Program Explorer

Jedna z misji programu badała powstawanie czarnej dziury w Drodze Mlecznej.

Program Explorer – amerykański program eksploracji kosmosu, którego celem jest prowadzenie badań naukowych w kosmosie z zakresu fizyki, geofizyki, heliofizyki i astrofizyki[1]. Od 1958 utworzono ponad 90 misji kosmicznych, z czego część wciąż jest aktywna. Początkowo program był realizowany przez Siły Zbrojne Stanów Zjednoczonych, a od misji Explorer 6 przejęty przez Centrum Lotów Kosmicznych imienia Roberta H. Goddarda, podlegające NASA[1]. Sztuczne satelity były wykorzystywane do pomiaru różnych rodzajów promieniowania i pól magnetycznych, rejestrowania mikrometeoroidów, badań geodezyjnych atmosfery Ziemi oraz obserwacji radioastronomicznych[2].

Historia

Po umieszczeniu na orbicie ziemskiej przez ZSRR pierwszego sztucznego satelitę 4 października 1957, Stany Zjednoczone przyspieszyły swoje badania nad satelitami[3]. 31 stycznia 1958 roku wystrzelono pierwszego amerykańskiego satelitę Explorer 1, który wykonał badania promieniowania kosmicznego oraz odkrył pasy radiacyjne, nazwane pasami Van Allena[3]. Program badawczy z użyciem tych satelitów został w dużej mierze zrealizowany dzięki Wernerowi von Braunowi przez Centrum Lotów Kosmicznych imienia George’a C. Marshalla i Jet Propulsion Laboratory[4].

