Proopiomelanokortyna

Proopiomelanokortyna (POMC) – polipeptyd prekursorowy, który ulega obróbce potranslacyjnej specyficznie dla określonej tkanki, dając w efekcie aktywne biologicznie hormony peptydowe[1]. Produkty POMC odgrywają rolę w tak różnorodnych zjawiskach jak otyłość, depresja, pigmentacja skóry, rozwój nadnerczy oraz w regulacji osi podwzgórze-przysadka-nadnercza.

Występowanie

Zidentyfikowano go u większości grup kręgowców. mRNA genu POMC znaleziono w przednim jak i środkowym płacie przysadki, w różnych częściach mózgu takich jak podwzgórze (głównie jądro łukowate (ARC – arcuate nucleus)), ciało migdałowate, kora oraz w jądrach i najądrzach, jajnikach, łożysku i wielu komórkach nowotworowych[2][3][4][5].

POMC a pobieranie pokarmu

Neurony POMC zaangażowane są w redukcję masy ciała i pobierania pokarmu, głównie poprzez wydzielanie produktu – alfa-melanokortyny, wiążącego się z receptorem melanokortyny 3 (MC3-R) i receptorem melanokortyny 4 (MC4-R)[6]. Oba te receptory znajdują się w m.in. podwzgórzu. Myszy z nokautem receptora MC4 są otyłe. Generalnie mutacje tego receptora wywołują otyłość również u ludzi[7]. Neurony POMC w jądrze łukowatym równolegle wydzielają peptyd CART (cocaine and amphetamine related transcript), będący dość silnym inhibitorem pobierania pokarmu[8][9]. Podwzgórzowe neurony POMC i AGRP odpowiadają na sygnały o utracie i wzroście statusu energetycznego organizmu[10][11]. Pozbawienie lub ograniczenie pokarmu, które daje w efekcie negatywny wpływ na równowagę energetyczną, stymuluje apetyt w celu odzyskania strat poprzez zmniejszenie poziomu ekspresji POMC oraz zwiększenie mRNA AGRP w jądrze łukowatym[12]. Odpowiedź na przejadanie się u zdrowych organizmów polega na zwiększeniu ekspresji POMC w podwzgórzu[13].

Skład

U ssaków do peptydów POMC należy:

  • adrenokortykotropina (ACTH),
  • melanotropiny (α, β, γ),
  • CLIP (peptyd kortykrotropinopodobny pośredniego płata przysadki),
  • lipotropina (β i γ-LPH),
  • beta-endorfina (βEND)[14],
  • sekwencje N-końcowe o działaniu mitogennym[15].

Organizacja genu

POMC.png

Gen POMC zlokalizowano w chromosomie 2 człowieka, na ramieniu krótkim tego chromosomu, w regionie 2, jako prążek 3 i subprążek 3 (2p23.3)[16][17]. Organizację genu i regionu regulatorowego 5’ zidentyfikowano w 1982 roku[18][19], a pełną sekwencję w 1983 roku (w tym samym roku po raz pierwszy sklonowano ten gen[20]). Gen zawiera 3 egzony rozdzielone dwoma dużymi intronami i liczy 7665 pz.

  • Egzon 1 zawiera 83 lub 87 pz[21], nie ulega translacji i stanowi sekwencję, której zadaniem jest przyłączenie się do rybosomów, co ową translację zapoczątkowuje.
  • Egzon 2 zawiera 152 pz i odpowiada sekwencji inicjującej w części 5’ mRNA nie ulegającego translacji. Ponadto koduje N-końcową 26-aminokwasową (inne źródła podają 43 lub 44 reszt)[22] sekwencję sygnałową niezbędną do transportu przez szorstką siateczkę endoplazmatyczną oraz część aminokwasów stanowiących region N-końcowy (NT – N-terminal).
  • Egzon 3 zawiera 833 pz i koduje większość mRNA ulegającego translacji, czyli hormony, endorfiny, dalszy ciąg N-końcowego regionu (N-terminal), peptyd łączący (JP – joining peptide) – oraz region 3’ nie ulegający translacji.

U bezszczękowców, jednych z najstarszych kręgowców, peptydy POMC kodowane są przez dwa odrębne geny:

  • POM – proopiomelanotropinę
  • POC – proopiokortynę[23]

POM koduje peptydy odpowiadające αMSH, βMSH i βEND, natomiast POC – ACTH i inną βEND.

