Protesty przeciwko zaostrzeniu przepisów dotyczących aborcji w Polsce (2020–2021)

Protesty przeciwko zaostrzeniu przepisów dotyczących aborcji
w Polsce
Ilustracja
Protest przeciwko zaostrzaniu przepisów aborcyjnych w Krakowie
Państwo

 Polska

Miejsca wystąpień

kilkaset miejscowości w Polsce i na świecie

Początek wystąpień

22 października 2020[a]

Koniec wystąpień

pierwsza połowa 2021

Przyczyny wystąpień

Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności z Konstytucją Rzeczypospolitiej Polskiej wykonywania aborcji z powodu podejrzenia ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu

Charakter wystąpień

demonstracje, blokady ulic

brak współrzędnych

Protesty przeciwko zaostrzeniu przepisów dotyczących aborcji w Polsce – masowe[1][2][3][4][5][6], antyrządowe protesty społeczne, które rozpoczęły się w Polsce po wyroku wydanym 22 października 2020 przez Trybunał Konstytucyjny[7][8][9], który orzekł, że możliwość aborcji z powodu ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu jest niezgodna z konstytucją.

Protesty odbyły się w kilkuset miastach w Polsce[1][10][11][12][13] i w ponad stu miastach poza polskimi granicami. Manifestujący stosowali m.in. blokady w ruchu drogowym[14][15]. 28 października policja odnotowała w całym kraju 410 protestów, w których uczestniczyło ponad 430 tys. osób[16][17]. W samym Wielkim Marszu na Warszawę 30 października wzięło udział ok. 100 tys. osób[18]. Były to największe demonstracje w Polsce od czasu przemian ustrojowych w 1989 roku[19][20], a w ocenie niektórych komentatorów najliczniejsze protesty uliczne w historii Polski[21][22].

Na protestach wznoszono hasła przeciwko rządzącej partii Prawo i Sprawiedliwość[23][24][25][26][27] oraz antyrządowe[28][29][30], postulujące poszanowanie praw kobiet[31] (w tym prawa do legalnej aborcji[31], którego Ogólnopolski Strajk Kobiet domagał się[32] „bez kompromisów”[33]), antyklerykalne (opowiadające się za rozdziałem Kościoła od państwa)[34][35][36][37][38], a także antykatolickie[39][40].

Protestowano m.in. pod siedzibą Trybunału Konstytucyjnego[41][42], pod lokalnymi siedzibami PiS[43][44][45][46], pod domem Jarosława Kaczyńskiego na Żoliborzu[43], pod Sejmem[47], a także w kościołach[48][49][50] oraz przed rezydencjami biskupów[51], jako że polski episkopat poparł decyzję o zaostrzeniu prawa aborcyjnego[52].

Protesty były szeroko komentowane w mediach międzynarodowych[53][54], a w Polsce wzbudziły ożywioną debatę na temat stanu prawnego określającego możliwość przerywania ciąży. W badaniach opinii publicznej przeprowadzonych w przeciągu miesiąca od wybuchu protestów, większość respondentów była przeciwna decyzji Trybunału Konstytucyjnego[55][56][57][58], wyrażała poparcie dla protestów (w zależności od badania popierało je 54–70% osób[59][58][60][61]), a odpowiedzialnością za wywołanie konfliktu obarczała rząd[62].

Tło

W Polsce od lat 90. XX wieku obowiązuje jedno z najbardziej restrykcyjnych w Europie ustawodawstw w kwestii przerywania ciąży[63][64][65][66][67][68][69]. Na restrykcyjny charakter polskiego prawa w kwestii aborcji niejednokrotnie wskazywały organy traktatowe ONZ w swoich uwagach, kierowanych do rządu polskiego w latach 1997–2007[70]. Na mocy ustawy z 7 stycznia 1993 o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży – tzw. kompromisu aborcyjnego – legalna aborcja dopuszczalna jest jedynie w trzech przypadkach: gdy ciąża stanowi zagrożenie dla życia lub zdrowia kobiety, gdy badania prenatalne lub inne przesłanki medyczne wskazują na duże prawdopodobieństwo ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu oraz gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie, że ciąża powstała w wyniku czynu zabronionego[71].

Jesienią 2019 stu dziewiętnastu posłanek i posłów PiS, Konfederacji i PSL–Kukiz’15[7] złożyło do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o zbadanie zgodności z konstytucją przepisów dotyczących przerywania ciąży ze względu na duże prawdopodobieństwo ciężkich i nieuleczalnych wad płodu. Przesłanka ta stanowi podstawę dokonywania 97% legalnych aborcji w Polsce – zgodnie z danymi przedstawionymi przez Ministerstwo Zdrowia, w 2019 na 1110 przerwanych legalnie ciąż 1074 było spowodowane ciężkimi i nieodwracalnymi wadami płodu[72].

Protesty przeciwko zaostrzeniu prawa aborcyjnego odbyły się w kwietniu 2020 w Warszawie[73], Gdańsku[74], Bytomiu[75], Szczecinie[76] i Opolu[77].

19 października 2020, w geście solidarności z polskimi kobietami, 111 europarlamentarzystów wystosowało apel do Sejmu, który był uczestnikiem postępowania przed TK. Europarlamentarzyści w swojej odezwie zawarli też „poważne obawy wyrażone przez cały Parlament i Komisję Europejską dotyczące respektowania praworządności w Polsce”, w zakresie funkcjonowania obecnego Trybunału Konstytucyjnego z nieprawomocnie wybranymi sędziami[78].

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego

Kontrola Trybunału Konstytucyjnego przez Prawo i Sprawiedliwość

Według szeregu komentatorów orzekający w tej sprawie Trybunał Konstytucyjny jest kontrolowany przez rządzącą partię Prawo i Sprawiedliwość[79][80][81].

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 22 października 2020

22 października 2020 Trybunał Konstytucyjny w składzie: Julia Przyłębska – przewodnicząca, Zbigniew Jędrzejewski, Leon Kieres, Mariusz Muszyński, Krystyna Pawłowicz, Stanisław Piotrowicz, Justyn Piskorski – sprawozdawca, Piotr Pszczółkowski, Bartłomiej Sochański, Jakub Stelina, Wojciech Sych, Michał Warciński, Jarosław Wyrembak uznał za niezgodny z konstytucją przepis dopuszczający aborcję z powodu ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu. Orzeczenie zapadło większością głosów. Sędziowie Leon Kieres oraz Piotr Pszczółkowski złożyli do wyroku zdania odrębne[82][83].

Reakcje na wyrok Trybunału Konstytucyjnego

Podważenie legalności wyroku Trybunału Konstytucyjnego

W związku z wątpliwościami w zakresie konstytucyjności procesu powołania części sędziów Trybunału Konstytucyjnego oraz konstytucyjności powołania prezesa TK Julii Przyłębskiej, szereg ekspertów z zakresu prawa konstytucyjnego oraz instytucji prawniczych zarzuciło wyrokowi Trybunału Konstytucyjnego z 22 października 2020 wady prawne, lub w ogóle zakwestionowało jego legalność[84][85].

Helsińska Fundacja Praw Człowieka w swoim stanowisku 22 października 2020 stwierdziła, że „tak zwane orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego stanowi bezprecedensowy atak na prawa kobiet, prawa rodziny i wolność jednostki od nieludzkiego i poniżającego traktowania”, a „w świetle prawa decyzja podjęta przez Trybunał w tak ukształtowanym składzie nie jest w istocie orzeczeniem”[86]. Organizacja wezwała sędziów i lekarzy o niebranie pod uwagę orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego w sprawie niedopuszczalności aborcji z przesłanki embriopatologicznej[87]. Zdaniem fundacji stwierdzenie niekonstytucyjności przesłanki embriopatologicznej „przyczyni się do zwiększenia w Polsce podziemia aborcyjnego oraz turystyki aborcyjnej”[87], a „Trybunał [Konstytucyjny] podjął próbę zmuszenia kobiet i ich rodzin do bohaterstwa i wyrzeczeń”[87].

Zespół ekspertów ds. kontroli konstytucyjności prawa przy Marszałku Senatu pod przewodnictwem prof. Marka Chmaja wydał w sprawie orzeczenia TK z 22 października 2020 ekspertyzę prawną[88], w której stwierdzono że:

  • w wydaniu wyroku brały udział 3 osoby niebędące sędziami TK, a więc skład TK był sprzeczny z przepisami prawa[88];
  • w wydaniu wyroku brała udział sędzia Krystyna Pawłowicz, należąca do grupy posłów, którzy podpisali analogiczny wniosek inicjujący postępowanie w sprawie K 13/17, a tym samym podlegała wyłączeniu jako iudex suspectus[88];
  • przewodnicząca składu orzekającego, sędzia Julia Przyłębska, nie miała umocowania do kierowania działaniem i pracami TK, w tym do przewodniczenia TK, gdy ten orzeka w pełnym składzie dlatego, że powołanie sędzi Julii Przyłębskiej na Prezesa TK było niezgodne z Konstytucją[88];
  • Komisja Ustawodawcza Sejmu w ogóle nie wydała opinii w sprawie K 1/20, a więc stanowisko zaprezentowane zarówno w piśmie złożonym do TK 19 października 2020 r., jak i ustnie na rozprawie, nie było stanowiskiem Sejmu[88];
  • w związku z powyższym zachodzi nieważność postępowania w sprawie K 1/20, a wyrok wydany 22 października ma charakter tzw. sententia non existens – wyroku nieistniejącego[88];
  • odpowiadając na pytanie będące przedmiotem ekspertyzy: „czy rzeczywiście art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy jest niezgodny z art. 38 w związku z art. 30 w związku z art. 31 ust 3. Konstytucji RP”, przeprowadzone rozważania pozwalają na jednoznaczne stwierdzenie, że nie zachodzi niezgodność tego przepisu z art. 38 w związku z art. 30 w związku z art. 31 ust 3 Konstytucji RP[88];
  • rozstrzygnięcie TK w sprawie K 1/20 nie powinno zostać ogłoszone w Dzienniku Ustaw RP, ponieważ nie stanowi ono orzeczenia TK w rozumieniu art. 190 Konstytucji RP, brak ogłoszenia nie będzie stanowił naruszenia Konstytucji RP[88];
  • w razie, gdyby wyrok TK w sprawie K 1/20 został ogłoszony i wszedł w życie, a próba nowelizacji ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży skończyła się niepowodzeniem, sądy w oparciu o rozproszoną kontrolę konstytucyjności prawa powinny odmawiać uznawania mocy wiążącej wyroku TK w sprawie K 1/20[88].

Stowarzyszenie Sędziów Polskich „Iustitia” opublikowało stanowisko stwierdzające, że „rozstrzygnięcia Trybunału wydane z udziałem dublerów nie tylko nie posiadają mocy prawnej, ale są też nieuznawane przez społeczeństwo. Nie do zaakceptowania jest sytuacja, w której obywatele pozbawieni są ochrony prawnej, a politycy przy pomocy opanowanych przez siebie najważniejszych instytucji państwowych, stawiają się ponad prawem”[89].

W ocenie prezesa Naczelnej Rady Adwokackiej Jacka Treli „z punktu widzenia prawnika wyrok TK jest wadliwy zarówno formalnie, jak i merytorycznie”[84], a orzeczenie wydane przy udziale tzw. „sędziów-dublerów” nie istnieje, „podobnie jak inne wydane z udziałem choćby jednego dublera” (nazwa „sędziowie-dublerzy” ma podkreślać „ich brak umocowania do sprawowania funkcji sędziego”)[84].

Wojciech Hermeliński, sędzia Trybunału Konstytucyjnego w stanie spoczynku, wskazał na fakt, że Krystyna Pawłowicz była jednym z wnioskodawców wniosku o zbadanie zgodności z Konstytucją wykonywania aborcji z przyczyn embriopatologicznych. Była jednocześnie stroną postępowania i uczestniczyła w wydaniu wyroku. Stanowiło to podstawę do wyłączenia jej z orzekania w tej sprawie[90].

Grupa czternastu prawników z Zespołu Ekspertów Prawnych Fundacji im. Stefana Batorego w sprawie rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego dotyczącego aborcji wydało stanowisko, w którym oświadczyli, że „omawiane rozstrzygnięcie TK obarczone jest istotnymi wadami prawnymi”[91], w tym przede wszystkim:

  • TK orzekał w pełnym składzie, a w wydaniu rozstrzygnięcia brały udział osoby wybrane przez Sejm VIII kadencji na uprzednio obsadzone już prawidłowo stanowiska sędziowskie, a więc osoby, które nie mogą w TK orzekać. Dotyczy to Mariusza Muszyńskiego, Jarosława Wyrembaka i Justyna Piskorskiego, sprawozdawcy w sprawie K 1/20. Osoby te są nieuprawnione do rozpoznawania spraw w Trybunale Konstytucyjnym, co musi prowadzić do wniosku o nieważności postępowania w sprawie i wystąpienia tzw. wyroku nieistniejącego[91];
  • składowi Trybunału przewodniczyła Julia Przyłębska, powołana na stanowisko Prezes TK w procedurze obarczonej poważnymi naruszeniami przepisów prawa[91].

Krytyka towarzystw naukowych

Polskie Towarzystwo Pediatryczne w oświadczeniu wystosowanym do prezesa Rady Ministrów, prezydenta oraz ministra zdrowia wyraziło sprzeciw wobec orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, uznając je za „szkodliwe dla zdrowia publicznego”. Według PTP, wyrok Trybunału „nie tylko nie spowoduje oczekiwanej ochrony życia dzieci, lecz wprost przeciwnie przyczyni się do wzrostu liczby nielegalnie wykonywanych niemedycznych aborcji powodując wzrost zgonów młodych kobiet w następstwie powikłań tych zabiegów”, a także ograniczy dostęp do opieki położniczej i perinatalnej „co doprowadzi do niekontrolowanego wzrostu zgonów oraz niepełnosprawności wskutek powikłań okołoporodowych matek i dzieci”[92].