Misje

Misje programu Explorer
NrNazwaPoczątek misjiCel misji/OdkrycieKoniec misjiPowrót do atmosferyŹródło
Lata 50. XX wieku
1Explorer 11 lutego 1958Odkrycie Pasa Van Allena23 maja 195831 marca 1970
2Explorer 25 marca 1958Misja nieudana – satelita nie osiągnął orbity.––
3Explorer 326 marca 1958Kontynuacja badań Pasów Van Allena.27 czerwca 195828 czerwca 1958
4Explorer 426 lipca 1958Obserwacje magnetosfery oraz przeprowadzenie testów nuklearnych w atmosferze Ziemi.5 października 195823 października 1959
5Explorer 524 sierpnia 1958Misja nieudana – satelita nie osiągnął orbity.––
7xExplorer 7x16 lipca 1959Rakieta zniszczona z powodu stwarzania niebezpieczeństwa.––
6Explorer 67 sierpnia 1959Badanie magnetosfery.6 października 19591 lipca 1961
7Explorer 713 października 1959Badanie cząstek energetycznych oraz promieniowania.24 sierpnia 1961Na orbicie
Lata 60. XX wieku
–S-4623 marca 1960Misja nieudana – utrata łączności z rakietą.––
8Explorer 83 listopada 1960Badanie jonosfery.27 grudnia 196027 marca 2012
–S-564 grudnia 1960Misja nieudana – usterka 2. członu rakiety. Celem było zbadanie gęstości atmosfery.––
9Explorer 916 lutego 1961Zbadanie gęstości atmosfery.9 kwietnia 19649 kwietnia 1964
–S-4524 lutego 1961Misja nieudana – nie włączył się 3. człon rakiety. Celem było zbadanie pola magnetycznego oraz plazmy.––
10Explorer 1025 marca 1961Zbadanie pola magnetycznego między Księżycem a Ziemią.25 marca 19611 czerwca 1968
11Explorer 1127 kwietnia 1961Badanie promieniowania gamma.17 listopada 1961Na orbicie
–S-45A25 maja 1961Podobnie jak S-45.––
–S-5530 czerwca 1961Misja nieudana – nie doszło do zapłonu silnika 3. stopnia rakiety. Celem było badanie mikrometeoroidów.––
12EPE-A16 sierpnia 1961Badanie Pasów Van Allena, promieniowania kosmicznego oraz magnetosfery.6 grudnia 196131 sierpnia 1963
13S-55A25 sierpnia 1961Liczenie mikometeoroidów.28 sierpnia 196128 sierpnia 1961
14EPE-B2 października 1962Badanie Pasów Van Allena, promieniowania kosmicznego oraz magnetosfery.11 sierpnia 196325 maja 1988
15EPE-C27 października 1962Podobnie jak EPE-B.30 stycznia 196315 stycznia 1978
16S-55B16 grudnia 1962Badanie mikrometeoroidów.22 lipca 1963Na orbicie
17AE-A3 kwietnia 1963Badanie górnej warstwy atmosfery.10 lipca 196324 listopada 1966
18IMP-A27 listopada 1963Badanie przestrzeni międzyplanetarnej oraz magnetosfery.10 maja 196530 grudnia 1965
19AD-A19 grudnia 1963Badanie gęstości atmosfery.10 maja 198110 maja 1981
–S-6619 marca 1964Misja nieudana – zbyt mały ciąg rakiety. Celem było badanie magnetosfery.––
20IE-A25 sierpnia 1964Badanie jonosfery oraz szumu kosmicznego.29 grudnia 1965Na orbicie
21IMP-B4 października 1964Badanie magnetosfery oraz przestrzeni międzyplanetarnej.13 października 196530 stycznia 1966
22BE-B10 października 1964Badanie jonosfery.Luty 1970Na orbicie
23S-55C6 listopada 1964Badanie mikrometeoroidów.7 listopada 196529 czerwca 1983
24AD-B21 listopada 1964Badanie gęstości atmosfery.18 października 196818 października 1968
25Injun 421 listopada 1964Badanie cząstek energetycznych w otoczeniu Ziemi.Grudzień 1966Na orbicie
26EPE-D21 grudnia 1964Badanie Pasów Van Allena, promieniowania kosmicznego oraz magnetosfery.27 grudnia 1967Na orbicie
27BE-C29 kwietnia 1965Badanie magnetosfery.20 lipca 1973Na orbicie
28IMP-C29 maja 1965Badanie magnetosfery i przestrzeni międzyplanetarnej.12 maja 19674 lipca 1968
29GEOS 16 listopada 1965Badania geodezyjne Ziemi.23 czerwca 1978Na orbicie
30SOLRAD 819 listopada 1965Rejestracja promieniowania emitowanego przez Słońce.5 listopada 1967Na orbicie
31DME-A29 listopada 1965Badanie jonosfery.15 stycznia 1971Na orbicie
32AE-B25 maja 1966Badanie górnych warstw atmosfery.Marzec 196722 lutego 1985
33IMP-D1 lipca 1966Badanie wiatru słonecznego, plazmy międzyplanetarnej oraz promieniowania Słońca.21 września 1971Na orbicie
34IMP-F24 maja 1967Badanie wiatru słonecznego, plazmy międzyplanetarnej oraz promieniowania Słońca.3 maja 19693 maja 1969
35IMP-E19 lipca 1967Badanie plazmy międzyplanetarnej, wiatru słonecznego oraz promieniowania Słońca.24 lipca 1973Na orbicie Księżyca
36GEOS 211 stycznia 1968Badania geodezyjne Ziemi.1 lipca 1982Na orbicie
37SOLRAD 95 marca 1968Monitorowanie promieniowania słonecznego.30 kwietnia 197416 listopada 1990
38RAE-A4 lipca 1968Badania radioastronomiczne.?Na orbicie
39AD-C8 sierpnia 1968Badanie gęstości atmosfery.23 czerwca 197122 czerwca 1981
40Injun 58 sierpnia 1968Badanie magnetosfery.Czerwiec 1971Na orbicie
41IMP-G21 czerwca 1969Obserwacja zjawisk zachodzących w jonosferze,23 grudnia 197223 grudnia 1972
Lata 70. XX wieku
42SAS-112 grudnia 1970Obserwacja promieniowania rentgenowskiego.4 stycznia 19755 kwietnia 1979
43IMP-H13 marca 1971Obserwacja zjawisk zachodzących w jonosferze.2 października 19742 października 1974
44Solrad 108 lipca 1971Obserwacja promieniowania słonecznego.30 czerwca 197315 grudnia 1979
45SSS-A15 listopada 1971Badanie magnetosfery.30 września 197410 stycznia 1992