Indukcja ekspresji POMC

Kortykoliberyna (CRH, corticotropin releasing hormone), jest pierwszym aktywatorem transkrypcji POMC[24][25][26][27][28]. Produkowana jest głównie przez jądro przykomorowe PVN (paraventricularic nucleus) podwzgórza i wydzielana z zakończeń neuronów tego jądra do przedniego płata przysadki, gdzie stymuluje neurony kortykotropowe. CRH w stężeniach powyżej 1 nM skutecznie zwiększa aktywność promotora 5’ POMC. Znaczne zwiększenie poziomu mRNA genu zaobserwowano około 1 godziny po podaniu CRH, a maksymalny efekt po 3-5 godzinach[29]. W płacie przednim przysadki ekspresja genu POMC jest stymulowana również przez wazopresynę, a hamowana głównie przez glikokortykoidy.

Powstawanie produktów POMC

Ponieważ peptydy produkowane w komórkach kortykotropowych są wycinane z tego samego prekursora, wydzielane są w ekwimolarnych ilościach podczas egzocytozy. Poziom ich we krwi nie jest jednakowy, z powodu różnych czasów półtrwania.

N-terminal, ACTH, βLPH i częściowo γ-MSH (częściowo, ponieważ pierwotnie jest ona fragmentem peptydu N-końcowego POMC) są pierwszymi funkcjonalnymi hormonami proopiomelanokortyny powstałymi po bezpośrednim jej cięciu.

  • Z N-terminal powstaje g-MSH,
  • ACTH jest prekursorem dla kolejnych hormonów: αMSH (13 aminokwasowy odcinek ACTH licząc od końca aminowego) oraz CLIP (peptyd kortykotropinopodobny pośredniego płata przysadki lub inaczej ACTH 18-39),
  • beta-lipotropina jest z kolei prekursorem dla β-endorfiny, będącej 31-aminokwasowym C-końcowym odcinkiem tego podprekursora oraz βMSH.[30]
  • βEND zaś pod wpływem specyficznych enzymów jest cięta do krótszych form o mniejszej aktywności opioidowej oraz przekształcana do form α-N-acetylowanych pozbawionych właściwości opioidowych

Fragmenty β-endorfiny: γ-endorfinę (βEND 1-17) oraz α-endorfinę (βEND 1-16) zidentyfikowano początkowo jako peptydy opioidowe, w ekstrakcie pochodzenia przysadkowo-podwzgórzowego[31][32][33][34].

Enzymy endoproteolityczne

Prekursor POMC w różnych miejscach przysadki jest wykorzystywany inaczej; głównymi produktami przedniej części przysadki są ACTH oraz β-LPH, natomiast w części środkowej przysadki produkowane są w większości melanotropiny oraz β-endorfina. POMC, zanim stanie się aktywnym białkiem, musi przejść szereg cięć proteolitycznych i modyfikacji. W procesach tych uczestniczą endoproteazy:

  • PC1 (znana również jako PC3),
  • PC2 (subtilizynopodobne proteazy należące do rodziny proteaz serynowych – konwertaz prohormonów PC (prohormone convertase)),
  • proteaza cysteinowa PTP (prohormone thiol protease) (w niewielkim stopniu),
  • proteaza asparaginianowa (znana także jako enzym konwertujący proopiomelanokortynę – PCE (oroopiomelanocortin converting enzyme) odkryty w pęcherzykach wydzielniczych)[35],
  • konwertaza PACE4 (paired basic amino-acid-cleaving enzyme-4).

POMC po dotarciu do szorstkiego ER przechodzi szlakiem wydzielniczym przez aparat Golgiego i ostatecznie dociera do pęcherzyków wydzielniczych, gdzie gromadzą się produkty końcowe obróbki potranslacyjnej przed ich wydzieleniem na drodze egzocytozy[36]. Zarówno podczas tej drogi, jak i w pęcherzykach, POMC podlega endoproteolitycznym cięciom i modyfikacjom chemicznym.

Aktywność enzymów proteolitycznych w różnych tkankach

POMC zawiera osiem par i jeden zestaw czterech zasadowych aminokwasów, które są potencjalnymi miejscami cięcia enzymów.

