsky SH-3 Sea King, 2 śmigłowce Sikorsky SH-60B Seahawk i 4 śmigłowce Agusta-Bell 212
Załoga	600 + 230 personelu lotniczego

Príncipe de Asturias (R11) – hiszpański lekki lotniskowiec, w służbie Hiszpańskiej Marynarki Wojennej w latach 1988–2013, jedyny okręt swojego typu. Okręt był jednostką flagową Hiszpańskiej Marynarki Wojennej, a wycofano go z powodu cięć budżetowych. Obowiązki okrętu przejął okręt uniwersalny „Juan Carlos I”.

Nazwa okrętu oznacza księcia Asturii, który jest oficjalnym tytułem hiszpańskiego następcy tronu.

Na podstawie doświadczeń wyniesionych z budowy i eksploatacji „Principe de Asturias” stocznia Bazan zbudowała dla Tajlandzkiej Marynarki Wojennej lotniskowiec „Chakri Naruebet”.

Historia

Od 1967 marynarka wojenna Hiszpanii posiadała w swoim składzie lotniskowiec – „Dédalo”, wypożyczony, a następnie zakupiony od USA (ex. USS „Cabot”)^[1]. Od 1976 roku został on dostosowany do bazowania na nim zakupionych przez Hiszpanię samolotów pionowego startu i lądowania AV-8 Harrier (nazwanych w Hiszpanii Matador)^[2]. Z uwagi na stwierdzoną przydatność lekkiego lotniskowca dla samolotów pionowego startu i lądowania oraz zbliżającą się konieczność wycofania ze służby pochodzącego z czasów II wojny światowej „Dédalo” (co nastąpiło w 1989 roku), Hiszpania zdecydowała zbudować nową jednostkę tej klasy. W braku wystarczających własnych doświadczeń, zdecydowano oprzeć projekt na amerykańskim projekcie lekkich lotniskowców eskortowych SCS (Sea Control Ship), opracowanym w związku z groźbą ograniczenia wydatków na zbrojenia, z których budowy jednak USA ostatecznie zrezygnowały. Na podstawie porozumienia z 1976 roku Amerykanie udostępnili Hiszpanii szczegóły projektu SCS^[2].

Do projektu w Hiszpanii wprowadzono zmiany, przede wszystkim powiększono pokład lotniczy i wyposażono go w skocznię na podwyższonym dziobie, dla ułatwienia startu samolotów z krótkim rozbiegiem (STOVL)^[2]. Ponadto, zmodyfikowano i wzmocniono konstrukcję kadłuba, powiększono nadbudówkę i stanowisko dowodzenia, zmieniono system stabilizacji ze zbiorników balastowych na stabilizatory płetwowe, dodano napęd pomocniczy (dwa opuszczane pędniki elektryczne) i ulepszono wyposażenie okrętu^[2]. Przewidziane dwa amerykańskie zestawy artyleryjskie obrony bezpośredniej Phalanx CIWS zastąpiono czterema hiszpańskimi Meroka (zastosowanymi po raz pierwszy na okręcie)^[2]. Był to pierwszy budowany w Hiszpanii okręt napędzany turbinami gazowymi^[2]. Mimo braku doświadczeń w budowie tak skomplikowanych okrętów, wkład przemysłu hiszpańskiego w budowę wynosił około 70%. Importowane były przede wszystkim urządzenia napędowe – turbiny gazowe i część systemów elektronicznych^[3].

Decyzję o budowie okrętu podjęto 29 czerwca 1977. Cięcie blach rozpoczęto 1 marca 1979, a stępkę położono 8 października 1979 w stoczni Bazan w Ferrolu^[2]. W wodowaniu okrętu, które miało miejsce 22 maja 1982, wzięła udział hiszpańska rodzina królewska, a matką chrzestną została królowa Sofia. Pierwotnie okręt otrzymał nazwę „Almirante Carrero Blanco”, następnie zmienioną na „Principe de Asturias” – książę Asturii (tytuł hiszpańskiego następcy tronu)^[2]. Stał się on ósmą jednostką o tej nazwie^[2]. Okręt otrzymał znak burtowy PA11, zmieniony następnie na standardowy NATO R11^[2]. Pierwsze próby morskie okręt odbył w 1985. Spore opóźnienie wywołały problemy z integracją systemu Tritan z wyposażeniem elektronicznym^[2]. W końcu wejście jednostki do służby miało miejsce 30 maja 1988^[2].

