Promnitzowie

Herby Promnitzów

Herb rodowy w opracowaniu współczesnym

Herb rodowy w herbarzu Siebmachera - karta 56, drugi z prawej, górny rząd

Herb baronów w herbarzu Siebmachera - karta 29, pierwszy z prawej, górny rząd

Zamki, wieże, pałace

Zamek w Pszczynie

Mieszkalna wieża rycerska w Dzietrzychowicach

Pałac Promnitzów w Żarach

XIII-wieczny kościół w Wichowie

Promnitzowie – dolnośląski ród szlachecki herbu własnego.

Historia

Ród znany jest od początków XV wieku. Siedzibami rodowymi były Wichów, Lasocin oraz Dzietrzychowice koło Kożuchowa w księstwie głogowskim. Pierwszą znaną historyczną postacią był Sigismund von Promnitz, który zmarł w roku 1444. Jego wnuk^[1] Baltazar von Promnitz w roku 1539 został biskupem wrocławskim. Nabył kilka majątków, m.in. wolne państwa stanowe: Pszczynę na Górnym Śląsku i Żary w Łużycach Dolnych.

Bratankowie biskupa Baltazara: Stanisław i Karol wraz z kuzynem Zygfrydem otrzymali w 1559 roku tytuły baronów czeskich (Freiherr). Zygmunt Zygfryd (wnuk Zygfryda) otrzymał tytuł czeskiego hrabiego (Graff), a później został mianowany hrabią Rzeszy Niemieckiej (Reichsgraf). Był założycielem tzw. linii hrabiowskiej.

Linia baronowska – potomkowie Karola i Stanisława – wygasła pod koniec XVII wieku. Linia hrabiowska wygasła w 1785 roku na hrabim Janie Erdmanie von Promnitzu (urodzonym w 1719).

Od Piastów do Promnitzów

Żoną Henryka Anzelma (zm. 1622), pana Pszczyny była Zofia a teściową księżniczka legnicka Helena (zm. 1583), córka ks. Fryderyka III.

Od Anhaltów przez Promnitzów do Hochbergów

Ostatni z rodu Promnitzów, Jan Erdmann (1719-1785), przekazał ziemię pszczyńską swemu siostrzeńcowi z rodu Anhalt-Köthen, Fryderykowi Erdmannowi (1731-1797). Kolejni właściciele Pszczyny z rodu Anhaltów władali tutejszymi majątkami do połowy XIX w. W 1846 r. ostatni z rodu, książę Henryk von Anhalt-Köthen (1778–1847), oddał ziemię pszczyńską swemu siostrzeńcowi, księciu Janowi Henrykowi X von Hochberg (1806–1855) z potężnego rodu magnackiego Hochbergów.

Literatura

• Hans Friedrich von Ehrenkrook: Ahnenreihen aus allen deutschen Gauen, t. 1. Görlitz: Verlag für Sippenforschung und Wappenkunde C. A. Starke 1928.
• Heinrich Graf von Brühl und die Herrschaft Forst-Pförten, wyd. Brandenburgisches Textilmuseum Forst (Lausitz) 2003.
• Tomasz Jaworski, Sylwia Kocioł (red. nauk.): Promnitzowie w dziejach Śląska i Łużyc. Zielonogórskie Studia Łużyckie, t. 7. Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego 2011. ISBN 978-83-7481-467-6.
• Prof. dr Ernst Heinrich Kneschke (red.): Neues allgemeines Deutsches Adels-Lexicon im Verein mit mehreren Historikern, t. 7, Leipzig 1867.
• Piotr Kowalski: Wpływ Promnitzów na rozwój gospodarki leśnej na terenie pogranicza śląsko-łużyckiego w XVII-XVIII wieku. [w:] Tomasz Jaworski, Sylwia Kocioł (red. nauk.): Promnitzowie w dziejach Śląska i Łużyc. Zielonogórskie Studia Łużyckie, t. 7. Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego 2011, s. 117-125. ISBN 978-83-7481-467-6.
• Piotr Kowalski, Izabela Taraszczuk: Promnitzowie w dziejach Śląska i Łużyc. [w:] "Przegląd Zachodni. Czasopismo Instytutu Zachodniego w Poznaniu". Poznań: Instytut Zachodni 2010, Nr 1(334)/2010, s. 296-298, ISSN 0033-2437 (sprawozdanie z konferencji naukowej „Promnitzowie w dziejach Śląska i Łużyc” zorg. przez Instytut Historii (Uniwersytet Zielonogórski) i Urząd Miasta Żary w Żarach w dn. 22.10.2009 r.).
• Hans Erich Kubach, Joachim Seeger, Wilhelm Jung: Die Kunstdenkmäler des Kreises Sorau und der Stadt Forst. Cykl: Die Kunstdenkmäler der Provinz Brandenburg, hrsg. vom Brandenburgischen Provinzialverband unter der Schriftleitung von Heinrich Jerchel. Berlin: Deutscher Kunstverlag 1939.
• Johann Samuel Magnus: Historische Beschreibung der Hoch-Reichs-Gräfflichen Promnitzschen Residentz-Stadt Sorau in Niederlausitz, Und Deroselben Regenten Kirchen- und Regiment-Sachen, Wie auch Gelehrten Leuthen Und Sonderbahren Begebenheiten. Leipzig 1710.
• Marcin Maciejewski: Tytulatura rodu von Promnitz z linii żarskiej w XVI-XVIII wieku w świetle rękopisów i starodruków. [w:] "Studia Zachodnie" 2016, t. 18. ISSN 1428-0663
• Ekkehart Neumann-Reppert: Die Familie von Promnitz.
• Jerzy Polak: Erdmann II Promnitz. Wolny pan na Pszczynie i Żarach (1683-1745). Pszczyna 1996. ISBN 83-903008-7-7.
• Detlev Schwennicke: Europäische Stammtafeln, Neue Folge Bd. XIX. Zwischen Weser und Oder. Frankfurt am Main: Vittorio Klostermann 2000. ISBN 3-465-03074-5.
• Johann Sinapius: Schlesische Curiositäten, Bd. I. Leipzig 1720, S. 95-109.
• Johann Sinapius: Schlesische Curiositäten, Bd. II. Leipzig 1728.
• Wojciech Strzyżewski: Herby rodziny von Promnitzów. [w:] Tomasz Jaworski, Sylwia Kocioł (red. nauk.): Promnitzowie w dziejach Śląska i Łużyc. Zielonogórskie Studia Łużyckie, t. 7. Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego 2011, s. 31-37. ISBN 978-83-7481-467-6.
• Izabela Taraszczuk: Obraz rodu Promnitzów w literaturze pięknej. [w:] Tomasz Jaworski, Sylwia Kocioł (red. nauk.): Promnitzowie w dziejach Śląska i Łużyc. Zielonogórskie Studia Łużyckie, t. 7. Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego 2011, s. 187-210. ISBN 978-83-7481-467-6.
• Johann Gottlob Worbs: Geschichte der Herrschaften Sorau und Triebel. Sorau: Rauert 1826.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Zamek Bibersteinów i Pałac Promnitzów w Żarach
• Die Familie von Promnitz: wywód drzewa genealogicznego. dirkpeters.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-09-26)]. (niem.)
• [2] Die Kunstdenkmäler des Kreises Sorau und der Stadt Forst na stronie Zielonogórskiej Biblioteki Cyfrowej
• [3] Johann Samuel Magnus na stronie Zielonogórskiej Biblioteki Cyfrowej