  • W komórkach kortykotropowych przedniego płata przysadki obecny jest tylko enzym PC1, tylko cztery z tych miejsc są używane, a pośród nich wszystkie są typu Lys-Arg. W tym przypadku powstaje 6 peptydów: NT, JP (Joining peptide), ACTH (główny produkt), βLPH oraz niewielka ilość g-LPH i βEND, podczas gdy ostatnie miejsce cięcia jest tylko częściowo używane.
  • W komórkach melanotropowych płata pośredniego przysadki gryzoni i w łożysku ludzkim używane są wszystkie miejsca cięć, obecne są obie konwertazy PC1 i PC2[37][38], powstają więc także mniejsze peptydy:
    • z peptudu N-końcowego powstaje gamma-melanotropina,
    • z ACTH – alfa-melanotropina i CLIP (lub ACTH 18-39),
    • z beta-lipotropiny – beta-melanotropina,
    • z beta-endorfiny 1-31 – beta-endorfina 1-27[39][40]
  • W warunkach in vitro konwertaza PACE4, występująca w podwzgórzu, tnie POMC. Wtedy prekursor o masie 32 kDa cięty jest przez PC1 do proACTH (22kDa) i βLPH. ProACTH następnie cięte jest również przez PC1 na N-POC, peptyd łączący (joining peptide-JP) i ACTH (4-5kDa)[41].

Aktywność samej PC1 oraz w połączeniu z ubikwistycznią konwertazą prohormonów – furyną, odpowiada za powstawanie ACTH, βEND i βMSH w skórze[42].

Wśród enzymów biorących udział w procesie potranslacyjnen obróbki znajduje się również:

  • karboksypeptydaza E (CPE),
  • peptydylowa monooksygenaza α-amidująca (PAM),
  • N-acetylotransferaza,

Katalizują one utworzenie dojrzałej αMSH z ACTH 1-17. W tym przekształceniu aminokwasy zasadowe na końcu węglowym ulegają odcięciu z ACTH 1-17 przy pomocy CPE. Następnie peptyd jest amidowany przez PAM dając deacetylowaną αMSH (DA-α-MSH), która później przekształcana jest do αMSH przez N-acetylotransferazę.

CPE prawdopodobnie odgrywa rolę w kierowaniu prohormonów do pęcherzyków wydzielniczych[36]. PAM natomiast jest dwufunkcyjną cząsteczka transbłonową wchodzącą w interakcję z elementami cytoszkieletu aktynowego, wpływa na proces kierowania pęcherzyków wydzielniczych na powierzchnię komórki[43].

Odbiór sygnału produktów POMC

MSH, ACTH

Istnieje pięć rodzajów receptorów melanokortyn: MC1, MC2, MC3, MC4, MC5. Są one związane z białkiem G(s) i cyklazą adenylanową.

Transdukcja sygnału melanokortyn wiąże się między innymi z wpływem wapnia z zewnątrz komórki, aktywowanym trifosforanem inozytolu[44] oraz aktywacją MAP-kinazy[45] kinazy Janus[46] i szlaków PKC[47].

  • Receptor melanokortyny 1 (MC1-R) jest klasycznym receptorem dla alfa-melanokortyny. Jego ekspresja zachodzi w skórnych melanocytach, gdzie determinuje kolor skóry i włosów. Również w innych typach komórek skóry, takich jak keratynocyty, fibroblasty, komórki endotelium, komórki prezentujące antygeny, zachodzi ekspresja tego receptora[48].
  • Receptor ten występuje też w leukocytach, gdzie pośredniczy w działaniu przeciwzapalnym melanokortyn.
  • Receptor melanokortyny 2 (MC2-R) jest receptorem głównie dla ACTH. Ulega ekspresji w warstwie siateczkowatej i pasmowatej kory nadnerczy, gdzie jego aktywacja przez ACTH powoduje wydzielanie sterydów. Receptor ten nie ma żadnego powinowactwa do innych melanokortyn tj. alfa, beta lub gamma-MSH. MC2-R występuje również w tkance tłuszczowej, gdzie u szczura pod wpływem ACTH wywołuje efekt lipolityczny, u człowieka jednak takiego efektu nie wykazano.
  • Receptor melanokortyny 3 (MC3-R) ulega ekspresji w wielu obszarach CUN oraz kilku tkankach obwodowych, na przykład osi żołądkowo-jelitowej oraz w łożysku. Wszystkie melanokortyny działają na ten receptor jednakowo, jednak największe powinowactwo ma gamma-melanokortyna. MC3-R bierze udział w kontroli homeostazy energetycznej.
  • Receptor melanokortyny 4 (MC4-R) jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych w CUN receptorów melanokortynowych. Razem z MC3-R kontrolują homeostazę energetyczną. Poza tym MC4-R związany jest z funkcjami płciowymi.
  • Receptor melanokortyny 5 (MC5R) ulega ekspresji w wielu tkankach peryferycznych, m.in. w nadnerczach, adipocytach i leukocytach[49].