Do wyroku Trybunału Konstytucyjnego odniósł się Komitet Bioetyki Polskiej Akademii Nauk, który negatywnie ocenił zarówno sam werdykt, jak i okoliczności, w których został on wydany. W specjalnym stanowisku stwierdzono, iż nie jest on wyrokiem „za życiem”, gdyż stwarza on „realne zagrożenie dla życia i zdrowia tysięcy kobiet”; ponadto w opinii Komitetu godzi on „w godność i autonomię kobiet i mężczyzn”, a jego konsekwencjami może być ograniczenie dostępu do badań prenatalnych oraz osłabienie zaufania obywateli do państwa. Stanowisko zostało przyjęte w drodze głosowania, w którym wzięło udział 27 członków Komitetu: „za” głosowało 25 członków, „przeciw” – 2[93].

Krytyka organizacji praw człowieka

Zdaniem Amnesty International, Human Rights Watch oraz Center for Reproductive Rights(ang.) decyzja Trybunału Konstytucyjnego ws. aborcji stanowi naruszenie praw człowieka i praw reprodukcyjnych[69].

Reakcja Senatu

28 października 2020, podczas 17. posiedzenia Senatu X kadencji, połączone komisje ustawodawcza oraz praw człowieka, praworządności i petycji przedstawiły projekt uchwały w sprawie ograniczania praw obywatelskich. Stwierdzono w nim, że „Senat (…) z najwyższym niepokojem przyjmuje działania władz publicznych zmierzające do podważenia zagwarantowanych w Konstytucji zasad praworządności i neutralnego światopoglądowo charakteru (…) państwa”. Projekt jednak został odrzucony głosami senatorów Prawa i Sprawiedliwości, senatora PSL Jana Filipa Libickiego, senatora PO Władysława Komarnickiego oraz senator niezależnej Lidii Staroń[94].

Reakcje partii politycznych

Swój sprzeciw wobec orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego wyraziły partie parlamentarne oraz pozaparlamentarne. Oficjalne stanowiska oraz inne formy sprzeciwu zostały wydane m.in. przez: koalicję Lewica[95] (w tym oddzielnie Lewicę Razem[96], Sojusz Lewicy Demokratycznej[97], Polską Partię Socjalistyczną[98]), Platformę Obywatelską[99], Partię Zieloni[100], Inicjatywę Polską[101], Nowoczesną[102], Polskie Stronnictwo Ludowe[103], Unię Europejskich Demokratów[104], Komunistyczną Partię Polski[105], Polską Lewicę[106], Socjaldemokrację Polską[107], Śląską Partię Regionalną[108] oraz Unię Pracy[109]. W lutym 2021 w wyniku decyzji Trybunału Konstytucyjnego Zarząd Krajowy Platformy Obywatelskiej podjął decyzję o przyjęciu tzw. Pakietu Praw Kobiet, postulującego możliwość aborcji „w wyjątkowo trudnej sytuacji osobistej” do 12. tygodnia ciąży po konsultacji z psychologiem i lekarzem, dostęp do tabletki „dzień po” bez recepty, gwarancję łatwego dostępu do bezpłatnej antykoncepcji i lekcje edukacji seksualnej w szkołach oraz zapewnienie bezpłatnych badań prenatalnych i zapewnienie stałego wsparcia finansowego i opieki medycznej w przypadku urodzenia dziecka niepełnosprawnego[110][111]. Wcześniej PO do 2021 sprzeciwiała się legalizacji aborcji, opowiadając się za jej dopuszczalnością jedynie w sytuacjach opisanych w latach 1993-2020 w Ustawie z 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży[112][113].

Wyrok z 22 października poparli natomiast posłowie Konfederacji. Robert Winnicki podziękował sędziom Trybunału Konstytucyjnego za werdykt[114]. 27 października kilku działaczy partii KORWiN (Artur Dziambor, Janusz Korwin-Mikke, Jacek Wilk i Dobromir Sośnierz) wydało oświadczenie, w którym postulowali legalność aborcji w przypadku wad letalnych płodu[115].

Reakcja Rzecznika Praw Obywatelskich

22 października 2020 rzecznik praw obywatelskich Adam Bodnar oświadczył, że „ewentualna zmiana przepisów antyaborcyjnych winna być poprzedzona rzetelną, publiczną debatą, podczas której zainteresowane strony będą mogły przedstawić swoje racje”[116].

Reakcja Kościoła katolickiego

Na decyzję Trybunału Konstytucyjnego przychylnie zareagował Przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski arcybiskup Stanisław Gądecki, który określił ją mianem „epokowej zmiany prawa” i stwierdził, że przyjął ją „z wielkim uznaniem” i radością[52]. Satysfakcję z wyroku TK wyraził także zastępca przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski, arcybiskup metropolita krakowski Marek Jędraszewski[117][118].

Reakcje w mediach międzynarodowych

Decyzja Trybunału Konstytucyjnego wywołała falę reakcji w Polsce, skomentowały ją również światowe media, m.in. BBC[119], The Guardian[120], The New York Times[121], CNN[122], Reuters[123], Al Jazeera[124], Politico[125], tabloid Evening Standard[126].

Przebieg protestów

Osoby na proteście niosą baner z hasłem „Prawa kobiet”, Bielsko-Biała, 4 listopada 2020
Uczestniczki protestu w Gdańsku niosą baner z hasłem „I wish I could abort my government”, Gdańsk, 24 października 2020
Uczestniczka protestu trzymająca kartkę z numerem Aborcji Bez Granic, inicjatywy mającej na celu „wspierać wszystkie osoby mieszkające w Polsce i potrzebujące dostępu do bezpiecznej aborcji”[127]
Blokada drogowa, Kraków, 26 października 2020
Protest przed biurem europosłanki PiS Elżbiety Rafalskiej w Gorzowie Wielkopolskim, 23 października 2020
Protest w Krakowie, 25 października 2020
Znicze na ulicy jednego z miast podczas protestów
Anarchistki podczas Marszu Tysiąca Zniczy przed budynkiem Urzędu Wojewódzkiego we Wrocławiu, 3 listopada 2020.
Protest mieszkańców Torunia na Rynku Staromiejskim, 24 października 2020. Widoczne czarne parasolki, które były jednym z symboli protestów
Plakaty opatrzone hasłem „Piekło kobiet”, graficznie nawiązujące do maseczek ochronnych obowiązujących w czasie pandemii
Protest w Krakowie
Protestujący zebrani w pobliżu domu Jarosława Kaczyńskiego w Warszawie. Na transparencie wieszak do ubrań, jeden z symboli protestu, 24 października 2020
Protest w Krakowie, 27 października 2020. Transparent jednej z uczestniczek mówi, że chce żyć w miejscu, w którym kobiety mają zagwarantowane podstawowe prawa człowieka

Pierwsza faza protestów (październik 2020)

W Warszawie 19 października 2020 odbył się protest w formie samochodowej[128]. 21 października 2020, w przeddzień posiedzenia Trybunału Konstytucyjnego, blisko setka osób uczestniczyła w proteście zorganizowanym przez Ogólnopolski Strajk Kobiet na Rynku Głównym w Krakowie[129][130], gdzie manifestanci ustawiali się w kolejce do sklepu trzymając w dłoniach transparenty[129].

22 października, w dniu ogłoszenia wyroku, pod siedzibą Trybunału Konstytucyjnego odbyła się manifestacja przeciwników zaostrzenia prawa aborcyjnego. Protestujący usiłowali przejść pod dom Jarosława Kaczyńskiego na Żoliborzu. Dostęp do niego zablokowała policja, która użyła gazu wobec osób protestujących[43]. Policja zatrzymała 15 osób[131][132]. Protesty odbyły się też w Gdańsku[133] i Krakowie[46].

23 października odbyły się kolejne protesty[134][133]. W niektórych miastach protestujący ustawiali znicze pod hasłem „Pogrzeb praw kobiet” przed siedzibami Prawa i Sprawiedliwości[44][135][45][46][136][137][138]. Policja podała, że tego dnia odbyło się w Polsce w sumie 91 manifestacji[139].

24 października 2020 policjanci zatrzymali w Katowicach biorącego udział w demonstracji posła Macieja Kopca, choć byli świadomi że posiada on immunitet poselski. Poseł został obezwładniony, skuty kajdankami i zamknięty w radiowozie. Według oświadczenia policji poseł miał atakować funkcjonariuszy, czemu Maciej Kopiec zaprzeczył, uznając deklarację policji za kłamliwą[140][141].

24 października w Gdyni w czasie protestów kibice Arki Gdynia sforsowali drzwi do biura poselskiego Marcina Horały z PiS i weszli do środka, gdzie policja użyła gazu wobec nich[142].

25 października miały miejsce kolejne protesty[143][144][145]. Według OKO.press co najmniej 80% haseł wykrzykiwanych przez manifestantów zawierała wulgaryzmy[146], najpopularniejsze kierowane były w stosunku do Kai Godek, Krzysztofa Bosaka oraz partii Prawo i Sprawiedliwość[44]. Policja poinformowała, że tego dnia w całym kraju odbyło się łącznie 226 demonstracji[147].

W niedzielę 25 października miały miejsce protesty przed i w kościołach[148][48], pod hasłem „Słowo na niedzielę”[149]. Takie protesty miały miejsce m.in. przed bazyliką Świętego Krzyża w Warszawie[150][151][152]. Na murach kościołów pojawiały się napisy, takie jak: „Aborcja jest ok”, „Piekło kobiet”, „Aborcja bez granic”, „Moje ciało ≠ Twoja Religia” oraz plakaty przedstawiające ukrzyżowaną ciężarną kobietę i hasłem „Twoja wina, twoja wina, twoja bardzo wielka wina”[153][154]. Według danych policji odnotowano w sumie 22 protesty w czasie mszy oraz 79 uszkodzeń poprzez napisy na elewacjach kościołów[155] (w tym zabytkowych[156]), a w sprawach tych zatrzymano blisko 80 osób[157]. Protestujący przerywali msze[158][159][160], a na tacę wrzucali fałszywe banknoty[161][162].

25 października 2020 w czasie mszy w kościele św. Jakuba w Toruniu w milczeniu zaprotestowała wraz z mężem posłanka Lewicy Joanna Scheuring-Wielgus, oboje trzymali transparenty popierające wolny wybór w kwestii przerwania ciąży[163][164]. Z kolei do bazyliki archikatedralnej w Łodzi manifestujące weszły w strojach inspirowanych powieścią Opowieść podręcznej[165][166][167]. Protestujące zostały siłą wyprowadzone z kościoła przez Młodzież Wszechpolską[166]. Osoby w podobnych strojach pojawiły się również wcześniej w Warszawie przed siedzibą Trybunału Konstytucyjnego[42] oraz w Brukseli przed siedzibą Parlamentu Europejskiego[168][169]. Pod siedzibą Radia Maryja w Toruniu manifestujący skandowali hasła wymierzone m.in. w Tadeusza Rydzyka[170][171]. W odpowiedzi na protesty w szeregu miejscowości w Polsce miały miejsce kontrmanifestacje środowisk katolickich, narodowych i antyaborcyjnych[172][173].

26 października protesty przybrały formę ogólnokrajowych blokad ulic i skrzyżowań[174]. Policja podała, że w tym dniu w całym kraju miało miejsce ponad 350 manifestacji[175]. Podczas blokady mostu Dębnickiego w Krakowie jedna z protestujących kobiet wykonała piosenkę do melodii Bella ciao[176][177], która była potem chętnie wykonywana na protestach w innych miastach[178][179][180] i została ona przez niektóre media określona jako hymn protestów[181][182][183][181][184].

Część protestów odbyła się w formie zbiorowego przejazdu samochodami ulicami miast, polegającego na wolnej jeździe i częstym używaniu klaksonu. Takie protesty odbyły się m.in. w Trójmieście[185][186], Krakowie[187] czy w Brodnicy[188][189] i Tczewie (gdzie protest wsparli przedstawiciele „Strajku Przedsiębiorców”). 19 października 2020 pod hasłem „Ostra Jazda” odbyły się protesty samochodowe w kilku polskich miastach, organizowane przez Ogólnopolski Strajk Kobiet[190][191]. W Nowym Dworze Gdańskim protest przeciwko zaostrzeniu przepisów dotyczących aborcji wsparli rolnicy[192]. 26 października 2020 protestujący na kilka godzin zablokowali drogę krajową nr 78 pomiędzy Rybnikiem i Wodzisławiem Śląskim[193].

27 października odbyły się kolejne protesty[194][195][196], do których dołączyli również studenci szeregu uczelni wyższych[197]. Na kolejny dzień zapowiadano również strajk generalny[198]. W związku z tym niektóre uczelnie zdecydowały się zwolnić studentów z zajęć[199][200]. W Warszawie dwie demonstrantki zostały potrącone przez samochód, którym kierował mężczyzna będący funkcjonariuszem Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego; prokurator prokuratury rejonowej zamierzała postawić sprawcy zarzut karny, jednak prokuratura wyższego szczebla przejęła sprawę i zaistniałe zdarzenie uznała jedynie za wykroczenie[201].

28 października miały miejsce kolejne wielotysięczne zgromadzenia, ponadto Ogólnopolski Strajk Kobiet zainicjował strajk pod hasłem „Nie idziemy do roboty”[202]. Komendant Główny Policji poinformował, że tego dnia w Polsce odbyło się w sumie 410 demonstracji, w których uczestniczyło ponad 430 tys. osób[203]. Zanotowano też kilka ataków na protestujących – w tym z użyciem niebezpiecznych narzędzi[204][205] oraz gazów łzawiących[206] – dokonanych m.in. przez osoby wywodzące się ze środowisk nacjonalistycznych i prawicowych[203][207][208]. W Warszawie protest odbył się m.in. przed siedzibą Ordo Iuris; ponadto kilkudziesięciu protestujących próbowało dostać się na teren parlamentu, gdzie odbywało się posiedzenie Sejmu[209].

29 października w szeregu miast Polski odbyły się kolejne manifestacje[210][211]. W Warszawie miała miejsce demonstracja pod hasłem „Kobiety i LGBT-y. RAZEM za równością”, której uczestnicy protestowali m.in. pod budynkiem Telewizji Polskiej na placu Powstańców Warszawy; wznoszono tam hasła wymierzone m.in. w polskiego nadawcę publicznego, zarzucając mu tworzenie propagandy skierowanej przeciw kobietom oraz prorządowe nastawienie[211][212]. W Kaliszu licząca kilkadziesiąt osób grupa działaczy m.in. Młodzieży Wszechpolskiej opowiadających się za restrykcyjnym prawem aborcyjnym próbowała zablokować samochodowy protest[213].

