Proces polityczny (politologia)

Ten artykuł od 2016-02 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do wiarygodnych źródeł. (Dodanie listy źródeł bibliograficznych lub linków zewnętrznych nie jest wystarczające). Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Proces polityczny – jedna z podstawowych kategorii politologicznych pozwalających na uchwycenie dynamicznego aspektu życia politycznego. Proces polityczny jest rozciągniętą w czasie sekwencją (ciągiem) zachowań i zdarzeń, które powodują zmianę zakłócającą lub przewracającą równowagę systemu politycznego.

W literaturze politologicznej można wyróżnić cztery podejścia do problematyki procesu politycznego.

• Pierwsze z nich utożsamia z systemem politycznym. W myśl tego stanowiska, w życiu politycznym istnieje ciągły proces transformacji żądań płynących od otoczenia systemu politycznego w decyzje polityczne (David Easton). Zdaniem Talcotta Parsonsa proces polityczny obejmuje „interakcyjną wymianę władzy na inne środki”- pieniądze, wpływy, nagrody oraz zbiorową lojalność. Efektem tak rozumianego procesu politycznego jest powstanie, umacnianie, osłabianie lub rozpad wspólnoty politycznej.
• Podejście drugie akcentuje rolę stosunków politycznych między wielkimi grupami społecznymi, stanowiącymi czynnik dynamizacji polityki. Proces polityczny w tym rozumieniu to ciągła zmiana charakteru tych stosunków, które mogą przybierać m.in. postać panowania politycznego, przewodzenia, współpracy, solidarności – konfliktu i walki bądź porozumienia (A. Bonder).
• Podejście trzecie koncentruje się na wymianie informacji i energii pomiędzy jednostkami (grupami społecznymi), a ośrodkami decyzyjnymi. W tym sensie mówi się o politycznej artykulacji interesów – mobilizacji politycznej.
• Podejście czwarte, które utożsamia politykę z procesem decyzyjnym, ujmuje proces polityczny jako sekwencję wydarzeń prowadzącą od konkretnej inicjatywy do konkretnego rozwiązania.

Wszystkie podejścia zakładają, że proces polityczny jest całością złożoną o skomplikowanej strukturze wewnętrznej. W politologii określenie to występuje w różnych kontekstach. Można o procesie decyzyjnym, który dla wielu autorów jest istota polityki. Można też mówić o procesie wyborczym, mając na uwadze ciąg zdarzeń zachodzących między decyzją o ogłoszeniu wyborów a ogłoszeniem ich wyników. Można też mówić o reprezentacji politycznej w kontekście komunikacji między wyborcami a ich przedstawicielami. Cechą wspólną tych określeń jest to, że obejmują zespół zachowań, indywidualnych i zbiorowych, który stanowi pewną ciągłość: od fazy początkowej (zainicjowanie działania) do fazy końcowej (zamierzonej lub niezamierzonej zmiany istniejącego stanu rzeczy – co jest efektem procesu politycznego).

Bibliografia

• A. Antoszewski, proces i zmiana polityczna w: Studia z teorii polityki (red. A. Jabłoński i L. Sobkowiak) t.1, Wrocław 1996.