W CUN jest bardzo słabo rozpowszechniony, jedyna funkcja stwierdzona na podstawie delecji tego receptora, to uczestniczenie w wydzielaniu zewnętrznym, częściowo też w wydzielaniu gruczołu łojowego.

Przypisy

  1. ↑ Canny BJ, Smith AI, Clements JA, Funder JW. Post-translational processing of pro-opiomelanocortin in the Brattleboro (di/di) rat pituitary. Neuroendocrinology. 1988 Dec;48(6):603-10.
  2. ↑ Civelli, O.; Birnberg N.; Herbert E. Detection and quantitation of pro-opiomelanocortin mRNA in pituitary and brain tissues from different species. J. Biol. Chem. 257:6783– 6787; 1982.
  3. ↑ Gee CE, Chen CL, Roberts JL, Thompson R, Watson SJ 1983 Identification of proopiomelanocortin neurones in rat hypothalamus by in situ cDNA-mRNA hybridization. Nature 306:374–376
  4. ↑ Chen, C.-L. C.; Mather, J. P.; Morris, P. L.; Bardin, C. W. Expression of pro-opiomelanocortin-like gene in the testis and epididymis. Proc. Natl. Acad. Sci. USA. 81:5672–5675; 1984.
  5. ↑ De Bold, C.R., Schworer, M.E., Connor, T.B., Bird, R.E. and Orth, D.N. (1983) Science 220, 721-723.
  6. ↑ RD. Cone. The Central Melanocortin System and Energy Homeostasis. „Trends Endocrinol Metab”. 10 (6), s. 211-216, 1999. DOI: 10.1016/S1043-2760(99)00153-8. PMID: 10407394. 
  7. ↑ S. O'Rahilly, IS. Farooqi, GS. Yeo, BG. Challis. Minireview: human obesity-lessons from monogenic disorders. „Endocrinology”. 144 (9), s. 3757-3764, 2003. DOI: 10.1210/en.2003-0373. PMID: 12933645. 
  8. ↑ P. Kristensen, ME. Judge, L. Thim, U. Ribel i inni. Hypothalamic CART is a new anorectic peptide regulated by leptin. „Nature”. 393 (6680), s. 72-76, 1998. DOI: 10.1038/29993. PMID: 9590691. 
  9. ↑ JM. Zigman, JK. Elmquist. Minireview: From anorexia to obesity--the yin and yang of body weight control. „Endocrinology”. 144 (9), s. 3749-3756, 2003. DOI: 10.1210/en.2003-0241. PMID: 12933644. 
  10. ↑ SP. Kalra, MG. Dube, S. Pu, B. Xu i inni. Interacting appetite-regulating pathways in the hypothalamic regulation of body weight. „Endocr Rev”. 20 (1), s. 68-100, 1999. DOI: 10.1210/er.20.1.68. PMID: 10047974. 
  11. ↑ MA. Cowley, N. Pronchuk, W. Fan, DM. Dinulescu i inni. Integration of NPY, AGRP, and melanocortin signals in the hypothalamic paraventricular nucleus: evidence of a cellular basis for the adipostat. „Neuron”. 24 (1), s. 155-163, 1999. DOI: 10.1016/S0896-6273(00)80829-6. PMID: 10677034. 
  12. ↑ TM. Mizuno, H. Makimura, J. Silverstein, JL. Roberts i inni. Fasting regulates hypothalamic neuropeptide Y, agouti-related peptide, and proopiomelanocortin in diabetic mice independent of changes in leptin or insulin. „Endocrinology”. 140 (10), s. 4551-4557, 1999. DOI: 10.1210/en.140.10.4551. PMID: 10499510. 
  13. ↑ MM. Hagan, PA. Rushing, MW. Schwartz, KA. Yagaloff i inni. Role of the CNS melanocortin system in the response to overfeeding. „J Neurosci”. 19 (6), s. 2362-2367, 1999. PMID: 10066286. 
  14. ↑ Nakanishi S, Inoue A, Kita T, Nakamura M, Chang AC, Cohen SN, Numa S 1979. Nucleotide sequence of cloned cDNA for bovine corticotropin-beta-lipotropin precursor. Nature 278 423–427
  15. ↑ Estivariz FE, Iturriza F, McLean C, Hope J & Lowry PJ. Stimulation of the adrenal mitogenesis by N terminal POMC peptide. Nature 1982 297 419–422.
  16. ↑ Zabel, B. U., S. L.Naylor, A. Y. Sakaguchi, G. I. Bell, and T. B. Shows. 1983. High-resolution chromosomal localization of human genes for amylase, proopiomelanocortin, somatostatin, and a DNA fragment (D3S1) by in situ hybridization. Proc. Natl. Acad. Sci. USA 80:6932–6936.