46MTS13 sierpnia 1972Badanie meteoroidów (prędkość, spalanie w atmosferze).4 listopada 19742 listopada 1979
47IMP-I23 września 1972Badanie plazmy międzyplanetarnej, wiatru słonecznego oraz promieniowania Słońca.31 października 1978Na orbicie
48SAS B15 listopada 1972Skanowanie nieba w zakresie gamma. Odkrycie gwiazdy neutronowej Geminga.8 czerwca 197320 sierpnia 1980
49RAE-B10 czerwca 1973Prowadzenie badań radioastronomicznych.26 kwietnia 1977Na orbicie Księżyca
50IMP-J26 października 1973Badanie magnetosfery.7 października 2006Na orbicie
51AE-C16 grudnia 1973Badanie górnych warstw atmosfery.?12 grudnia 1978
52Injun 63 czerwca 1974Badanie cząstek energetycznych i magnetosfery.28 kwietnia 197828 kwietnia 1978
53SAS-C7 maja 1975Badania z zakresu astronomii rentgenowskiej.7 kwietnia 19799 kwietnia 1979
54AE-D6 października 1975Badanie górnych warstw atmosfery.29 stycznia 197612 marca 1976
55AE-E20 listopada 1975Badanie górnych warstw atmosfery.25 września 198010 czerwca 1981
56ISEE 1, ISEE 222 października 1977Badanie pola magnetycznego.26 września 198726 września 1987
57IUE26 stycznia 1978Obserwacje kosmosu w zakresie ultrafioletu.30 września 1996Na orbicie
58HCMM26 kwietnia 1978Pomiary termiczne powierzchni Ziemi.30 września 198022 grudnia 1981
59ICE12 sierpnia 1978Badanie interakcji między ziemskim polem magnetycznym a wiatrem słonecznym.HibernacjaNa orbicie Słońca
60SAGE18 lutego 1979Badanie stratosfery (aerozole i ozon).7 stycznia 198211 kwietnia 1989
61MAGSAT30 października 1979Mapowanie pola magnetycznego Ziemi.6 maja 198011 czerwca 1980
Lata 80. XX wieku
62DE 13 sierpnia 1981Badanie interakcji między plazmą a magnetosferą i jonosferą.28 lutego 1991Na orbicie
63DE 23 sierpnia 1981Jak wyżej.198319 lutego 1983
64SME6 października 1981Badanie procesu niszczenia i tworzenia ozonosfery.4 kwietnia 19895 marca 1991
65CCE16 sierpnia 1984Badanie magnetosfery.12 lipca 1989Na orbicie
66COBE18 listopada 1989Badanie mikrofalowego promieniowania tła.23 grudnia 1993Na orbicie
Lata 90. XX wieku
67EUVE7 czerwca 1992Obserwacja sfery niebieskiej w ultrafiolecie.31 stycznia 200130 stycznia 2002
68SAMPEX3 lipca 1992Badanie promieniowania kosmicznego i magnetosfery.30 czerwca 200413 listopada 2012
69RXTE30 grudnia 1995Obserwacja nieba w zakresie promieniowania rentgenowskiego.5 stycznia 2012Na orbicie
70FAST21 sierpnia 1996Badanie zjawiska zorzy polarnej.1 maja 2009Na orbicie
71ACE25 sierpnia 1997Ostrzeganie o burzach magnetycznych.AktywnyNa orbicie Lissajous
72SNOE26 lutego 1978Badanie koncentracji tlenku azotu w termosferze.13 grudnia 200313 grudnia 2003
73TRACE2 kwietnia 1998Obserwacja fotosfery oraz obszarów przejściowych do korony słonecznej.21 czerwca 2010Na orbicie
74SWAS6 grudnia 1998Badanie składu i struktur obłoków międzygwiazdowych oraz badania procesu formowania się gwiazd i planet.1 sierpnia 2005Na orbicie
75WIRE5 marca 1999Badania z zakresu podczerwieni; główna misja nie udała się z powodu awarii chłodziwa.10 maja 201110 maja 2011
76TERRIERS18 maja 1999Misja nieudana – urządzenia zawiodły wkrótce po osiągnięciu orbity.18 maja 1999Na orbicie
77FUSE23 czerwca 1999Badania z zakresu promieniowania ultrafioletowego; badanie początków Wszechświata.18 października 2007Na orbicie
XXI wiek
78IMAGE25 marca 2000Badanie zmian w magnetosferze pod wpływem wiatru słonecznego.18 grudnia 2005Utrata kontaktu
79HETE-29 października 2000Detekcja wybuchów promieniowania gamma.?Na orbicie
80WMAP30 czerwca 2001Pomiar temperatury promieniowania reliktowego.Wrzesień 2010Na orbicie Lissajous
81RHESSI5 lutego 2002Obserwacja rozbłysków słonecznych.AktywnyNa orbicie
82CHIPSat13 stycznia 2003Badania spektroskopowe w paśmie skrajnego ultrafioletu.11 kwietnia 2008Na orbicie
83GALEX28 kwietnia 2003Obserwacja kosmosu w zakresie promieniowania ultrafioletowego.28 czerwca 2013Na orbicie
84SWIFT20 listopada 2004Badanie rozbłysków promieniowania gamma.AktywnyNa orbicie
85 – 89THEMIS A-E17 lutego 2007Badania magnetosfery, zórz polarnych oraz zjawisk z nimi związanych.AktywneNa orbicie
90AIM25 kwietnia 2007Badanie obłoków srebrzystych.AktywnyNa orbicie
91IBEX19 października 2008Badanie obszarów między Układem Słonecznym a przestrzenią międzygwiezdną.AktywnyNa orbicie
92WISE14 grudnia 2009Odkrycie brązowych karłów oraz planetoidy trojańskiej.AktywnyNa orbicie
93NuSTAR13 czerwca 2012Obserwacja wysokoenergetycznego promieniowania rentgenowskiego.AktywnyNa orbicie
94IRIS27 czerwca 2013Obserwacje Słońca.AktywnyNa orbicie
–Hitomi17 lutego 2016Badanie promieniowania X w paśmie 0,3 – 600 keV.26 kwietnia 2016Na orbicie[5]
–NICER3 czerwca 2017Badanie m.in. gwiazd neutronowych i materii egzotycznej.AktywnyNa orbicie[6]
–GOLD25 stycznia 2018Obserwacja termosfery i jonosfery.AktywnyNa orbicie[7]
95TESS18 kwietnia 2018Obserwacje tranzytów planet pozasłonecznych.AktywnyNa orbicie[8][9]
–ICONpołowa 2018Badanie wpływu pogody kosmicznej na systemy satelitarne (np. GPS).Planowany–[10][11]