30 października był dniem kolejnych licznych demonstracji[214][215], z których największa, zorganizowana przez Ogólnopolski Strajk Kobiet pod hasłem „Na Warszawę”, zgromadziła 100 tysięcy uczestników[216][217][218][219]. Czerwona błyskawica (jeden z symboli protestów) została wyświetlona na fasadzie Pałacu Kultury i Nauki[220] i była umieszczana na innych obiektach w przestrzeni publicznej[221]. Doszło do ataków na protestujących ze strony zorganizowanych bojówek pseudokibiców[222] i narodowców[223][224]. Na Rondzie De Gaulle’a wmieszani w tłum mężczyźni wszczęli bójki, natomiast inna grupa napadła z boku. Początkowo atak miał zostać odparty przez idące w marszu osoby z symboliką antyfaszystowską, jak również innych uczestników marszu[225]. Policja reagowała z użyciem siły fizycznej i granatów hukowych[226][227][228]. Zatrzymano 35 osób uzbrojonych w pałki, petardy i gazy obezwładniające[229].

31 października w szeregu miast Polski odbyły się kolejne protesty przyjmujące różne formy[230][231][232][233][234]. W Łodzi, Toruniu i innych miastach do protestu przyłączyli się motocykliści[235]. W Prudniku do protestu przyłączyli się kibice piłkarscy i kierowcy[236][237]. W Kędzierzynie-Koźlu protest przyjął formę halloweenową[238]. W Warszawie, w mieszkaniu znajdującym się w bloku przy ul. Mickiewicza (w pobliżu domu Jarosława Kaczyńskiego), odbył się performance „Dziady na Mickiewicza”, nawiązujący tytułem i fabułą do dramatu autorstwa Adama Mickiewicza, do którego wpleciono elementy polityczne, a także postulaty Strajku Kobiet. W widowisku wzięli udział muzycy: Michał Szpak, Krzysztof Zalewski, Natalia Przybysz i Maria Sadowska[239][240].

Dalsze protesty i zaostrzenie działań policji (listopad 2020)

1 listopada w całej Polsce zanotowano kolejne protesty, z których znaczna część odnosiła się do niezapowiadanej wcześniej decyzji premiera Mateusza Morawieckiego o zamknięciu od 31 października do 2 listopada 2020 cmentarzy[241], co dotknęło producentów i sprzedawców kwiatów[242]. Kwiaty i znicze ustawiano pod biurami PiS w całej Polsce[243][244][245][246][247].

2 listopada protesty odbyły się m.in. we Wrocławiu[248], Bydgoszczy[249], Trójmieście[250], Szczecinie[251], Katowicach[252] oraz dziesiątkach miast całej Polski[253][254][255]. W Warszawie protestowali[256] także przedstawiciele kultury i środowiska artystycznego poszkodowani skutkami pandemii oraz utożsamiający się z postulatami demonstrujących kobiet. Przed Sejmem złożono kwiaty i zapalono znicze, a także ustawiono „ścianę wściekłości”[47][257].

3 listopada miały miejsce kolejne demonstracje, jednak nie miały one tak dużej skali, jak protesty w dniach poprzednich[258][259]. Część demonstracji odnosiła się do zapowiedzi ministra edukacji i nauki Przemysława Czarnka, dotyczącej wyciągnięcia konsekwencji wobec nauczycieli, którzy mieli zachęcać uczniów do udziału w protestach[260]. W Warszawie policja interweniowała wobec dwojga artystów, którzy rozebrali się przed Pałacem Prezydenckim w happeningu wyrażającym poparcie dla protestów[261][262]. We Wrocławiu środowiska anarchistyczne zorganizowały Marsz Tysiąca Zniczy[263][264][265].

4 listopada protesty odbywały się w szeregu polskich miastach, m.in. na terenie Koszalina czy Olsztyna[266]. 5 listopada manifestacje odbyły się m.in. w Poznaniu, Wrocławiu, Łodzi, Elblągu, Warszawie i Otwocku. Przybierały one różne formy, w tym protesty piesze, rowerowe i samochodowe[267][268]. 6 listopada protesty miały miejsce w Szczecinie, Gdańsku, Wrocławiu, Lublinie i wielu innych, pomniejszych miastach[269]. 7 listopada demonstracje miały miejsce m.in. w Bydgoszczy, Krakowie, Lublinie, Łodzi, Poznaniu i Warszawie[270].

8 listopada na krzyżu na Giewoncie zawieszony został transparent przedstawiający czerwoną błyskawicę oraz napis: „Przemoc domowa to nie tradycja”[271][272][273]. 9 listopada w szeregu miast Polski miały miejsce kolejne manifestacje i zgromadzenia[274]. W Warszawie przed siedzibą MEN odbyła się demonstracja przeciwko ministrowi edukacji i nauki Przemysławowi Czarnkowi. Protestujący blokowali ruch uliczny, policja używała siły fizycznej[275].

10 listopada, po emisji w TVN24 reportażu Don Stanislao. Druga twarz kardynała Dziwisza (w którym zarzucono Stanisławowi Dziwiszowi udział w tuszowaniu nadużyć seksualnych w Kościele)[276], w Krakowie odbył się protest kilkuset osób przeciwko Dziwiszowi. Manifestacja zaczęła się pod siedzibą Kurii Metropolitarnej, następnie protest przeniósł się pod dom Stanisława Dziwisza[277][278]. Policja zatrzymała protestującego Piotra Środę, demonstracja była kontynuowana aż do potwierdzenia uwolnienia go[279]. Z kolei w Warszawie, przed Pałacem Kultury i Nauki, miał miejsce performance Nieme szaty królowej, w którego trakcie kilkadziesiąt ubranych na biało kobiet oblało swoje szaty czerwoną farbą, protestując tym samym przeciwko polityce polskiego rządu[280].

15 listopada, z inicjatywy Ogólnopolskiego Strajku Kobiet, na kopcu Piłsudskiego w Krakowie został wywieszony kilkumetrowy transparent przedstawiający napis „Nigdy nie będziesz szła sama” oraz symbole strajku kobiet, w tym błyskawicę w barwach tęczowej flagi. Organizatorzy akcji powiedzieli, iż baner jest wyrazem solidarności i wsparcia m.in. dla uczestników demonstracji, osób potrzebujących aborcji, osób LGBT oraz ofiar przestępstw seksualnych Kościoła katolickiego[281].

Na 16 listopada zaplanowanych było ponad 30 wydarzeń w kilkudziesięciu miastach w Polsce, m.in. w Białymstoku, Katowicach, Kielcach, Krakowie, Olsztynie, Poznaniu i Wrocławiu. Przybrały one różne formy, od pieszych zgromadzeń i spacerów, po protesty samochodowe i rowerowe. Policja w szeregu przypadków okrążała i legitymowała protestujących[282][283][284].

18 listopada w czasie demonstracji na placu Powstańców Warszawy w Warszawie policja zablokowała przemarsz, zamknęła osoby protestujące w kotle i użyła gazu pieprzowego. Wmieszani w protestujący tłum, nieumundurowani i nieoznakowani członkowie Biura Operacji Antyterrorystycznych (funkcjonariusze Wydziału II Centralnego Pododdziału Kontrterrorystycznego Policji „BOA”[285][286][287], skierowani na wniosek Komendy Stołecznej Policji, która dowodziła akcją), użyli pałek teleskopowych wobec osób protestujących[288]. Tego samego dnia posłanka Lewicy Magdalena Biejat została opryskana gazem w momencie okazywania legitymacji poselskiej. Wicemarszałek sejmu Włodzimierz Czarzasty został uderzony przez policjanta przed parlamentem, a posłanka KO Monika Wielichowska w czasie wieczornych obrad Sejmu oświadczyła, że policja naruszyła jej nietykalność cielesną i złamała jej legitymację poselską[289][290][291][292]. O wyjaśnienia w sprawie działań policjantów wobec posłanek Magdaleny Biejat (Lewica), Moniki Wielichowskiej (KO) i Barbary Nowackiej (KO) zwrócił się do szefa stołecznej policji rzecznik praw obywatelskich Adam Bodnar[293].

19 listopada przed siedzibą Sądu Okręgowego w Warszawie odbyła się pikieta przeciwko zatrzymaniu jednej z uczestniczek manifestacji, która miała miejsce 26 października na placu Trzech Krzyży. W proteście uczestniczyli posłowie Lewicy i Koalicji Obywatelskiej. Policja interweniowała wobec osób blokujących jezdnię przed budynkiem i poinformowała o zatrzymaniu 10 uczestników protestu[294][295][296]. W Krakowie odbyła się demonstracja przeciwko działaniom policji, jakie miały miejsce poprzedniego dnia w Warszawie[297]. W Poznaniu odbył się przemarsz[298], a w Łodzi protest samochodowy[299].

21 listopada protesty pod hasłem „Dla moich córek” oraz „Żadna skrajność nie jest dobra” odbyły się demonstracje w Łodzi[300][301], Krakowie[302], Gdańsku, Gryficach[303] i Wieluniu[304]. 22 listopada zorganizowany został przez osoby reprezentujące Strajk Kobiet protest samochodowy w Zakopanem i Nowym Targu w reakcji na wystąpienie premiera Mateusza Morawieckiego[305].

Do kolejnych protestów w całym kraju[306][307][307][308][309] doszło 28 listopada, w 102. rocznicę uzyskania przez kobiety praw wyborczych. Demonstracje odbyły się pod hasłem „Warszawa Niepodległa – W imię matki, córki, siostry”[310][311][312]. W Warszawie policja użyła wobec osób protestujących gazu[313] i dokonała blokad demonstracji[314]. Tego dnia w czasie protestu na Trasie Łazienkowskiej w Warszawie, tuż po okazaniu legitymacji poselskiej (w trakcie interwencji poselskiej), policjanci użyli gazu wobec Barbary Nowackiej[315][316][317][318][319]. Pod koniec protestu tego samego dnia policjanci w pościgu za osobami, które uciekły z zamkniętego kotła w okolicy ul. Waryńskiego, weszli na teren Politechniki Warszawskiej[320][321], co skrytykował rektor Politechniki[322][323].

Wznowienie protestów po publikacji wyroku (styczeń 2021)

Kobieta ubrana na czarno, stojąca wśród czerwonego dymu na środku skrzyżowania, trzymająca czerwoną flagę z białą grafiką.
Uczestniczka protestu po publikacji uzasadnienia wyroku ws. aborcji, 27 stycznia 2021

27 stycznia 2021 Trybunał Konstytucyjny opublikował uzasadnienie wyroku ws. aborcji. Tego samego dnia, treść wyroku została opublikowana w Dzienniku Ustaw RP[324]. Publikacja wywołała wznowienie protestów. Przeciwnicy wyroku zebrali się m.in. w Warszawie pod siedzibą Trybunału Konstytucyjnego na al. Szucha, skąd przeszli pod siedzibę Prawa i Sprawiedliwości i dalej na rondo Dmowskiego, skąd wrócili na al. Szucha[325]. Drzwi wejściowe do Trybunału Konstytucyjnego zostały uszkodzone poprzez umieszczenie na nich plakatów za pomocą gwoździ[326].

28 stycznia odbyły się kolejne zgromadzenia[327]. W Warszawie zgromadzeni przeszli z Placu Na Rozdrożu pod budynek Trybunału Konstytucyjnego[328]. W trakcie trwania protestu Klementyna Suchanow wraz z dwoma aktywistami z Extinction Rebelion wtargnęła na teren przyległy do budynku Trybunału Konstytucyjnego, gdzie na jego zawiesili plakaty[329]. Zostali zatrzymani, jednak wszyscy zostali wypuszczeni po około 24 godzinach[330]. Kilku policjantów odniosło obrażenia w wyniku działań osób protestujących, co wymagało pomocy medycznej (w tym hospitalizacji), a dwa radiowozy zostały uszkodzone[331]. Zatrzymanych zostało kilka osób[332], w tym aktywistka Katarzyna Augustynek, która jak opisuje, na komisariacie była „szarpana, przygniatana i podduszana”[333], a także aktywista Linus Lewandowski[332].

Na 29 stycznia ogłoszona została ogólnopolska mobilizacja. Druga edycja „Marszu na Warszawę” zgromadziła parędziesiąt tysięcy osób, którzy przeszli z Ronda Dmowskiego pod dom Jarosława Kaczyńskiego na Żoliborz[334][335]. Z uwagi na wielokrotne blokady policyjne trasa była wiele razy korygowana, a policyjne kordony omijane[336]. W tym dniu przypadało także 100 dni od pierwszych strajków, z okazji czego na ul. Mickiewicza protestujący zatańczyli symbolicznego Poloneza, który zakończył zgromadzenie[337].

Protesty poza granicami Polski

Protest pod polską ambasadą w Londynie, 24 października 2020

Protesty odbyły się również w ponad stu miastach poza granicami Polski[10][338][339][340][341]:

Postulaty

27 października Marta Lempart w imieniu Ogólnopolskiego Strajku Kobiet przedstawiła pierwsze postulaty swojego ruchu (m.in. zmiana sytuacji prawnej Trybunału Konstytucyjnego oraz Sądu Najwyższego, wycofanie swojego wyroku przez Trybunał Konstytucyjny, dymisja Julii Przyłębskiej z funkcji prezesa Trybunału Konstytucyjnego, wybór niezależnego Rzecznika Praw Obywatelskich, nowelizacja budżetu – więcej środków na ochronę zdrowia i pomoc dla przedsiębiorców, prawo do aborcji na żądanie, rzetelna edukacja seksualna, antykoncepcja refundowana przez państwo, laicyzacja państwa, zaprzestanie finansowania Kościoła z budżetu państwa, wycofanie lekcji religii ze szkół i dymisja rządu) oraz zapowiedziała utworzenie Rady Konsultacyjnej, platformy do dialogu w celu rozwiązania aktualnej sytuacji w kraju[342][343][344][32].

