Protektorat Malty

Brytyjski Protektorat Malty
Protettorato di Malta (włoski)
Protettorat ta' Malta (maltański)
Flaga
Flaga
Położenie
Język urzędowy

włoski

Stolica

Valletta

Typ państwa

Protektorat

Pierwszy król

Ferdynand III (1800-1802)

Ostatni król

Jerzy III (1802-1813)

Powierzchnia
 • całkowita


316 km²

Liczba ludności (1807)
 • całkowita 
 • gęstość zaludnienia


93 054
294,5 osób/km²

Waluta

scudo maltańskie

powstanie przeciw Francuzom

1800

Przekształcenie Malty w kolonię Korony Brytyjskiej

1813

Religia dominująca

rzymskokatolicka

Protektorat Malty było politycznym określeniem Malty, ponieważ oficjalnie była ona częścią Królestwa Sycylii pod brytyjskim protektoratem. Protektorat ten istniał w czasie pomiędzy kapitulacją sił francuskich na Malcie w roku 1800, a obwołaniem Malty kolonią Korony Brytyjskiej w 1813 roku.

Podłoże polityczne

Sir Alexander Ball, Cywilny Komisarz Malty w latach 1799-1801 oraz 1802-1809

Podczas powstania przeciwko Francuzom Maltańczycy sformowali Zgromadzenie Narodowe jako rząd tymczasowy. Do brytyjskiej floty na Sycylii wysłano przedstawicieli z prośbą o pomoc. W drugiej połowie września 1798, flota 13 okrętów, pod dowództwem kapitana Sir Jamesa Saumareza pokazała się w pobliżu wyspy. W październiku tego roku Sir Alexander Ball przybył na Maltę, a rok później mianowany został jej Cywilnym Komisarzem.

Francuski garnizon pod dowództwem generała Vaubois zepchnięty został do Valletty, i w końcu poddał się 4 września 1800 roku. Z tą chwilą Malta stała się Protektoratem Korony Brytyjskiej. W sierpniu 1801 roku, Cywilny Komisarz Charles Cameron mianował Emmanuela Vitale gubernatorem wyspy Gozo w miejsce Saverio Cassara. Fakt ten w efekcie oznaczał koniec niepodległości Gozo jako La Nazione Gozitana.

Rysunek satyryczny z 1803 r. na temat ewakuacji Malty

Zgodnie z warunkami pokoju w Amiens, Wielka Brytania zobowiązana była ewakuować wyspę, lecz nie wypełniła tego uzgodnienia - jeden z kilku wzajemnych przypadków nieprzestrzegania uzgodnień traktatu, co w końcu doprowadziło do jego upadku i wznowienia działań wojennych pomiędzy Wielką Brytanią i Francją.

Deklaracja Praw

Deklaracja Praw mieszkańców Wysp Malta i Gozo z 1802 roku, na Palazzo Parisio.

W czerwcu 1802 roku, 104 przedstawicieli maltańskich miast i wiosek, podpisało deklarację zatytułowaną La Dichiarazione dei Diritti degli abitanti delle Isole di Malta e Gozo (Deklaracja Praw mieszkańców Wysp Malta i Gozo), w której ogłaszali Jerzego III swoim królem, z zastrzeżeniem, że nie ma on prawa przekazania Malty pod władzę innego państwa. Ogłaszali również, że Malta, będąc pod brytyjską protekcją, powinna mieć swój rząd[1].

Lampedusa

Lampedusa

Na mapie politycznej, Lampedusa była również częścią Królestwa Sycylii. W późnych latach XVIII wieku, kiedy Malta wciąż była pod rządami Joannitów, książę Lampedusy(ang.) wydzierżawił wyspę Salvatore Gatt, maltańskiemu przedsiębiorcy, który osiadł tam wraz z kilkoma pracownikami.

Brytyjczycy pragnęli przejąć Lampedusę jako swoją bazę morską zamiast Malty, ale idea upadła, ponieważ wyspa nie miała wystarczająco głębokich portów i nie miała dobrej infrastruktury. Mimo tego, władze na Malcie i rząd brytyjski ciągle dążył do przejęcia wyspy, wierząc, że wyspa może zaopatrywać Maltę w żywność, gdyby Sycylia przypadła Napoleonowi.

W roku 1800 Ball wysłał na Lampedusę komisję, w celu oceny wykonalności tego zamierzenia. Komisja stwierdziła, że wyspa może, przy relatywnie małych kosztach, stać się dostarczycielem produktów żywnościowych, a to za przyczyną żyznej gleby i dobrego zaopatrzenia w wodę. W roku 1803, kilku maltańskich rolników osiedliło się na Lampedusie, biorąc ze sobą swoją trzodę i owce, oraz zaczęło uprawiać jęczmień.

W roku 1810, Salvatore Gatt przeniósł prawo dzierżawy na Alexandra Fernandeza, urzędnika brytyjskiej Intendentury, który później usiłował stworzyć wielką maltańską kolonię na wyspie. Nie zostało to nigdy zrealizowane, gdyż w roku 1812 Komisja Królewska uznała, iż było to zwykłe przedsięwzięcie handlowe, i Wielka Brytania odmówiła Fernandezowi pomocy. Problemy spotęgowały się, gdy w latach 1813-1814 nawiedziła Maltę dżuma, i 25 września 1814 roku Sir Thomas Maitland zabrał brytyjskich żołnierzy z Lampedusy.

Fernandez zarządzał wyspą do roku 1818, kiedy powrócił Gatt i został tam z rodziną do roku 1824.[2]

Kolonia Korony Brytyjskiej

W roku 1813 Malta, zgodnie z Konstytucją Bathursta, została przekształcona w kolonię Korony Brytyjskiej. 23 lipca sir Thomas Maitland zastąpił sir Hildebranda Oakesa, i został pierwszym cywilnym komisarzem, który otrzymał tytuł gubernatora. Malta oficjalnie stała się kolonią w roku 1814, na podstawie pokoju paryskiego[2].

Przypisy

  1. Maltese History - G. The First Years of British Rule 1800-1824 (PDF). „St Benedict College”. Dostęp 15 Kwi 2014 (ang.)
  2. a b When the British planned to make Lampedusa part of the Maltese Islands. „Times of Malta” (17.07.2011). Dostęp 15 Kwi 2014 (ang.)

Media użyte na tej stronie

Sizilien und Malta 1808 9113.jpg

Die Bilder enstanden anläßlich eines Workshops im Rahmen von Skillshare 2010 in Zusammenarbeit mit dem Stadtarchiv Lüneburg. Die Originale wurden freundlicherweise vom Stadtarchiv zur Verfügung gestellt.

.  
Sizilien 1808

Registratur: K43 Nr 28
Lampedusa island.jpg
Autor: Luca Siragusa, Licencja: CC BY 2.0
Lampedusa island, Italy, part of the Pelagie Islands located in the central part of the Mediterranean Sea between Europe and Africa.
Rear-Admiral Alexander John Ball (1757-1809), by Henry William Pickersgill.jpg
Rear-Admiral Alexander John Ball (1757-1809)
  • oil on canvas
  • 127 x 101.6 cm
Rights of man malta.jpg
(c) Continentaleurope z angielskiej Wikipedii, CC BY-SA 3.0
Palazzo parisio rights of man and citizens malta
Other information
None