Konstrukcja

Okręt ma układ konstrukcyjny typowy dla lotniskowców tej wielkości, z górnym pokładem lotniczym rozciągającym się prawie na całości długości i szerokości kadłuba, z małą wyspową nadbudówką po prawej stronie pokładu lotniczego. Wyróżniającym okręt elementem jest duży wznios pokładu na dziobie o 12°, tworzący skocznię (ang. ski-jump), będącą integralnym elementem dziobu^[3]. Ułatwia ona krótki start samolotów Harrier z maksymalną masą startową i zmniejszającą ich zużycie paliwa przy starcie^[3]. Pokład lotniczy o długości 175,3 m, szerokości do 29 m i powierzchni 5100 m², nie dochodzi do samej rufy, kończąc się umieszczonym centralnie poprzecznym podnośnikiem lotniczym^[3]. Drugi podnośnik znajduje się na pokładzie, po jego prawej stronie tuż przed nadbudówką. Pod pokładem lotniczym znajduje się hangar dla samolotów, otwarty z tyłu (pod rufowym podnośnikiem), o powierzchni 2300 m²^[3]. Po prawej stronie pokładu z przodu jest także podnośnik do transportu uzbrojenia^[3]. Dość krótka i wąska nadbudówka ma z przodu nad głównym stanowiskiem dowodzenia maszt kratownicowy, a z tyłu komin z wylotami spalin i kopułę radaru^[4]. Po lewej stronie nadbudówki, ponad pokładem, znajduje się przeszklone centrum kierowania lotów^[3]. W 1990 roku przebudowano nadbudówkę, powiększając centrum kontroli lotów i dodając salę odpraw, a jednocześnie w jej tylnej części wygospodarowano miejsce na pokładzie na parkowanie pojazdów obsługi^[5]. Załoga okrętu rozlokowana jest w kabinach po 8-12 osób; jej warunki bytowe uległy polepszeniu w stosunku do wcześniejszych okrętów^[3]. Okręt posiada blok medyczny ze szpitalem na 15 łóżek^[3].

Napęd stanowią dwie turbiny gazowe popularnego modelu General Electric LM2500 o mocy po 25 060 kW, w układzie COGAG^[5]. Zgrupowane są razem i zintegrowane z dwustopniową przekładnią zębatą. Obracają one pojedynczą pięciołopatową nastawną śrubą średnicy 6096 mm wykonaną z brązu, firmy Wärsilä (jej masa wynosi ok. 40 t)^[5]. Turbiny umieszczono w izolowanych akustycznie kontenerach (o wymiarach 6,52 x 2,04 x 2,04 m)^[5]. Turbiny spalają paliwo lotnicze JP-5, co upraszcza zaopatrywanie^[5]. Ponadto, okręt ma napęd pomocniczy w postaci dwóch chowanych w kadłubie pędników azymutalnych z czterołopatowymi śrubami, firmy Plevyer, pod śródokręciem. Napędzane są dwoma silnikami elektrycznymi o mocy 1080 kW i mogą zapewnić awaryjnie prędkość do 4,7 w^[5]. Okręt ma trzy zespoły prądotwórcze Allison 501-K17 o mocy po 2500 kW, napędzane turbinami gazowymi^[5].

W optymalnej konfiguracji grupy lotniczej okręt może przenosić 29 statków powietrznych, w tym 17 samolotów AV-8B+ Matador, 6 śmigłowców przeciwpodwodnych SH-3H Sea King, 4 śmigłowce Agusta-Bell AB-212 i 2 śmigłowce wczesnego ostrzegania SH-3 EW^[6]. Część maszyn parkuje wówczas na pokładzie. Istnieje teoretyczna możliwość zwiększenia liczby statków powietrznych do 37^[6]. Normalnie w czasie pokoju okręt przenosił jedynie 7 samolotów Matador (z 9. Eskadry lotnictwa morskiego), 1 śmigłowiec przeciwpodwodny AB-212 (z 3. Eskadry) i 2 śmigłowce SH-3H oraz 1 SH-3 EW (z 5. Eskadry)^[6]. 13 maszyn mieści się w hangarach. W nadzwyczajnych przypadkach w hangarach można zmieścić 17 samolotów.