1 listopada przedstawiono skład Rady Konsultacyjnej, która miała opracować najważniejsze postulaty[345]. W jej skład weszli m.in.: prof. Monika Płatek, Piotr Szumlewicz, Barbara Labuda, Danuta Kuroń oraz Michał Boni[346]. Skład rady został skrytykowany m.in. przez środowisko związane ze skłotem Syrena, które stwierdziło, że nie odzwierciedla on w rzeczywistości osób uczestniczących w strajkach[347].

W Poznaniu, w odpowiedzi na założenie Rady Konsultacyjnej, zawiązano Wielkopolską Radę Strajku Kobiet. Jej inicjatorki podkreśliły, że głównym postulatem dalej pozostaje prawo do legalnego dokonania aborcji, natomiast będzie dążyć do zaangażowania i zebrania postulatów kobiet z mniejszych miejscowości, a także większego skupienia się na sprawach socjalnych. Podkreślono jednocześnie, że Wielkopolska Rada Strajku Kobiet liczy na wejście w skład Rady Konsultacyjnej[348][349].

Z końcem października grupa Wrocławskie Rewolucjonistki, zawiązana we Wrocławiu w czasie protestów[350], wydała listę 10 postulatów, które określiła planem minimum. Poza żądaniem prawa do legalnego dokonania aborcji, znalazły się również postulaty wzywające do dymisji rządu, wypowiedzenia konkordatu, godnych płac dla pracownic i pracowników opieki, czy braku represji za udział w protestach[351][352].

Działania policji i prokuratury

W początkowej fazie protestów policja nie podejmowała na dużą skalę aktywnych działań wobec uczestników protestów, ograniczając się do zapewnienia bezpieczeństwa demonstracjom. Wkrótce po pierwszych protestach, policja zaczęła ochraniać kościoły, biura poselskie PiS oraz miejsca zamieszkania polityków tej partii (w tym dom Jarosława Kaczyńskiego na Żoliborzu[43]). Jednocześnie politycy rządzącej partii wywierali presję na policję, by przystąpiła do bardziej zdecydowanych działań przeciwko demonstrantom. Sprzeciwiał się temu komendant główny gen. insp. Jarosław Szymczyk, który rozważał nawet dymisję, jeśliby naciski się powtórzyły[353].

10 listopada 2020 Komendant Stołeczny Policji Paweł Dobrodziej wydał instrukcję, w której nakazał bardziej zdecydowane działania przeciwko demonstrującym[354][355][356]. Od tego czasu policja powołując się na rozporządzenie Rady Ministrów twierdziła, że zgromadzenia w czasie epidemii są nielegalne[357], blokowała marsze, zamykała w kotłach, legitymowała i nakładała mandaty na osoby biorące udział w protestach[357] oraz kierowała wnioski o ukaranie do Sanepidu[358].

Prokurator krajowy Bogdan Święczkowski w swoich wytycznych nakazał prokuratorom regionalnym w całej Polsce ściganie organizatorów oraz osoby, które namawiały do udziału w protestach, oceniając że takim osobom może grozić do ośmiu lat pozbawienia wolności[359]. O takich działaniach mówił także wiceminister sprawiedliwości Michał Woś[360][361]. W wytycznych Prokuratury RP napisane jest, że[362]:

każde zachowanie osoby organizującej nielegalną demonstrację albo podżegającej lub nawołującej do udziału w niej winno być przede wszystkim oceniane w kontekście wyczerpania czynu zabronionego z art. 165 par. 1 pkt 1 kk w zakresie sprowadzenia niebezpieczeństwa dla życia i zdrowia wielu osób poprzez spowodowanie zagrożenia epidemiologicznego.

W ciągu ośmiu tygodni manifestacji Strajku Kobiet warszawska policja zatrzymała ponad osiemdziesiąt osób[363]. Bezpłatnej pomocy prawnej dla osób zatrzymanych udzielał kolektyw antyrepresyjny Szpila[363], którego numer osoby protestujące często zapisywały na ręce przed demonstracją[364]. Kolektyw zbierał też i przekazywał wiadomości o osobach zatrzymanych[363]. Pomocy prawnej osobom zatrzymanym udzielała ponadto zorganizowana oddolnie grupa ponad stu prawników i prawniczek[363].

Pod koniec listopada 2020 prawie osiemdziesiąt organizacji społecznych wydało apel w sprzeciwie wobec stosowania przez policję przemocy do „pacyfikacji pokojowych manifestacji”, domagając się pociągnięcia do odpowiedzialności funkcjonariuszy oraz ich przełożonych za „bezprawne użycie siły wobec demonstrujących i zatrzymywanych”[365]. W grudniu 2020 ponad sto trzydzieści osób, w tym parlamentarzystów, działaczek organizacji społecznych i innych osób publicznych podpisało list otwarty Stop represjom politycznym wobec protestujących w obronie trzech organizatorek protestów w Oleśnicy wobec których skierowano zawiadomienie o możliwości przestępstwa z art. 165 par. 1 (sprowadzenie niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia wielu osób spowodowane przez zagrożenie epidemiologiczne)[366][367].

Symbolika protestów

Kartka z emblematem Strajku Kobiet, przedstawiającym błyskawicę na tle kobiecej sylwetki
Transparent z ośmioma gwiazdami (wyrażającymi powszechne hasło protestów: „Jebać PiS”[368][369][370]) oraz błyskawicami
Muminki jako jeden z symboli wykorzystywanych na protestach

Symbolem protestów stała się parasolka, druciany wieszak oraz – najbardziej rozpoznawalny – znak graficzny autorstwa Oli Jasionowskiej, prezentujący czerwoną błyskawicę na tle ustawionej z profilu głowy kobiety. Według twórczyni jego przekaz jest następujący: „Uważaj, ostrzegamy. Nie zgadzamy się na odbieranie kobietom ich podstawowych praw”[371]. Wieszak uznawany jest za międzynarodowy symbol nielegalnych aborcji – odnosi się on do bólu i zagrożenia życia kobiety, wynikających z niebezpiecznych, „domowych” metod usuwania ciąży, dokonywanych na skutek penalizacji aborcji[372]. Z kolei czarna parasolka używana jest przez demonstrantów od 2016, gdy jesienią w całej Polsce odbywały się tzw. czarne protesty przeciwko procedowanej w Sejmie ustawie zaostrzającej prawo aborcyjne[373].

Błyskawica

Obiektem kontrowersji stało się zestawienie używanego przez protestujących znaku błyskawicy z runą sig, będącą jednym z symboli runicznych używanych w III Rzeszy. Takiego porównania dokonał m.in. Marszałek Sejmu Ryszard Terlecki w czasie obrad Sejmu 27 października 2020, kiedy to zarzucił politykom opozycji wykorzystywanie symboli „do złudzenia przypominających symbole Hitlerjugend i SS”[374]. Zarzut był następnie podtrzymywany m.in. przez dziennikarzy oraz komentatorów TVP Info, na której antenie określono protestujących oraz wspierających ich polityków mianem „lewicowego faszyzmu niszczącego Polskę”[375][376].

W reakcji na kontrowersje wokół znaku błyskawicy, blisko 50 naukowców Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego oraz innych uczelni i wydziałów podpisało się pod oświadczeniem na temat symbolu, wyrażając opinię, że błyskawica i piorun to znak gniewu, oburzenia, siły oraz szybkości działania, a symbol na przestrzeni wieków funkcjonował lub funkcjonuje w szeregu kultur, także w polskiej symbolice wojskowej (błyskawica widoczna jest m.in. w odznace Grup Szturmowych[376]). Naukowcy wyrazili również zaniepokojenie „wobec nierzetelnego przedstawiania przez niektóre media i polityków źródeł symboliki wykorzystywanej podczas protestów”[377]. W czasie obrad Sejmu 18 listopada wicepremier Jarosław Kaczyński określił symbole te jako „błyskawice esesmańskie”[378].

Reakcje na protesty

Przedstawiciele partii opozycyjnych i władz samorządowych

Marszałek Senatu Rzeczypospolitej Polskiej Tomasz Grodzki w ten sposób odniósł się do protestów przeciwko zaostrzeniu przepisów dotyczących aborcji:

Myślami i sercem jesteśmy przy polskich kobietach, które protestują na ulicach wielu polskich miast, miasteczek i mniejszych miejscowości walcząc o swoje prawa, o możliwość decydowania o swoim losie. Polki są dzielne, są mądre, są odpowiedzialne i nie zasługują na ten los, który im zafundował Trybunał Konstytucyjny Julii Przyłębskiej

prof. Tomasz Grodzki, Konferencja prasowa Marszałka Senatu RP prof. Tomasza Grodzkiego przed 17. posiedzeniem Izby. youtube.com, 26 października 2020.

.

26 października 2020 osiemdziesięciu jeden samorządowców podpisało oświadczenie, w którym napisano: „Nie ma naszej zgody na skazywanie kobiet na tortury. Nie ma zgody na koszmar matek, które będą zmuszane rodzić istoty niezdolne do samodzielnego życia i patrzeć na ich powolne umieranie. Albo natychmiastowe. Albo na cierpienie”[379][380]. Sygnatariuszkami i sygnatariuszami oświadczenia byli m.in.: Rafał Bruski, Arkadiusz Chęciński, Aleksandra Dulkiewicz, Olgierd Geblewicz, Marcin Gołaszewski, Jacek Jaśkowiak, Andrzej Kotala, Jacek Majchrowski, Elżbieta Polak, Mieczysław Struk, Adam Struzik, Jacek Sutryk, Tadeusz Truskolaski, Rafał Trzaskowski, Arkadiusz Wiśniewski, Mariusz Wołosz i Hanna Zdanowska[380].

10 listopada rada miasta Kalwaria Zebrzydowska przyjęła stanowisko, w którym wyrażono sprzeciw wobec „wszelkich przejawów agresji, atakowaniu Kościoła katolickiego, jego świątyń, bezczeszczenia pomników świętych oraz symboli narodowych, zakłócaniu mszy świętych w ramach jakichkolwiek protestów”, a także wezwano do „poszanowania tradycji i uczuć religijnych” oraz „dialogu i przygotowania rozwiązań prawnych zgodnych z obowiązującą od 1997 Konstytucją”[381][382][383].

W marcu 2021 Rada Gminy Wydminy podjęła uchwałę krytykującą ogólnopolskie protesty w związku z zaistniałymi w ocenie radnych aktami agresji, oraz brakiem poszanowania religii i tradycji katolickiej[384].

Uczelnie wyższe i środowisko akademickie

Protest poparły też niektóre polskie uczelnie wyższe (m.in. Uniwersytet Gdański, Uniwersytet Łódzki oraz Politechnika Wrocławska), ogłaszając dzień 28 października 2020 dniem rektorskim[385][386]. Spotkało się to z krytyką ministra edukacji i nauki Przemysława Czarnka, który zapowiedział wyciągnięcie wobec nich konsekwencji[387][388]; ponadto decyzje uniwersytetów wywołały oburzenie w środowiskach katolickich[389][390].

W reakcji na wyrok TK, protesty oraz działalność rządu, w tym ministra edukacji i nauki Przemysława Czarnka, blisko 500 przedstawicieli środowiska akademickiego[b] wystosowało list otwarty, w którym stwierdzono między innymi:

Władza po raz kolejny złamała zasady Konstytucji, piętnując (...) środowiska mniejszości seksualnych. Zapowiedziano (...) sprzeczną z Konstytucją ideologizację polskich szkół (...), w duchu doktryny katolickiej i historycznych resentymentów, a ograbiony z powagi Trybunał Konstytucyjny zakazał prawa do usuwania płodów obciążonych nieuleczalnymi wadami. [Są to] działania zbieżne, związane z realizowaną przez władzę PiS-owską rewolucją „kulturową”, fundowaną polskiemu społeczeństwu, którego kształt duchowy i intelektualny ma wyrażać podporządkowanie się Kościołowi katolickiemu i ideom bogoojczyźnianym, brak szacunku dla prawa, wrogość wobec Innych, ksenofobia i zaściankowość. „Twarzą” tych zmian i ich wyjątkowo aktywnym orędownikiem jest obecny minister edukacji i nauki (...).

Nauka musi pozostać tym, czym jest od stuleci, zbiorem teorii i praktyk społecznych, opartych na niedoskonałych, ale weryfikowalnych, porównywalnych, sprawdzalnych założeniach, wolnych od presji ideologicznej, także religijnej (...).

My, profesorki polskich uniwersytetów i instytutów naukowych (...) nawołujemy do protestu wobec kierunku rządzenia obranego przez władzę. Wprowadzane posunięcia cofają wolności obywatelskie do czasów wczesnego PRL-u lub dalszej przeszłości, uniemożliwiają podejmowanie decyzji życiowych w zgodzie z własnym sumieniem, skazują na cierpienia tysiące kobiet, prowadzą do życiowych dramatów, krępują uprawianie wolnych zawodów, podkopują fundamenty badań naukowych.

List otwarty przedstawicieli środowiska akademickiego, Onet, 10 listopada 2020.

Apel emerytowanych oficerów służb mundurowych

1 listopada opublikowany został apel 212[391] emerytowanych oficerów służb mundurowych: generałów i admirałów Wojska Polskiego, Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Biura Ochrony Rządu, Służby Więziennej i służb specjalnych, w którym wyrazili oni „głęboki niepokój w związku z rozwojem sytuacji w Kraju” i obawę, że „dalsza eskalacja działań, podsycanie i nieodpowiedzialne zachowania polityków doprowadzi do tragicznych i nieodwracalnych konsekwencji”[392]. Gen. Adam Rapacki powiedział, że pod apelem chcieli się również podpisać czynni generałowie z różnych służb mundurowych, jednak autorzy apelu w obawie przed szykanami nie zdecydowali się na umieszczenie ich na liście sygnatariuszy[393].

Ludzie kultury, nauki i sportu

Plakat antyaborcyjny z napisami pro-choice, Gdańsk 2021

Solidarność z demonstrującymi i poparcie protestów wyrazili m.in.: Olga Tokarczuk, Zygmunt Miłoszewski, Szczepan Twardoch, Mariusz Szczygieł, Matylda Damięcka, Mateusz Damięcki, Anja Rubik, Michał Piróg, Borys Szyc, Izabella Krzan, Magdalena Cielecka, Tomasz Organek, Maja Ostaszewska, Iwona Cichosz-Yggeseth, Kuba Wojewódzki, Anna Dziewit-Meller, Martyna Wojciechowska, Natalia Siwiec, Hanna Lis, Mary Komasa[394][395], Tomasz Vetulani[396] oraz Joanna Krupa[397].

