Prognatyzm

Nieprawidłowości zębowo-twarzowe [łącznie z wadami zgryzu]
ilustracja
ICD-10K07
K07.1Nieprawidłowości stosunku szczęk do podstawy czaszki. Asymetria szczęk. Prognatyzm (szczękowy) (żuchwowy). Retrognatyzm (szczękowy) (żuchwowy).
Ortognatyzm – czaszka współczesnego człowieka
Przykład prognatyzmu – czaszki małp człekokształtnych

Prognatyzm (łac. prognathia) – nadmierne wysunięcie kości trzewioczaszki (żuchwy lub szczęk).

W języku angielskim określenie to stosuje się zarówno na wysunięcie szczęk (maxillar prognathism) jak i na wysunięcie żuchwy (mandibular prognathism). W języku polskim stosuje się odrębne nazwy – odpowiednio prognacja i progenia.

U człowieka współczesnego traktowany jako objaw chorobowy. W rozwoju ewolucyjnym człowieka ta cecha stopniowo zanikała (przodkowie człowieka cechowali się znacznym prognatyzmem – znacznemu wysunięciu ku przodowi podlegały kości szczęk i żuchwy). W procesie antropogenezy kości te ulegały stopniowemu cofaniu, tak że u obecnie żyjących ludzi występuje jedynie niewielkie wysunięcie kości szczęki i żuchwy ku przodowi czyli tzw. ortognatyzm[1]. Prognatyzmem odznacza się pewien odsetek ludzi rasy czarnej. Wysunięcie ku przodowi tylko kości szczękowych nosi nazwę prognatyzmu zębodołowego i zdarza się jako wariant normy u osobników rasy żółtej[2].

Prognatyzm żuchwy występujący u Habsburgów to tzw. warga habsburska.

Cecha ta występuje także u zwierząt, np. psów rasy buldog, bokser[3].

Prognatyzm a prognacja

Prognatyzm opisuje nadmierny rozwój szczęki i żuchwy. Natomiast prognacja (prognacja szczęki) jest wadą zgryzu objawiającą się nadmiernym rozwojem szczęki w stosunku do żuchwy. Pacjent z taką wadą kwalifikowany jest jako pacjent z wadą dotylnią – jest to tzw. tyłozgryz rzekomy, ponieważ dolny łuk zębowy jest tylko rzekomo cofnięty w relacji do wysuniętej szczęki[4]. Prognatyzm żuchwy to progenia[5].

Przypisy

  1. ortognatyzm, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2013-05-25].
  2. prognatyzm, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2013-05-25].
  3. Otto von Habsburg: Karl V. Wiedeń / Monachium: 1971.
  4. Irena Karłowska: Zarys współczesnej Ortodoncji. Warszawa: PZWL, 2008, s. 84. ISBN 978-83-200-3687-9.
  5. pod. red. M. Mielnik-Błaszczak: Słownik stomatologiczny Angielsko-Polski Polsko-Angielski. Lublin: 1999, s. 407. ISBN 83-88063-35-9.

Media użyte na tej stronie

Gray188.png
Side view of the skull.
Orang.gorilla.skulls.jpg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to JoJan (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC-BY-SA-3.0
Skulls of an orangutang and a gorilla
Prognathism3.png
Maxillary & Mandibular Prognathism