Proliferacja broni masowego rażenia

Proliferacja broni masowego rażenia – zjawisko przenoszenia broni masowego rażenia i rozprzestrzeniania środków niezbędnych do jej wyprodukowania[1].

Broń masowego rażenia stanowi środek niebezpieczny, sprzyjający wysokiej śmiertelności i zniszczeniom na dużą skalę. Bardzo ważne jest umiejętne posługiwanie się tym narzędziem, którego skutki użycia są nieodwracalne. Wyróżnia się dwa rodzaje proliferacji: horyzontalną (w przypadku nabycia broni nuklearnej przez uczestników, którzy jej nie posiadali) i wertykalną (dotyczy wzmocnienia jakościowego i ilościowego zasobu nuklearnego państw będących w posiadaniu tego środka). Samo wejście w posiadanie arsenału nuklearnego może nastąpić w drodze: kradzieży, zakupu na czarnym rynku, samodzielnego wyprodukowania (głównie jednak broń biologiczna i chemiczna) lub też na skutek przekazania go przez inne państwo. Duże znaczenie w wymianie informacji dotyczących broni masowego rażenia i jej czynników wytwórczych ma cyberprzestrzeń. Rozwój technologii informatycznych stanowi narzędzie pomocnicze dla grup terrorystycznych[2].

Umowy międzypaństwowe zabraniające rozprzestrzeniania takiej broni:

Wybrane akty prawne regulujące zjawisko proliferacji broni masowego rażenia w Polsce[3]:

  1. Ustawa z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu (Dz.U. z 2022 r. poz. 557)[4]
  2. Ustawa z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji (Dz.U. z 2022 r. poz. 2516) (art. 4 broń gazowa)
  3. Ustawa z dnia 7 czerwca 1997 r. Kodeks karny (1997) (Dz.U. z 2022 r. poz. 1138)[5]
  4. Ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o wykonywaniu Konwencji o zakazie prowadzenia badań, produkcji, składowania i użycia broni chemicznej oraz o zniszczeniu jej zapasów (Dz.U. z 2001 r. nr 76, poz. 812)[6]
  5. Ustawa z dnia 13 czerwca 2019 r. o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym (Dz.U. z 2022 r. poz. 1650)[7]

Zjawisko proliferacji broni masowego rażenia zaczęło się rozprzestrzeniać po drugiej wojnie światowej. Zgodnie z raportem Centralnej Agencji Wywiadowczej z 1997 r. głównymi eksporterami tej broni były Chiny i Rosja (sprzęt i technologię głównie przekazywała do Iranu, Indii i Pakistanu). Rozprzestrzenianie tego rodzaju broni zagraża bezpieczeństwu międzynarodowemu i sprzyja konfliktom[8].

Przypisy

  1. ↑ Encyklopedia Gazety Wyborczej tom 15, hasła encyklopedyczne opracowane przez Wydawnictwo Naukowe PWN,Wydawnictwo Naukowe PWN s. 94.
  2. ↑ Jacek Czaputowicz, Bezpieczeństwo międzynarodowe współczesne koncepcje, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012, s. 84-86.
  3. ↑ Wybrane akty prawne regulujące zjawisko proliferacji broni masowego rażenia w Polsce
  4. ↑ Art. 5 - jednym z zadań ABW jest rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie przestępstw nielegalnego wytwarzania, posiadania i obrotu bronią, amunicją i materiałami wybuchowymi, bronią masowej zagłady oraz środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi w obrocie międzynarodowym oraz ściganie ich sprawców. Art. 6 - do zadań AW należy rozpoznawanie międzynarodowego obrotu bronią, amunicją i materiałami wybuchowymi, środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi oraz towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także rozpoznawanie międzynarodowego obrotu bronią masowej zagłady i zagrożeń związanych z rozprzestrzenianiem tej broni oraz środków jej przenoszenia.
  5. ↑ Art. 121. § 1. Kto, wbrew zakazom prawa międzynarodowego lub przepisom ustawy, wytwarza, gromadzi, nabywa, zbywa, przechowuje, przewozi lub przesyła środki masowej zagłady lub środki walki bądź prowadzi badania mające na celu wytwarzanie lub stosowanie takich środków, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. § 2. Tej samej karze podlega, kto dopuszcza do popełnienia czynu określonego w § 1.
  6. ↑ Art. 29. Kto bez wymaganego zezwolenia lub wbrew jego warunkom dokonuje obrotu z zagranicą toksycznymi związkami chemicznymi lub ich prekursorami, wymienionymi w Wykazie 1, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
  7. ↑ Zgodnie z art. 133 za wytwarzanie lub takich materiałów lub obrót nimi bez koncesji lub wbrew jej warunkom grozi pozbawienie wolności od roku do lat 10.
  8. ↑ Proliferacja. stosunki-miedzynarodowe.pl. [dostęp 2017-11-19].