Protesty poparli także niektórzy polscy artyści i zespoły muzyczne, nagrywając wspierające protestujących utwory muzyczne. Są to m.in. The Dumplings („Każda z nas”)[398][399], Michał Szpak i Swiernalis („Polska to Kobieta”)[400][401], Ronnie Ferrari („Szubienica ***** ***”)[402][403], czy Big Cyc („Twierdza 2020”)[404].

Protest przeciwko zaostrzeniu przepisów dotyczących aborcji w Polsce poparli również zagraniczni artyści, m.in. Anne-Marie, Zara Larsson, Dua Lipa, Olly Alexander, Melanie Martinez, Finneas O’Connell, Miley Cyrus, Jameela Jamil, Cardi B[405][406][407][408].

W grudniu 2020 poparcie dla protestów wyraziła grupa osób związanych z Poznaniem (określających się jako przedstawiciele pokolenia marca ’68), m.in.: Andrzej Byrt, Grzegorz Gauden, Zbigniew Górny, Jolanta Koczurowska, Józef Komorowski, Marek Kręglewski, Eugeniusz Mielcarek, Grażyna Vetulani, Zygmunt Vetulani, Andrzej Wierciński, Roman Wieruszewski[409].

Rosyjska artystka Jekaterina Głazkowa, autorka dostępnej w serwisach stockowych grafiki, przedstawiającej łono matki w kształcie serca, a w nim dziecko w pozycji embrionalnej, złączone pępowiną z matką, która została na masową skalę użyta w kampanii antyaborcyjnej w wielu miejscowościach Polski, w obszernym wpisie na Instagramie wyraziła swój sprzeciw słowami: "Uosobienie radości macierzyństwa, ale nie macierzyństwa przymusowego, w którym nie ma mowy o żadnej miłości i radości". Plakaty te zostały wielokrotnie zreinterpretowane przez osoby opowiadające się pro choice w sposób odwrotny od zamierzeń antyaborcyjnej fundacji poprzez umieszczenie na nich proaborcyjnych napisów (subvertising)[410][411][412][413]. W geście solidarności z polskimi kobietami Głazkowa stworzyła grafikę, przedstawiającą sylwetkę kobiety, wpisaną w symbol błyskawicy[414] i udostępniła ją na zasadzie wolnej licencji[415]

Media społecznościowe

Oprócz znanych osobowości medialnych wsparcie wyraziło też wiele innych osób poprzez dodawanie postów na swoich portalach społecznościowych. Na samym Instagramie zostało dodane ponad 240 000 postów z użyciem hashtaga #StrajkKobiet[416], który jest jednym z haseł akcji. Szacuje się, że wszystkich postów dodanych w związku z protestami mogło być więcej niż uczestników na proteście w Warszawie[417]. Dodawane przez ludzi posty i zdjęcia często zwierały symbol strajku – czerwoną błyskawicę. Oficjalny profil Strajku Kobiet na Instagramie zgromadził ponad 470 tysięcy obserwujących. Z kolei fanpage Ogólnopolskiego Strajku Kobiet jest na Facebooku obserwowany przez ponad 500 tysięcy osób.

Sport

Poparcie dla protestu wyraziły piłkarki AZS UJ Kraków, wychodząc na mecz ekstraligi kobiet z transparentem o treści „Wybór”, a ich rywalki, zawodniczki Medyka Konin, rozegrały spotkanie z czarnymi opaskami z symbolem protestów[418]. Również piłkarki klubu AKS Zły podczas jednej z rozgrzewek pojawiły się w koszulkach z czerwoną błyskawicą oraz napisem „Piekło Kobiet”[419]. Sprzeciw wyraziły także siatkarki kilku klubów Tauron Ligi, m.in.: DPD Legionovii Legionowo, Grot Budowlanych Łódź, #VolleyWrocław i E.Leclerc Moya Radomki Radom oraz zawodnicy drużyny Trefla Gdańsk[420].

Wśród pojedynczych sportowców, swoje poparcie dla protestów wyrazili m.in. Tymoteusz Puchacz, Flávio Paixão, Gerard Badia, Sebastian Walukiewicz[419], Justyna Kowalczyk, Karolina Kowalkiewicz-Zaborowska, Zuzanna Górecka, Karolina Hamer czy Joanna Wołosz[421].

W początkowej fazie protestów część kibiców różnych klubów piłkarskich wyraziła solidarność z protestującymi, twierdząc jednocześnie, że nie chcą pozwolić na atakowanie katolickich kościołów oraz tradycji[422][423][424]. W czasie demonstracji odnotowano jednak wiele fizycznych ataków na manifestantów ze strony pseudokibiców klubów piłkarskich w kilku polskich miastach[425][225][426][427]. Jeden z takich ataków miał miejsce 28 października, w czasie białostockiego marszu Strajku Kobiet, protestujący zostali zaatakowani przez grupę mężczyzn, którymi mieli być pseudokibice Jagielloni Białystok[428]. O całej sytuacji z aprobatą wyraził się białostocki oddział Młodzieży Wszechpolskiej[429][430]. Tego samego dnia miała również miejsce napaść 40 mężczyzn na marsz Strajku Kobiet we Wrocławiu. Atakujących zidentyfikowano jako pseudokibiców WKS Śląsk Wrocław z grupy Ultras Silesia[426].

Kościół katolicki

Rzecznik Konferencji Episkopatu Polski ks. Leszek Gęsiak stwierdził, że udział w protestach przeciwko zaostrzeniu przepisów aborcyjnych jest grzechem[431].

O. Tadeusz Rydzyk określił protestujących mianem bluźnierców i satanistów[432].

Pojawiały się jednak także nawoływania o pokój[433].

Korporacje i związki zawodowe

Poparcie dla demonstracji wyraziły niektóre przedsiębiorstwa i korporacje, m.in. mBank, Lotte Wedel czy Kubota. Działania te spotkały się zarówno z poparciem, jak i dezaprobatą części klientów. Wiceminister aktywów państwowych Janusz Kowalski wezwał do bojkotu firm popierających protest[434]. W odpowiedzi na poparcie protestów przez mBank, Fundacja Życie i Rodzina (w której zarządzie działa m.in. Kaja Godek) poinformowała o zakończeniu współpracy z bankiem[435].

Protest został poparty przez Wolny Związek Zawodowy „Sierpień 80”[436], Ogólnopolski Związek Zawodowy „Inicjatywa Pracownicza”[437], Związkową Alternatywę[438] (w tym m.in. Związek Zawodowy Personelu Pokładowego i Lotniczego i Wolny Związek Zawodowy Pracowników Poczty)[439], wrocławski oddział Związku Syndykalistów Polski[440] oraz przez część środowiska rolniczego[441].

Prasa zagraniczna

Sytuację w Polsce skomentowano w największych światowych mediach[442][443][444][445]. New York Times o protestach napisał, że to największe demonstracje w Polsce od upadku komunizmu w 1989. Zauważono ironiczne hasła na plakatach manifestujących[446]. The Washington Post zwrócił uwagę na mobilizację społeczeństwa, wielką skalę protestów w dobie gwałtownego wzrostu zakażeń, wulgarność haseł, a także fakt, że z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego nie zgadza się większość Polaków. Dziennik podkreślił, że konflikt spotęgowało wystąpienie prezesa PiS. CNN podkreśliła skalę protestów, którą porównano do wystąpień „Solidarności”, jakie doprowadziły do upadku komunizmu. The Observer skrytykował rząd PiS za pogwałcenie demokracji, silnie konserwatywny program osadzony w ideologii i religii, który zagraża nie tylko prawom kobiet, ale także i praworządności w Polsce[447]. Der Spiegel ocenił, że sytuacja w Polsce jest buntem przeciw patriarchatowi, prawicowy rząd nie docenił gniewu rodaków, z zaostrzeniem prawa aborcyjnego nie zgadza się zdecydowana większość społeczeństwa, a poparcie dla PiS gwałtownie spada[448]. Frankfurter Allgemeine Zeitung zwrócił uwagę na pokojowy charakter wystąpień oraz zapowiedzi polskich władz, mówiące o konsekwencjach protestów. O skali protestów w Warszawie informowała SkyNews. The Independent, Le Monde i Corriere della Sera wyjaśniały, że w katolickim kraju, jakim jest Polska, władze zamierzają zaostrzyć i tak restrykcyjne[449] już prawo aborcyjne, a protesty przybrały ogromne rozmiary[450]. Deutsche Welle informowała, że PiS nie spodziewał się tak wielkich protestów. Al-Dżazira przypomniała, że protestujący skupili gniew na ultrakatolickiej partii rządzącej. Agencja Reutera stwierdziła, że protest przekształcił się w wylew gniewu wobec PiS-u oraz Kościoła katolickiego, który jest sojusznikiem rządu[446]. The Guardian zachęcał osoby protestujące do opisywania swoich doświadczeń z protestów, zatrzymań policyjnych i ich następstw[451].

Organizacje pozarządowe i inne

Helsińska Fundacja Praw Człowieka w związku z tymczasowym aresztowaniem jednej z uczestniczek protestów złożyła opinię przyjaciela sądu, w której zaznaczyła, że „tymczasowe aresztowanie w związku z udziałem w zgromadzeniu publicznym może prowadzić do naruszenia wolności zgromadzeń”[452].

29 października zostało opublikowane Oświadczenie organizacji społecznych w sprawie aktualnego kryzysu społecznego, które podpisało kilkadziesiąt przedstawicieli i przedstawicielek organizacji działających na terenie Polski. W dokumencie oskarżono rządzących za destabilizację w kraju, a także solidaryzowano się z protestującymi, jak podkreślono: „Wyrażamy uznanie dla determinacji i cywilnej odwagi uczestniczek i uczestników protestów, którzy korzystając z prawa do obywatelskiego sprzeciwu, występują w obronie wolności nas wszystkich”. Pod oświadczeniem podpisały się m.in. Archiwum Osiatyńskiego, Centrum Praw Kobiet, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Fundacja Panoptykon, Greenpeace Polska, Instytut Spraw Publicznych, Kampania Przeciw Homofobii, Fundacja Bęc Zmiana czy Krytyka Polityczna[453].

Reakcje prezydenta i przedstawicieli rządu

Wystąpienie Jarosława Kaczyńskiego

Plakat jednego z protestujących. Nawiązuje on do nazwiska Jarosława Kaczyńskiego i porównuje go do świni

27 października 2020 w godzinach wieczornych wicepremier Jarosław Kaczyński odniósł się w opublikowanym na stronie internetowej PiS wystąpieniu do protestów, stwierdzając m.in., że „wyrok jest całkowicie zgodny z Konstytucją”, a „władze mają pełne prawo przeciwstawiania się tym protestom” oraz wezwał „wszystkich członków PiS i naszych zwolenników do obrony kościołów” podkreślając, żeby bronić ich „za wszelką cenę”[454][455].

Wystąpienie prezesa PiS wywołało liczne komentarze[456]. Wielokrotnie podkreślano w nich podobieństwa z przemówieniem gen. Wojciecha Jaruzelskiego 13 grudnia 1981 informującym społeczeństwo PRL o wprowadzeniu stanu wojennego[457][458][459][460][461][462]. Szereg komentatorów[463], dziennikarzy[464] i polityków opozycji[465][466] stwierdziło, że tym samym Jarosław Kaczyński „wezwał do wojny domowej”[467][468][469][470] i „wypowiedział wojnę społeczeństwu”[471][472].

Kontrowersję wzbudził też symbol Polski Walczącej, który wicepremier miał wpięty w klapie marynarki. Wieczorem 27 października głośny wyraz niezadowolenia wyraziły powstanki: Anna Jakubowska „Paulinka”, Wanda Traczyk-Stawska „Pączek”, Hanna Stadnik „Pętelka”, Anna Przedpełska-Trzeciakowska „Grodzka” oraz Krystyna Zachwatowicz-Wajda „Czyżyk”[473].

Kaczyński w swoim wystąpieniu odniósł się też do sytuacji związanej z epidemią COVID-19, stwierdzając, że „te demonstracje będą z całą pewnością kosztowały życie wielu ludzi”[474], i przypomniał, że w związku z zarządzeniem premiera wszelkiego rodzaju zgromadzenia powyżej pięciu osób są zakazane[474].

W dniu wystąpienia Jarosława Kaczyńskiego Obóz Narodowo-Radykalny zapowiedział utworzenie Brygad Narodowych, mających walczyć z „bojówkarskimi atakami oraz prowokacjami ze strony neomarksistów”[475][476]. Członkowie Brygad Narodowych mieli nazywać się Politycznymi Żołnierzami, a ich zadaniem miała być obrona „wartości narodowych oraz katolickich na drodze akcji bezpośredniej”[475][476]. 31 października organizacja wydała oświadczenie, w którym zaprzeczono stwierdzeniom, jakoby impulsem do powołania Brygad Narodowych było przemówienie Jarosława Kaczyńskiego, a ich celem miało być fizyczne atakowanie demonstrujących[477].

Reakcja prezydenta Andrzeja Dudy

Strajk kobiet, na jednym z plakatów widnieje napis „Kinga, weź tacie wytłumacz”, odnoszący się do córki prezydenta RP Kingi Dudy

Do protestów i wyroku Trybunału Konstytucyjnego prezydent Andrzej Duda pierwszy raz odniósł się 28 października 2020 w telewizji Polsat[478]. Powiedział wtedy, że rozumie protestujące kobiety i że wyjdzie z inicjatywą zmiany ustawy tak, aby dopuszczalna była aborcja w przypadku wad letalnych, jednak zabroniona u płodu ze stwierdzonym zespołem Downa[479].

30 października 2020 prezydent wyszedł z inicjatywą zmiany ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży oraz uregulowania w niej kwestii dotyczących możliwości aborcji w przypadku tzw. wad letalnych[480]. Zmiana ta miałaby być zgodna z wytycznymi Trybunału Konstytucyjnego[481]. Według propozycji Andrzeja Dudy aborcja byłaby dozwolona w przypadku „wysokiego prawdopodobieństwa, że dziecko urodzi się martwe albo obarczone nieuleczalną chorobą lub wadą, prowadzącą niechybnie i bezpośrednio do śmierci dziecka, bez względu na zastosowane działania terapeutyczne”[482]. Wniosek o zmianę ustawy wpłynął do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej[483].