Przypisy

  1. ↑ a b Explorers Program, explorers.gsfc.nasa.gov [dostęp 2018-03-03] (ang.).
  2. ↑ Edmund Staniewski, Ryszard Pawlikowski: 15 lat podboju kosmosu 1957-1972. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1974, s. 138-139.
  3. ↑ a b Wojciech Andryszek, Sputnik 1 – 60 lat od początku misji, Histmag, 4 października 2012 [dostęp 2018-03-07].
  4. ↑ Explorers Program, explorers.gsfc.nasa.gov [dostęp 2018-03-07] (ang.).
  5. ↑ William Graham, Japanese H-IIA rocket launches ASTRO-H mission, nasaspaceflight.com, 17 lutego 2016 [dostęp 2018-06-30] (ang.).
  6. ↑ HEASARC: NICER Guest Observer Facility, HEASARC. NASA [dostęp 2018-06-30] (ang.).
  7. ↑ Rob Garner, NASA GOLD Mission to Image Earth’s Interface to Space, „NASA”, 24 stycznia 2018 [dostęp 2018-06-30] (ang.).
  8. ↑ Chris Gebhardt, SpaceX successfully launches TESS on a mission to search for near-Earth exoplanets, nasaspaceflight.com, 18 kwietnia 2018 [dostęp 2018-06-30] (ang.).
  9. ↑ TESS Overview, tess.gsfc.nasa.gov [dostęp 2018-06-30] [zarchiwizowane z adresu 2018-02-06] (ang.).
  10. ↑ ICON Science Overview, icon.ssl.berkeley.edu [dostęp 2018-06-30] (ang.).
  11. ↑ Bob Granath, ICON Spacecraft Arrives at Vandenberg, NASA Blog, 2 maja 2018 [dostęp 2018-06-30] (ang.).

Linki zewnętrzne

Program Explorer
Lata 50. XX wieku
Lata 60. XX wieku
Lata 70. XX wieku
Lata 80. XX wieku
Lata 90. XX wieku
XXI wiek
Planowane
  • Kursywa oznacza misję zakończoną niepowodzeniem

Media użyte na tej stronie

Pointing X-ray Eyes at our Resident Supermassive Black Hole.jpg
NASA's Nuclear Spectroscopic Telescope Array, or NuSTAR, has captured these first, focused views of the supermassive black hole at the heart of our galaxy in high-energy X-ray light. The background image, taken in infrared light, shows the location of our Milky Way's humongous black hole, called Sagittarius A*, or Sgr A* for short.

In the main image, the brightest white dot is the hottest material located closest to the black hole, and the surrounding pinkish blob is hot gas, likely belonging to a nearby supernova remnant. The time series at right shows a flare caught by NuSTAR over an observing period of two days in July; the middle panel shows the peak of the flare, when the black hole was consuming and heating matter to temperatures up to 180 million degrees Fahrenheit (100 million degrees Celsius).

The main image is composed of light seen at four different X-ray energies. Blue light represents energies of 10 to 30 kiloelectron volts (keV); green is 7 to 10 keV; and red is 3 to 7 keV. The time series shows light with energies of 3 to 30 keV.

The background image of the central region of our Milky Way was taken at shorter infrared wavelengths by NASA's Spitzer Space Telescope.