  17. ↑ Satoh, H., and S. Mori. 1997. Subregional assignment of the proopiomelanocortin gene (POMC) to human chromosome band 2p23.3 by fluorescence in situ hybridization. Cytogenet. Cell. Genet. 76:221–222.
  18. ↑ Cochet M, Chang AC & Cohen SN 1982 Characterization of the structural gene and putative 5’ regulatory sequences for human proopiomelanocortin. Nature 297 335–339.
  19. ↑ Whitfeld PL, Seeburg PH & Shine J 1982 The human proopiomelanocortin gene: organization, sequence, and interspersion with repetitive DNA. DNA 1 133–143.
  20. ↑ Takahashi H, Hakamata Y, Watanabe Y, Kikuno R, Miyata T & Numa S 1983 Complete nucleotide sequence of the human corticotropin-beta-lipotropin precursor gene. Nucleic Acids Research 11 6847–6858.
  21. ↑ Raffin-Sanson, M. L., Y. de Keyzer, and X. Bertagna. 2003. Proopiomelanocortin, a polypeptide precursor with multiple functions: from physiology to pathological conditions. Eur. J. Endocrinol. 149:79–90.
  22. ↑ Eberle AN (1988) The Melanotropins. Basel, Karger8. Catania A, Airaghi L, Colombo G, and Lipton JM. _-Melanocytestimulating hormone in normal human physiology and disease states. Trends Endocrinol Metab 11: 304–308, 2000.
  23. ↑ Takahashi A, Amemiya Y, Sarashi M, Sower SA & Kawauchi H 1995 Melanotropin and corticotropin are encoded on two distinct genes in the lamprey, the earliest evolved extant vertebrate. Biochemical and Biophysical Research Communications 213 490–498.
  24. ↑ Dallman MF, Akana SF, Cascio CS, Darlington DN, Jacobson L, LevinN1987 Regulation of ACTH secretion: variations on a theme of B. Recent Prog Horm Res 43:113–167
  25. ↑ Antoni FA 1986 Hypothalamic control of adrenocorticotropin secretion: advances since the discovery of 41-residue corticotropin-releasing factor. Endocr Rev 7:351–378
  26. ↑ Jones MT, Gillham B 1988 Factors involved in the regulation of adrenocorticotropic hormone/b-lipotropic hormone. Physiol Rev 68:743–818
  27. ↑ Autelitano DJ, Lundblad JR, Blum M, Roberts JL 1989 Hormonal regulation of POMC gene expression. Ann Rev Physiol 51:715–726
  28. ↑ Vale W, Vaughan J, Smith M, Yamamoto G, Rivier J, Rivier C 1983 Effects of synthetic ovine corticotropin-releasing factor, glucocorticoids, catecholamines, neurohypophysial peptides, and other substances on cultured corticotropic cells. Endocrinology 113:1121–1131
  29. ↑ Aguilera G, Harwood JP, Wilson JX, Morell J, Brown JH, Catt KJ 1983 Mechanism of action of corticotropin-releasing factor and other regulators of corticotropin release in rat pituitary cells. J Biol Chem 258:8039–8045
  30. ↑ Nakanishi S, Inoue A, Kita T, Nakamura M, Chang AC, Cohen SN, Numa S 1979. Nucleotide sequence of cloned cDNA for bovine corticotropin-beta-lipotropin precursor. Nature 278 423–427.
  31. ↑ Zakarian S, Smyth DG (1982) Distribution of 3-endorphinrelated peptides in rat pituitary and brain. Biochem J 202:561-571.
  32. ↑ Akil H, Young E, Watson SJ, Coy DH (1981) Opiate binding properties ofnaturally occurring N- and C- terminus modified beta-endorphins. Peptides 2:289-292
  33. ↑ Deakin JFW, Dostrovsky JO, Smyth DG (1980) Influence of N-terminal acetylation and C-terminal proteolysis on the analgesic activity of P-endorphin. Biochem J 189:501- 506.
  34. ↑ Suh HH, Tseng LF, Li CH (1987) Beta-endorphin (1-27) antagonizes beta-endorphin induced hypothermia in mice. Peptides 8:123-126.
  35. ↑ Loh YP, Parish DC & Tuteja R 1985 Purification and characterization of a paired basic residue-specific proopiomelanocortin converting enzyme from bovine pituitary intermediate lobe secretory vesicles. Journal of Biological Chemistry 260 7194–7200.