Inicjatywa spotkała się ze zróżnicowanym odbiorem. Prezydencki projekt został poparty przez koalicyjne wobec PiS Porozumienie[484], nie zyskał jednak aprobaty posłów Solidarnej Polski oraz części samego Prawa i Sprawiedliwości[485][486]. Sprzeciw wobec prezydenckiej ustawy zapowiedziała Koalicja Obywatelska i Lewica[487][488]. W środowisku medycznym propozycja Andrzeja Dudy spotkała się zarówno z pozytywnym[489], jak i krytycznym odbiorem[490]. Prezes Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników prof. Mariusz Zimmer ocenił, iż prezydencka inicjatywa „to jeden z elementów rozpoczynającej się dyskusji”, wyraził jednak obawy co to treści samej ustawy, stwierdzając, że „niemożliwym jest w 100 procentach medycznie określić »wady prowadzącej bezpośrednio do śmierci dziecka«”[491]. Działacze i organizacje opowiadające się za restrykcyjnym prawem aborcyjnym negatywnie oceniły inicjatywę prezydenta[492][493]. W sondażu United Serveys, przeprowadzonym na zlecenie Dziennika Gazety Prawnej oraz RMF FM, 60,7% respondentów opowiedziało się przeciwko propozycji Andrzeja Dudy, poparło ją zaś 29,8% badanych[494].

Opinia publiczna

Jak oceniasz decyzję TK w sprawie aborcji?26–27 X 2020, Kantar[55]27 X, IBRiS[56]27–28 X 2020, SW Research[57]29–30 X 2020, Estymator[58]
Popieram13%24,9%13,2%21,1%
Nie popieram73%65,9%70,7%78,9%
Czy popierasz protesty na ulicach polskich miast?27–28 X 2020, Pollster[59]29–30 X 2020, Estymator[58]30 X 2020, Kantar[60]6–12 XI 2020, Kantar[61]7 II 2021, SW Research[495]23 II 2021, Kantar[496]
Tak64%56,1%54%70%63,7%61%
Nie33%38%43%25%24%30%
Nie wiem/Nie mam zdania3%5,9%3%5%12,3%9%
Czy w obecnej sytuacji epidemicznej protesty powinny trwać na ulicach polskich miast?2 XI 2020, IBRiS[497]
WszyscyWedług płciWedług wiekuWedług religii
MężczyźniKobiety60–69 lat>70 latKatolicyzm
Wszyscy wierni„Regularnie odwiedzający świątynię”
Tak60,5%63%58%42%*60%55%51%*
Nie32,4%37%42%58%30%45%49%
Nie wiem/Nie mam zdania7%42%*10%51%*
„*” oznacza, że dany procent ukazuje połączenie procentu ankietowanych odpowiadających na „Tak” i na „Nie wiem/Nie mam zdania”
Opinia publiczna według poparcia partii politycznych
Czy w obecnej sytuacji epidemicznej protesty powinny trwać na ulicach polskich miast?30 X 2020, Kantar[60]2 XI 2020, IBRiS[497]
OpozycjaPrawo i SprawiedliwośćPlatforma ObywatelskaLewicaKonfederacja
Tak>80%8%14%86%69%81%
Nie<20%92%86%14%31%19%
Nie wiem/Nie mam zdania
Kto ponosi odpowiedzialność za konflikt ws. aborcji?3–4 XI 2020, SW Research[62]
Rząd52,1%
Wszystkie strony konfliktu13,4%
Trybunał Konstytucyjny11,7%
Opozycja7,1%
Protestujący6,4%
Nie mam zdania9,3%
Jak powinien zakończyć się spór o ustawę aborcyjną?3–4 XI 2020, SW Research[498]
„Należy powrócić do kompromisu aborcyjnego sprzed wyroku TK”36,4%
„O rozstrzygnięcie sporu należy zapytać w referendum”23,1%
„Ustawa ws. aborcji powinna zostać zliberalizowana”22,3%
„Wyrok TK powinien zostać zrealizowany”6,4%
Nie mam zdania11,8%
Po wyroku TK dostęp do aborcji powinien:5 II 2021, United Surveys[499]
Zostać ułatwiony także w innych sytuacjach, niż było przed wyrokiem40,8%
Zostać przywrócony do stanu sprzed wyroku TK31,8%
Pozostać bez zmian15,2%
Zostać ograniczony3,7%
Trudno powiedzieć8,5%

Skutki

Skutki polityczno-prawne

Po wyroku pojawiły się apele o zaniechanie publikacji wyroku TK w Dzienniku Ustaw; rozwiązanie takie poparł m.in. prof. Andrzej Zoll. Rządowe Centrum Legislacji wyznaczyło 2 listopada jako datę publikacji, jednak nie opublikowało orzeczenia w ustalonym terminie[500][501].

Władysław Kosiniak-Kamysz zaproponował zapisanie dotychczasowych przepisów aborcyjnych w Konstytucji[502].

2 listopada 2020 Ministerstwo Edukacji Narodowej wydało oświadczenie, w którym poinformowało o konsekwencjach wobec nauczycieli, którzy zachęcali uczniów do udziału w protestach[503].

Uwagi

  1. ↑ W niektórych miejscowościach protesty odbywały się już w dniach poprzedzających wydanie wyroku Trybunału Konstytucyjnego.
  2. ↑ Pod listem podpisali się członkowie niektórych instytutów naukowych PAN, a także przedstawiciele takich uczelni jak Akademia Sztuki w Szczecinie, Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie, Akademia Sztuk Teatralnych w Krakowie, Akademia Teatralna w Warszawie, Gdański Uniwersytet Medyczny, Politechnika Wrocławska, PWSFTviT w Łodzi, Uniwersytet w Białymstoku, Uniwersytet Jagielloński, Uniwersytet Łódzki, Uniwersytet Opolski, Uniwersytet Rzeszowski, Uniwersytet Szczeciński, Uniwersytet Śląski, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Uniwersytet Warszawski czy Uniwersytet Wrocławski.