Lotniskowiec wyposażony jest w hiszpański komputerowy system dowodzenia Tritan. Jest on w stanie śledzić 64 cele nawodne lub powietrzne i 4 podwodne (dane dotyczące celów podwodnych pochodzą z sonarów innych okrętów)^[7]. Główny radar trójwspółrzędny dozoru ogólnego AN/SPS-52C na maszcie na nadbudówce, z obrotową anteną ścianową, pracujący w paśmie E/F, zapewnia wykrywanie w trybie ogólnym samolotów z odległości do 280 km i na wysokości do 30,5 km. W trybie dalekiego zasięgu zasięg wzrasta do 450 km, przy zmniejszeniu przedziału wysokości^[7].

Wyposażenie radioelektroniczne:^[7]

• radar trójwspółrzędny dozoru ogólnego Hughes AN/SPS-52C (pasmo E/F, na maszcie)
• radar wykrywania celów nawodnych RAN-12L (pasmo D/J, na maszcie)
• radar nawigacyjny i wykrywania nawodnego AN/SPS-55 (pasmo I/J)
• radar kierowania ruchem powietrznym AN/SPN-35A (pasmo X, w kopule z tyłu nadbudówki)
• system wspomagania lądowania URN-25 TACAN
• systemy łączności satelitarnej SATCOM, SECOMSAT, Saturn 3
• echosonda AN/UQN-4
• radionamiernik AN/URD
• system optoelektroniczny RADEMEC 2100 do obserwacji operacji cumowniczych i holowniczych.

Służba

W pierwszą podróż „Principe de Asturias” wyruszył latem 1988 do USA, transportując w drodze powrotnej 6 śmigłowców SH-60B Seahawk dla 10. Eskadry lotnictwa morskiego Hiszpanii^[2]. 28 czerwca 1989 królowa Sofia przekazała dowódcy okrętu proporzec ufundowany przez Barcelonę^[2]. W 1989 roku lotniskowiec wszedł w skład grupy bojowej marynarki hiszpańskiej ALFA (z 31. i 41. Dywizjonami fregat – łącznie 11 fregat oraz zbiornikowiec zaopatrzeniowy „Patino”)^[3]. „Principe de Asturias” bazował w Rota wraz z 41. Dywizjonem, w skład której wchodziło 6 fregat rakietowych typu Santa Maria, będących hiszpańską wersją amerykańskich fregat typu Oliver Hazard Perry^[3]. Grupa ALFA operowała na Morzu Śródziemnym. W listopadzie 2001, po atakach terrorystycznych w USA, grupa Alfa została przekształcona w grupę okrętów projekcji siły GRUFLOT^[3].

Na początku lutego 2013 roku okręt został wycofany ze służby z powodów finansowych i odstawiony w Ferrolu, a 13 grudnia 2013 roku uroczyście skreślony z listy floty^[8]. Oferowano go następnie na sprzedaż, m.in. Filipinom i Indonezji, lecz bezskuteczne^[9].

Przypisy

Bibliografia

• Józef Kuczyński. Lotniskowiec Principe de Asturias. „Nowa Technika Wojskowa”. 1993. nr 10. ISSN 1230-1655. 
• Marcin Schiele. Hiszpański lotniskowiec Principe de Asturias. „Raport-wto”. 1998. nr 10. s. str. 46-49. ISSN 1479-270X. 
• Keith Faulkner, Jane's Okręty wojenne Przewodnik Encyklopedyczny, Zysk i S-ka, Poznań 2004, wyd. I, ss. 34÷35 ISBN 83-7298-588-X
• Marcin Chała, Dariusz Czajkowski. Hiszpański „Książę”. Principe de Asturias - jedyny lotniskowiec Armada Espanola. „Morze, Statki i Okręty”. 7-8/2008. XIII (79-80), s. 8-17, lipiec-sierpień 2008. Warszawa: Magnum-X. ISSN 1426-529X. 

Linki zewnętrzne

• Współczesne okręty wojenne - Typ Principe de Asturias (CVS / V/STOL) (pol.). okretywojenne.mil.pl. [dostęp 2012-06-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-05)].
• (en) www.naval-technology.com