  36. ↑ a b Cool DR, Normant E, Shen F, Chen H, Pannell L, Zhang Y & Loh YP 1997 Carboxypeptidase E is a regulated secretory pathway sorting receptor: genetic obliteration leads to endocrine disorders in Cpefat mice. Cell 88 73–83.
  37. ↑ Benjannet S, Rondeau N, Day R, Chretien M & Seidah MG 1991 PC1 and PC2 are proprotein convertases capable of cleaving proopiomelanocortin at distinct pairs of basic residues. PNAS 88 3564–3570.
  38. ↑ Thomas L, Leduc R, Thorne BA, Smeekens SP, Steiner DF & Thomas G 1991 Kex-2 like endoproteases PC2 and PC3 accurately cleave a model prohormone in mammalian cells: evidence for a common core of neuroendocrine processing enzymes. PNAS 88 5297–5301.
  39. ↑ Liotta AS, Advis JP, Krause JE, McKelvy JF & Krieger DT. Demonstration of in vivo synthesis of pro-opiomelanocortin-, beta-endorphin-, and alpha-melanotropin-like species in the adult rat brain. Journal of Neuroscience 1984 4 956–965.
  40. ↑ Liotta AS, Houghten R & Krieger DT. Identification of a beta endorphin like peptide in cultured placental cells. Nature 1982 295 593–595.
  41. ↑ Dong W, Marcinkiewicz M, Vieau D, Chretien M, Seidah NG & Day R 1995 Distinct mRNA expression of the highly homologous convertases PC5 and PACE4 in the rat brain and pituitary. Journal of Neurosciences 15 1778–1796
  42. ↑ Hook VY, Azaryan AV, Hwang SR, Tezapsidis N (1994) Proteases and the emerging role of protease inhibitors in prohormone processing. FASEB J 8:1269–1278
  43. ↑ Ciccotosto GD, Schiller MR, Eipper BE & Mains RE 1999 Induction of integral membrane PAM expression in AtT-20 cells alters the storage and trafficking of POMC and PC1. Journal of Cell Biology 144 459–471.
  44. ↑ Konda Y, Gantz I, DelValle J, Shimoto Y, Miwa H, and Yamada T. Interaction of dual intracellular signaling pathways activated by the melanocortin-3 receptor. J Biol Chem 269: 13162–13166, 1994
  45. ↑ Englaro W, Rezzonico R, Durand-Cle´ment M, Lallemand D, Ortonne J-P, and Ballotti R. Mitogen-activated protein kinase pathway and AP-1 are activated during cAMP induced melanogenesis in B-16 melanoma cells. J Biol Chem 270: 24315–24320, 1995.
  46. ↑ Buggy JJ. Binding of _-melanocyte-stimulating hormone to its G-protein-coupled receptor on B-lymphocytes activates the Jak/ Stat pathway. Biochem J 331: 211–216, 1998.
  47. ↑ Kapas S, Purbrick A, and Hinson JP. Role of tyrosine kinase and protein kinase C in the steroidogenic actions of angiotensin II, alpha-melanocyte-stimulating hormone and corticotropin in the rat adrenal cortex. Biochem J 305: 433–438, 1995.
  48. ↑ Luger TA, Schwarz H, Scholzen KT, Schwarz A, and Brzoska T. Role of epidermal cell-derived _-melanocyte stimulating hormone in ultraviolet light mediated local immunosuppresssion. Ann NY Acad Sci 885: 209–216, 1999.
  49. ↑ Chhajlani V. Distribution of cDNA for melanocortin receptor subtypes in human tissues. Biochem Mol Biol Int 38: 73–80, Christrup LL: Morphine metabolites. Acta Anaesthesiol Scand, 1997; 41: 116–22

Zobacz też

Linki zewnętrzne

Star of life.svg Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Media użyte na tej stronie

Star of life.svg

The Star of Life, medical symbol used on some ambulances.

Star of Life was designed/created by a National Highway Traffic Safety Administration (US Gov) employee and is thus in the public domain.
POMC.png
Proopiomelanocortin (POMC) and Melanocortin Peptides.