Przypisy

  1. ↑ a b Robert Jurszo: 80 miast w Polsce, 20 na świecie. Strajk Kobiet się nie zatrzymuje. Gdzie odbywają się protesty?. oko.press, 28 października 2020. [dostęp 2020-11-01].
  2. ↑ Rafał Szczepankowski: To jest wojna! Protestów ciąg dalszy. wyborcza.pl, 2 listopada 2020. [dostęp 2020-12-03]. Cytat: Listopadowy poniedziałek to już kolejny dzień masowych protestów po orzeczeniu trybunału Julii Przyłębskiej zaostrzającym ustawę aborcyjną.
  3. ↑ Anton Ambroziak: Aktywiści przykuli się do bram MEN. Radiowóz potrąca protestującego, zatrzymano fotoreporterkę. oko.press, 23 listopada 2020. [dostęp 2020-12-03]. Cytat: 23 listopada mija dokładnie miesiąc od wybuchu masowych protestów w obronie praw kobiet.
  4. ↑ Blokady w całej Polsce. Masowe protesty po decyzji TK ws. aborcji. rp.pl, 26 października 2020. [dostęp 2020-12-03].
  5. ↑ “Kot może zostać” – Muzeum Gdańska zbiera pamiątki z protestów. Przynieś transparent do placówki. gdansk.pl, 2 listopada 2020. [dostęp 2020-12-03]. Cytat: Masowość i powszechność obecnych protestów protestu, tłumy gdańszczanek i gdańszczan, którzy wyszli na ulice, pomimo że jest wydarzeniem toczącym się na naszych oczach, to już również część historii życia naszej lokalnej społeczności. Ich skala skłania do wielu przemyśleń na temat przyszłości.
  6. ↑ Paweł Siennicki: To jest rewolucja młodych, ich mit założycielski. 30 października 2020. [dostęp 2020-12-03]. Cytat: Masowość protestów, od dużych miast po małe miasteczka, każe w ogóle zastanowić się nad stabilnością obozu władzy.
  7. ↑ a b Trybunał wprowadza zakaz aborcji. Lista posłów, którzy za tym stoją, oko.press [dostęp 2020-10-26].
  8. ↑ Dlaczego Trybunał Konstytucyjny selektywnie publikuje stanowiska stron postępowań na swojej stronie?, rp.pl [dostęp 2020-10-26] (pol.).
  9. ↑ Adam Bodnar zostanie usunięty ze stanowiska RPO? We wtorek decyzja Trybunału Konstytucyjnego, rp.pl [dostęp 2020-10-26] (pol.).
  10. ↑ a b Mapa wydarzeń. strajkkobiet.eu. [dostęp 2020-11-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (31 października 2020)].
  11. ↑ Julia Karasiewicz, Ogólnopolski Strajk Kobiet trwa, do akcji dołączyło ponad 200 miast. Gdzie i kiedy kolejne strajki? Lista protestów, nie tylko w Polsce, Polska Times, 27 października 2020 [dostęp 2020-11-19] (pol.).
  12. ↑ Mateusz Witczak, Agata Szczerbiak, Blokada 200 miast i miasteczek. W Warszawie kilka rannych osób, polityka.pl, 2020 [dostęp 2020-11-19] (pol.).
  13. ↑ Danuta Pawłowska: Strajk kobiet. Sprawdź protesty w twojej okolicy – dziś i w kolejnych dniach [MAPA]. biqdata.wyborcza.pl, 26 października 2020. [dostęp 2020-11-01].
  14. ↑ Wielotysięczne blokady w całej Polsce. Strajk Kobiet protestował przeciwko zakazowi aborcji. rmf24.pl, 26 października 2020. [dostęp 2020-10-30].
  15. ↑ „Trzeba było nas nie wkurwiać”. Polska zablokowana, tłum w Warszawie zmierza pod TK. oko.press, 26 października 2020. [dostęp 2020-10-30].
  16. ↑ Ile osób bierze udział w Strajku Kobiet. Szef policji się wygadał! No..., fakt.pl, 30 października 2020 [dostęp 2020-11-19].
  17. ↑ Komendant Główny Policji o protestach: zatrzymano blisko 80 osób; prowadzonych jest ponad 100 postępowań ws. dewastacji, gazetaprawna.pl [dostęp 2020-11-19].
  18. ↑ 100 tys. ludzi w odwiedzinach u Kaczyńskiego. Kibole i narodowcy atakowali marsz kobiet. oko.press, 30 października 2020. [dostęp 2020-11-24].
  19. ↑ Anatol Magdziarz, Marc Santora: Women Converge on Warsaw, Heightening Poland’s Largest Protests in Decades. nytimes.com, 30 października 2020. [dostęp 2020-12-03]. Cytat: The largest demonstrations in the country since the fall of communism in 1989.
  20. ↑ Daniel Tilles: Polish prosecutors seek charges against organisers of abortion protests for endangering public. notesfrompoland.com, 29 października 2020. [dostęp 2020-10-30].
  21. ↑ Dawid Karpiuk: Nie cofniemy się o krok. Najpierw prawa kobiet, a potem nowa Polska. newsweek.pl, 31 października 2020. [dostęp 2020-12-02].
  22. ↑ Michał Sutowski: Październikowa rewolucja godności. krytykapolityczna.pl, 9 listopada 2020. [dostęp 2020-12-02].
  23. ↑ W Szczecinie nie skupialiśmy się na kościołach. Manifestacje kończyły się pod siedzibą PiS [ROZMOWA], oko.press [dostęp 2020-10-28].
  24. ↑ Internauci do Kaczyńskiego: „Sam wyjdź i broń kościołów!” Anty-PiS rządzi w sieci, oko.press [dostęp 2020-10-28].
  25. ↑ Katowice: Do protestujących wyszedł ksiądz. „Jestem przeciwko PiS-owi”, wiadomosci.onet.pl [dostęp 2020-10-28].
  26. ↑ Protest Przeciwko Pis Radomsko – artykuły w serwisie Nasze Miasto, Radomsko Nasze Miasto [dostęp 2020-10-28] (pol.).
  27. ↑ 24.pl, Protest przeciwko zaostrzeniu prawa aborcyjnego i polityce PiS, podhale24.pl [dostęp 2020-10-28].
  28. ↑ Strajk Kobiet zebrał postulaty demonstrujących: „Chcemy dymisji rządu”, oko.press [dostęp 2020-10-28].
  29. ↑ Przez Warszawę przeszły dwie manifestacje przeciw prezydentowi, rządowi i PiS, gazetaprawna.pl [dostęp 2020-10-28].
  30. ↑ gorlice24... i wiesz wszystko, gorlice24.pl [dostęp 2020-10-28] (pol.).
  31. ↑ a b Piotr Pacewicz: Mowa kobiecej rewolucji, czyli niepohamowana wolność [120 haseł w 16 kategoriach]. oko.press, 30 października 2020. [dostęp 2020-11-24].
  32. ↑ a b Polsat News, Dymisja rządu i w pełni legalna aborcja. Postulaty Strajku Kobiet, polsatnews.pl [dostęp 2020-10-27] (pol.).
  33. ↑ Strajk Kobiet szykuje obywatelską inicjatywę ustawodawczą. „Takie jest życzenie społeczne”. tvn24.pl, 12 listopada 2020. [dostęp 2020-12-10].
  34. ↑ Protesty przeciw zakazowi aborcji. Kolejny dzień wielotysięcznych manifestacji. Onet.pl, 25 października 2020. [dostęp 2020-10-30].
  35. ↑ Protesty przed kościołami. Szef MSWiA: policja będzie podejmowała zdecydowane działania. Onet.pl, 28 października 2020. [dostęp 2020-10-30].
  36. ↑ Inteligencja katolicka i „kościół otwarty” doprowadzały do takiego samego syfu. Newsweek Polska, 28 października 2020. [dostęp 2020-10-30].
  37. ↑ Jędrzej Słodkowski: Protesty po zakazie aborcji: Polska się „odjaniepawla”. Na polityczną arenę wmaszerowało nowe pokolenie. wyborcza.pl, 26 października 2020. [dostęp 2020-10-30].
  38. ↑ Na ulicach kolejny dzień protestów przeciwko orzeczeniu TK ws. aborcji. Pod kościołami modlitwy i śpiewy. gazetaprawna.pl, 27 października 2020. [dostęp 2020-10-30].
  39. ↑ Jan Hartman, Kościół się doigrał! Rusza antykatolicka rebelia!, Loose blues. Jana Hartmana zapiski niedopowiedziane, 25 października 2020 [dostęp 2020-10-29] (pol.).
  40. ↑ Obraźliwe hasła i blokowanie dostępu do kościołów. Trwają protesty proaborcjonistów, PolskieRadio24.pl [dostęp 2020-10-29].
  41. ↑ Protest pod Trybunałem Konstytucyjnym. bankier.pl, 22 października 2020. [dostęp 2020-12-11].
  42. ↑ a b Nietypowy protest w Warszawie! Czego domagały się podręczne?, fakt.pl, 21 października 2020 [dostęp 2020-10-26].
  43. ↑ a b c d Protest po decyzji TK w sprawie aborcji. Tłum na Żoliborzu, policja użyła gazu i zablokowała dostęp do domu Kaczyńskiego. wiadomosci.onet.pl. [dostęp 2020-10-23].
  44. ↑ a b c „Pogrzeb Praw Kobiet”. Trwa protest w Szczecinie, wszczecinie.pl [dostęp 2020-10-25] (pol.).
  45. ↑ a b W piątek w Łodzi odbędzie się „Pogrzeb praw kobiet”. Protest po wyroku w sprawie aborcji, gazetapl [dostęp 2020-10-25] (pol.).
  46. ↑ a b c Setki zniczy pod krakowskim biurem PiS. „To wyrok za bycie kobietą”, krakow.wyborcza.pl [dostęp 2020-10-25].
  47. ↑ a b Kwiaty i znicze przy pomniku, ściana wściekłości przed Sejmem, TVN Warszawa [dostęp 2020-11-03] (pol.).
  48. ↑ a b Kolejny dzień protestów przeciw zakazowi aborcji. Kobiety manifestują w kościołach, Onet Wiadomości, 25 października 2020 [dostęp 2020-10-25] (pol.).
  49. ↑ Adam Zygiel, Malwina Zaborowska: „Katoliczki też potrzebują aborcji”. Protesty w kościołach po wyroku TK. 25 października 2020. [dostęp 2020-10-30].
  50. ↑ Protesty w kościołach po wyroku TK. Przepychanki w Warszawie. polsatnews.pl, 25 października 2020. [dostęp 2020-10-30].
  51. ↑ Angelika Pitoń: „Jędraszewski, jesteś zerem”. Kilkanaście tysięcy osób protestowało przed kurią na Franciszkańskiej. krakow.wyborcza.pl, 25 października 2020. [dostęp 2020-10-30].
  52. ↑ a b Przewodniczący Episkopatu o decyzji Trybunału Konstytucyjnego. episkopat.pl, 22 października 2020. [dostęp 2020-10-30].
  53. ↑ Maria Pankowska: Zachodnie media o TK i aborcji: „Wyrok na życzenie rządzących ultrakatolickich nacjonalistów”. oko.press, 24 października 2020. [dostęp 2020-11-24].
  54. ↑ Zagraniczne media komentują protest polskich kobiet przeciwko orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego. rmfclassic.pl, 29 października 2020. [dostęp 2020-10-30].
  55. ↑ a b Sondaż: orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego w sprawie aborcji popiera 13 procent pytanych, tvn24.pl, 28 października 2020 [dostęp 2020-10-28] (pol.).
  56. ↑ a b Sondaż dla Onetu: Jedna czwarta Polaków dobrze ocenia wyrok Trybunału Konstytucyjnego. 69 proc. chce referendum, wiadomosci.onet.pl, 28 października 2020 [dostęp 2020-10-28] (pol.).
  57. ↑ a b Artur Bartkiewicz, Sondaż: 70,7 proc. Polaków negatywnie o wyroku TK, rp.pl, 28 października 2020 [dostęp 2020-10-29] (pol.).
  58. ↑ a b c d Sondaż dla DoRzeczy.pl: 57,4 proc. zdecydowanie źle ocenia wyrok TK w sprawie aborcji; 67 proc. za utrzymaniem kompromisu, wnp.pl, 31 października 2020 [dostęp 2020-11-01] (pol.).
  59. ↑ a b To już jest DRUGA Białoruś?! Przerażająca wiadomość dla PiS. Fakty są NIEUBŁAGANE, se.pl, 28 października 2020 [dostęp 2020-10-28] (pol.).
  60. ↑ a b c Co Polacy myślą o protestach? Zobacz sondaż, Do Rzeczy, 30 października 2020 [dostęp 2020-11-03] (pol.).
  61. ↑ a b Strajk Kobiet. Sondaż Kantar: 70 proc. Polaków popiera demonstracje, wydarzenia.interia.pl, 19 listopada 2020 [dostęp 2020-11-19].
  62. ↑ a b Artur Bartkiewicz, Sondaż: Kto ponosi odpowiedzialność za konflikt ws. aborcji?, rp.pl, 7 listopada 2020 [dostęp 2020-11-07].
  63. ↑ Ćwierć wieku zakazu aborcji. 25 lat temu Sejm przyjął jedną z najbardziej restrykcyjnych ustaw w Europie. Popierał ją Komorowski, przeciw był Tusk, oko.press [dostęp 2020-10-26].
  64. ↑ Aborcja w Polsce i na Świecie. Fakty i Liczby, Ideologia.pl, 10 września 2016 [dostęp 2020-10-26] (pol.).
  65. ↑ Monika Pronczuk, Poland Court Ruling Effectively Bans Legal Abortions, „The New York Times”, 22 października 2020, ISSN 0362-4331 [dostęp 2020-10-26] (ang.).
  66. ↑ Poland abortion: Top court bans almost all terminations, „BBC News”, 23 października 2020 [dostęp 2020-10-26] (ang.).
  67. ↑ Madeline Roache, Poland Is Trying to Make Abortion Dangerous, Illegal, and Impossible, Foreign Policy [dostęp 2020-10-26] (ang.).
  68. ↑ Niemal całkowity zakaz aborcji, PiS „pod presją skrajnie prawicowych ugrupowań”., TVN24 [dostęp 2020-10-26] (pol.).
  69. ↑ a b Polski Trybunał Konstytucyjny odbiera prawa reprodukcyjne. Amensty International, 23 października 2020. [dostęp 2020-10-30].
  70. ↑ Jelena Kondratiewa-Bryzik, Początek prawnej ochrony życia ludzkiego w świetle standardów międzynarodowych, Wolters Kluwer, 10 czerwca 2009, ISBN 978-83-264-1936-2 [dostęp 2020-10-26], Cytat: „Tymczasem twierdzenie, że przyjęte w Polsce regulacje dotyczące warunków legalności przerywania ciąży są jednymi z najbardziej restrykcyjnych w Europie, odzwierciedla jedynie istniejący stan faktyczny. Na restrykcyjny charakter polskiego prawa w kwestii aborcji niejednokrotnie wskazywały organy traktatowe ONZ w swoich uwagach, kierowanych do rządu polskiego w latach 1997–2007”. (pol.).
  71. ↑ Ustawa z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (Dz.U. z 1993 r. nr 17, poz. 78).
  72. ↑ Olga Zakolska/PAP/MJM, Oficjalne dane o legalnej aborcji w Polsce: 1110 zabiegów przerwania ciąży w 2019 r., Puls Medycyny, 18 sierpnia 2020 [dostęp 2020-10-27].
  73. ↑ Kolejkowy Czarny Protest. informator-stolicy.pl. [dostęp 2020-10-23].
  74. ↑ #NieSkładamyParasolek – protest online i na ulicy przeciwko ustawie antyaborcyjnej. [w:] – gdansk.pl [on-line]. Gdańsk – oficjalny portal miasta. [dostęp 2020-10-23].
  75. ↑ Protest kolejkowy przeciwko zaostrzeniu przepisów aborcyjnych. bytomski.pl. [dostęp 2020-10-23].
  76. ↑ Oskar Masternak: Kolejkowy „Czarny Protest” w Szczecinie przeciwko całkowitemu zakazowi aborcji – 14. kwiecień 2020. Głos Szczeciński, 14 kwietnia 2020. [dostęp 2020-10-23].
  77. ↑ Mirela Mazurkiewicz: Protest kolejkowy w sprawie aborcji. Zobacz zdjęcia z akcji zorganizowanej przez aktywistów z Opola. Opole Nasze Miasto, 17 kwietnia 2020. [dostęp 2020-10-23].
  78. ↑ Marta K. Nowak: Europarlamentarzyści: „Polki to też Europejki, będziemy bronić ich praw”. oko.press, 2020-10-19. [dostęp 2020-10-23].
  79. ↑ Andrzej Mendel-Nykorowycz, A one-two punch to the rule of law in Poland, ecfr.eu [dostęp 2020-10-28] (ang.).
  80. ↑ Marcin Matczak, Poland’s Constitutional Crisis:Facts and interpretations, The Foundation for Law, Justice and Society [dostęp 2020-10-28] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-12] (ang.).
  81. ↑ Christian Davies, Hostile Takeover: How Law and Justice Captured Poland’s Courts, freedomhouse.org [dostęp 2020-10-28] (ang.).
  82. ↑ Planowanie rodziny, ochrona płodu ludzkiego i warunki dopuszczalności przerywania ciąży. Trybunał Konstytucyjny. [dostęp 2020-10-23].
  83. ↑ Aborcja w Trybunale. Dlaczego sędzia Kieres był przeciw [CAŁE WYSTĄPIENIE]. oko.press, 28 października 2020. [dostęp 2020-11-24].
  84. ↑ a b c Monika Stelmach: Wyrok Trybunału Konstytucyjnego wadliwy formalnie i merytorycznie. termedia.pl, 28 października 2020. [dostęp 2020-11-24].
  85. ↑ Alicja Deneka: Orzeczenia TK w sprawie zakazu aborcji nie można uznać za istniejące z uwagi na nieprawidłową obsadę Trybunału, w której zasiadali tzw. dublerzy [WYWIAD]. gazetaprawna.pl, 24 października 2020. [dostęp 2020-11-24].
  86. ↑ Helsińska Fundacja Praw Człowieka » Stanowisko Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka ws. tak zwanego orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, hfhr.pl [dostęp 2021-01-28].
  87. ↑ a b c Patryk Michalski, Adam Zygiel, Aborcja w Polsce. Jest stanowisko Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka ws. wyroku TK, rmf24.pl, 23 października 2020 [dostęp 2020-10-27] (pol.).
  88. ↑ a b c d e f g h i Zespół Doradców ds. kontroli konstytucyjności prawa przy Marszałku Senatu X kadencji: Ekspertyza prawna w przedmiocie: oceny prawnej orzeczenia TK z 22 października 2020 r. sygn. K 1/20. senat.gov.pl, 5 listopada 2020. [dostęp 2020-11-24].
  89. ↑ Stanowisko SSP „Iustitia” w sprawie statusu Trybunału Konstytucyjnego | IUSTITIA – Kwartalnik Stowarzyszenia Sędziów Polskich [dostęp 2021-01-28].
  90. ↑ Wojciech Hermeliński: Jest szansa na złagodzenie rygorów aborcyjnych, rp.pl [dostęp 2021-01-28].
  91. ↑ a b c Stanowisko Zespołu Ekspertów Prawnych w sprawie rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego dotyczącego aborcji, Fundacja im. Stefana Batorego [dostęp 2021-01-28].
  92. ↑ Stanowczy sprzeciw PTP wobec zniesienia legalności przesłanki pozwalającej na terminację ciąży. ptp.edu.pl. [dostęp 2020-10-28].
  93. ↑ Stanowisko Komitetu Bioetyki przy Prezydium PAN nr 5/2020 z dnia 28 października 2020 r. w sprawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 22 października 2020 r. stwierdzającego niezgodność art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży z Konstytucją RP, 28 października 2020 [dostęp 2020-11-07].
  94. ↑ Senat odrzucił projekt uchwały ws. ograniczania praw obywatelskich, fakt.pl, 28 października 2020 [dostęp 2020-10-29].
  95. ↑ Jacek Sochan, W odpowiedzi na haniebny wyrok atrapy Trybunału Konstytucyjnego, składamy projekt ustawy o dekryminalizacji aborcji w Polsce, Lewica – Oficjalna strona jedynej postępowej siły w polskiej polityce! [dostęp 2020-11-24] (pol.).
  96. ↑ Wyrok na Kobiety, Partia Razem – Inna polityka jest możliwa! [dostęp 2020-11-24] (pol.).
  97. ↑ Aktualności, Sojusz Lewicy Demokratycznej [dostęp 2020-11-24] (pol.).
  98. ↑ PPS – Stanowisko Polskiej partii Socjalistycznej w sprawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego, ppspl.eu [dostęp 2020-11-24].
  99. ↑ Organizujemy Sieć Obrony Protestujących, Platforma Obywatelska [dostęp 2020-11-24] (pol.).
  100. ↑ Stanowisko Partii Zieloni ws. prób zaostrzenia prawa aborcyjnego w Polsce, Partia Zieloni, 22 października 2020 (pol.).
  101. ↑ Spotkajmy się we wspólnym gniewie! – Inicjatywa Polska [dostęp 2020-11-24] (pol.).
  102. ↑ Stanowisko Zarządu Nowoczesnej w sprawie próby zaostrzania prawa aborcyjnego – nowoczesna.org [dostęp 2020-11-24] (pol.).
  103. ↑ Zapiszmy obowiązujący kompromis aborcyjny w Konstytucji, Polskie Stronnictwo Ludowe, 28 października 2020 [dostęp 2020-11-24] (pol.).
  104. ↑ Z życia UED, Unia Europejskich Demokratów [dostęp 2020-11-24] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-07] (pol.).
  105. ↑ Stanowisko KPP wobec orzeczenia TK zakazującego aborcji, KOMUNISTYCZNA PARTIA POLSKI, 25 października 2020 [dostęp 2020-11-24] (pol.).
  106. ↑ Oświadczenie Polskiej Lewicy, polskalewica.pl [dostęp 2020-11-24] (pol.).
  107. ↑ Stanowisko SDPL dotyczące wyroku Trybunału Konstytucyjnego ws. prawa aborcyjnego, Socjaldemokracja Polska [dostęp 2020-11-24] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-26] (pol.).
  108. ↑ Solidarni z kobietami, Śląska Partia Regionalna, 29 października 2020 [dostęp 2020-11-24] (pol.).
  109. ↑ Aktualności, Unia Pracy [dostęp 2020-11-24] (pol.).
  110. ↑ Pakiet Praw Kobiet. platforma.org, 18 lutego 2021. [dostęp 2021-02-18].
  111. ↑ Platforma Obywatelska za liberalizacją prawa aborcyjnego. „To kobieta powinna decydować”. pap.pl, 18 lutego 2021. [dostęp 2021-02-18].
  112. ↑ Ustawa z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (Dz.U. z 1993 r. nr 17, poz. 78).
  113. ↑ Tusk: Udało nam się ochronić kompromis. gazeta.pl, 13 kwietnia 2007. [dostęp 2017-09-05].
  114. ↑ Winnicki dziękował w Sejmie za zakaz aborcji. Opozycja go zagłuszała. koduj24.pl, 23 października 2020. [dostęp 2021-05-23].
  115. ↑ Sławomir Mentzen wystąpi z partii KORWIN? Ma inne zdanie na temat aborcji niż jego koledzy z Konfederacji. nowosci.com.pl, 30 października 2020. [dostęp 2021-05-23].
  116. ↑ TK zbada ustawę „antyaborcyjną”. RPO: wszelkie zmiany powinna poprzedzać rzetelna debata. Rzecznik Praw Obywatelskich, 2020-10-22. [dostęp 2020-10-23].
  117. ↑ Biskupi zadowoleni z wyroku TK. „Trudno sobie wyobrazić wspanialszą wiadomość”. wprost.pl, 23 października 2020. [dostęp 2020-12-16]. Cytat: Trudno sobie wyobrazić wspanialszą wiadomość podaną właśnie dzisiaj, w obchodzoną przez nas tutaj, na Białych Morzach w Krakowie, w sanktuarium św. Jana Pawła II uroczystość.
  118. ↑ Abp Jędraszewski w trakcie mszy ogłosił wyrok TK ws. aborcji. W kościele rozległy się brawa. tokfm.pl, 22 października 2020. [dostęp 2020-12-16].
  119. ↑ Poland abortion: Top court bans almost all terminations. BBC News, 2020-10-23. [dostęp 2020-10-23]. (ang.).
  120. ↑ Staff and agencies in Warsaw: Poland rules abortion due to foetal defects unconstitutional. the Guardian, 2020-10-22. [dostęp 2020-10-23]. (ang.).
  121. ↑ Monika Pronczuk, Poland Court Ruling Effectively Bans Legal Abortions, „The New York Times”, 22 października 2020, ISSN 0362-4331 [dostęp 2020-10-23] (ang.).
  122. ↑ Rob Picheta CNN: Polish court rules against abortion due to fetal defects. CNN. [dostęp 2020-10-23].
  123. ↑ Joanna Plucinska, Alicja Ptak: Polish court ruling amounts to almost total ban on abortion. Reuters, 2020-10-23. [dostęp 2020-10-23]. (ang.).
  124. ↑ Polish court allows stricter abortion law, sparking outcry. aljazeera.com. [dostęp 2020-10-23]. (ang.).
  125. ↑ Polish court outlaws almost all abortions. Polittico, 2020-10-22. [dostęp 2020-10-23]. (ang.).
  126. ↑ Protests in Poland against abortion ruling ends in violence. Evening Standard, 2020-10-23. [dostęp 2020-10-23]. (ang.).
  127. ↑ Aborcja Bez Granic od dziś działa w Polsce!. aborcyjnydreamteam.pl, 11 grudnia 2019. [dostęp 2020-12-03].
  128. ↑ Dawid Krawczyk: Samochodowy protest w obronie prawa do aborcji. Strajk Kobiet pod Trybunałem Konstytucyjnym. warszawa.wyborcza.pl, 19 października 2020. [dostęp 2020-11-03].
  129. ↑ a b „Walcz z wirusem, nie z kobietami!” Protest przeciw zakazowi aborcji, krakow.wyborcza.pl [dostęp 2020-10-26].
  130. ↑ Marcin Banasik: Kraków. Kolejkowy strajk na Rynku Głównym. Kobiety walczą o swoje prawa. Kraków Nasze Miasto, 2020-10-21. [dostęp 2020-10-23].
  131. ↑ Zatrzymania po protestach ws. aborcji. rmf24.pl. [dostęp 2020-10-23].
  132. ↑ Angry protests as Poland’s top court bans virtually all abortions. cbsnews.com. [dostęp 2020-10-23]. (ang.).
  133. ↑ a b W obronie Praw Kobiet 23.10.2020 r. Protesty w Gdańsku, Gdyni i Sopocie przeciwko całkowitemu zakazowi aborcji.. Gdańsk Nasze Miasto, 2020-10-23. [dostęp 2020-10-23].
  134. ↑ Protesty przeciwko zakazowi aborcji na ulicach wielu miast. Marta Lempart w Warszawie: to jest wojna!. Onet Wiadomości, 2020-10-23. [dostęp 2020-10-23].
  135. ↑ Znicze przed siedzibą PiS w Szczecinie po orzeczeniu TK w sprawie aborcji. Policja spisuje, szczecin.wyborcza.pl [dostęp 2020-10-25].
  136. ↑ Tarnowskie Góry. Zapraszają na Pogrzeb Praw Kobiet, gwarek.com.pl [dostęp 2020-10-25] (pol.).
  137. ↑ Zapłoną znicze. Organizują „pogrzeb praw kobiet” przed biurem senatora | Życie Pabianic, Życie Pabianic – portal informacyjny, 23 października 2020 [dostęp 2020-10-25] (pol.).
  138. ↑ Pogrzeb praw kobiet: Przed biurem posła i senatora z PiS-u płoną znicze | Życie Pabianic, Życie Pabianic – portal informacyjny, 23 października 2020 [dostęp 2020-10-25] (pol.).
  139. ↑ Prawie 100 zgromadzeń w całej Polsce. Mandaty i wnioski do sądu po piątkowych protestach, Newsweek.pl [dostęp 2020-10-24] (pol.).
  140. ↑ Agata Szczęśniak: Krzyczał „Jestem posłem”. Policja zakuła mimo to Macieja Kopca w kajdanki. OKO.press, 24 października 2020. [dostęp 2021-01-31].
  141. ↑ Radosław Gruca: Zatrzymanie posła opozycji. Policja: to nie było zatrzymanie. Prokuratura: zatrzymanie było zasadne. OKO.press, 16 grudnia 2020. [dostęp 2021-01-31].
  142. ↑ Kibice Arki Gdynia zaatakowali biuro posła PiS. „Mamy prawo protestować”, wiadomosci.onet.pl [dostęp 2020-10-25].
  143. ↑ Kolejne wulgarne protesty pro-aborcjonistów. Napisy na transparentach SZOKUJĄ!, NIEZALEZNA.PL, 23 października 2020 [dostęp 2020-10-25].
  144. ↑ Patrycja Socha, „Moje ciało, moja sprawa!”. Głośny protest w centrum Pabianic, Pabianice – portal informacyjny, 25 października 2020 [dostęp 2020-10-25] (pol.).
  145. ↑ „Myślę, czuję, decyduję”. W całym kraju protesty przeciwko zakazowi aborcji, gazetaprawna.pl [dostęp 2020-10-25].
  146. ↑ Nie cmokaj z niesmakiem na krzyk „Wypierdalać!”. Wulgarna jest tortura, nie gniew, oko.press [dostęp 2020-10-25].
  147. ↑ Protesty ws. aborcji. Policyjny bilans. Polsat News, 26 października 2020. [dostęp 2020-10-27].
  148. ↑ „Żarty się skończyły! Powiedzmy NIE głośno i wyraźnie”. Protesty po wyroku w sprawie aborcji – lista niedzielnych demonstracji, gazetapl [dostęp 2020-10-25] (pol.).
  149. ↑ Michał Wróblewski (oprac.), Strajk w całej Polsce. Joanna Scheuring-Wielgus z happeningiem w kościele, wiadomosci.wp.pl, 25 października 2020 [dostęp 2020-10-25] (pol.).
  150. ↑ Violetta Baran (oprac.), Protest przed Bazyliką św. Krzyża w Warszawie. Incydent z księdzem, wiadomosci.wp.pl, 25 października 2020 [dostęp 2020-10-25] (pol.).
  151. ↑ Protest przed Bazyliką Świętego Krzyża. Kobieta chciała wejść do kościoła, zatrzymali ją narodowcy, Tok FM [dostęp 2020-10-25] (pol.).
  152. ↑ Warszawa. Protesty po wyroku TK ws. aborcji. Awantura pod bazyliką św. Krzyża – Wiadomości, wiadomosci.radiozet.pl, 1603 [dostęp 2020-10-25] (pol.).
  153. ↑ Michał Wróblewski (oprac.), Aborcja. Strajk kobiet w całej Polsce. Kościoły pomazane sprayem, protestujący zakłócają msze, wiadomosci.wp.pl, 25 października 2020 [dostęp 2020-10-25] (pol.).
  154. ↑ Zdewastowano co najmniej cztery warszawskie kościoły. To niejedyne akty wandalizmu z tego weekendu, wprost.pl, 25 października 2020 [dostęp 2020-10-25] (pol.).
  155. ↑ Wtargnięcia na msze, zniszczone elewacje kościołów, zatrzymania. Dane policji – Polsat News, polsatnews.pl [dostęp 2020-11-03] (pol.).
  156. ↑ Bartosz Dybała, Strajk Kobiet. Zniszczone elewacje kościołów, wulgaryzmy na murach. Policja podsumowuje, Kraków Nasze Miasto, 3 listopada 2020 [dostęp 2020-11-03] (pol.).
  157. ↑ Strajk Kobiet. Policja: Odnotowaliśmy 22 wtargnięcia na msze i 79 uszkodzeń elewacji kościołów. Interia, 29 października 2020. [dostęp 2020-10-29].
  158. ↑ Kobiety przerwały mszę w poznańskiej katedrze. Interweniowała policja. „Mamy tego dość jako katolicy”, poznan.wyborcza.pl [dostęp 2020-10-25].
  159. ↑ WPROST.pl, Przerwali nabożeństwo, organizując protest w poznańskiej katedrze. Interweniowała policja, Wprost, 25 października 2020 [dostęp 2020-10-25] (pol.).
  160. ↑ Poznań: Protest w Katedrze. Przerwane nabożeństwo, Wiadomości Poznań – Informacje Poznań – TenPoznan.pl, 25 października 2020 [dostęp 2020-10-25] (pol.).
  161. ↑ Grupa Wirtualna Polska, Gorąco w kościele. Zwolennicy i przeciwnicy aborcji stanęli naprzeciw. Nagranie, o2.pl, 25 października 2020 [dostęp 2020-10-25] (pol.).
  162. ↑ Zwolennicy aborcji i aktywiści LGBT wdarli się do poznańskiej katedry i przerwali nabożeństwo (wideo). Interweniowała policja, brulion24.pl, 25 października 2020 [dostęp 2020-10-25] (pol.).
  163. ↑ Grzegorz Giedrys: Joanna Scheuring-Wielgus protestowała w kościele w Toruniu. torun.wyborcza.pl, 25 października 2020. [dostęp 2021-02-01].
  164. ↑ Jakub Szymczak, Piotr Pacewicz: Scheuring-Wielgus ścigana przez Ziobrę. Posłanka dla OKO.press: „Jestem dumna z krytyki Kościoła”. OKO.press, 21 grudnia 2020. [dostęp 2021-02-01].
  165. ↑ Matylda Witkowska: Awantura na mszy w katedrze w Łodzi. W niedzielę znów był protest przeciwko wyrokowi Trybunału Konstytucyjnego. Dziennik Łódzki, 2020-10-25. [dostęp 2020-10-26]. (pol.).
  166. ↑ a b Wszechpolacy wyrzucili „podręczne” z łódzkiej katedry. Świątynię zabarykadowano przed protestującymi, lodz.wyborcza.pl [dostęp 2020-10-26].
  167. ↑ „Podręczne” w łódzkiej katedrze. Przed świątynią tłum protestujących ws. aborcji, Tok FM [dostęp 2020-10-26] (pol.).
  168. ↑ Za dużo „Opowieści podręcznej”? Nietypowy protest Spurek i Zielonych ws. zakazu aborcji farmakologicznej, stefczyk.info [dostęp 2020-10-26] (pol.).
  169. ↑ Sebastian Gabryel, Polska jak Gilead z „Opowieści podręcznej”? Pomysłowy protest Spurek i Zielonych przeciwko zakazowi aborcji z popularnym serialem w tle, Głos Wielkopolski, 23 października 2020 [dostęp 2020-10-26] (pol.).
  170. ↑ Toruń: protest pod siedzibą Radia Maryja przeciwko zaostrzeniu prawa aborcyjnego. Nowości Dziennik Toruński, 25 października 2020. [dostęp 2020-10-26].
  171. ↑ Toruń: Znicze demonstrantów trafiły „we właściwsze miejsce”. TVP Info, 26 października 2020. [dostęp 2020-10-26].
  172. ↑ Okrzyki „mamy dość” w całej Polsce. W Katowicach i Poznaniu przepychanki manifestantów z policją, tvn24.pl, 25 października 2020 [dostęp 2020-10-27] (pol.).
  173. ↑ Magdalena Nałęcz, Strajk kobiet. Kuria w Katowicach wydała oświadczenie ws. narodowców, wiadomosci.wp.pl, 26 października 2020 [dostęp 2020-10-27] (pol.).
  174. ↑ „Ostra jazda”, czyli blokowanie dróg w całej Polsce. Protesty po wyroku w sprawie aborcji – lista demonstracji w poniedziałek, gazetapl [dostęp 2020-10-26] (pol.).
  175. ↑ Poniedziałkowe protesty w stolicy. Policja podała statystyki dot. zatrzymań. Polsat News, 27 października 2020. [dostęp 2020-10-27].
  176. ↑ Kobieta z akordeonem: wyjątkowy moment w czasie protestów, Life in Kraków [dostęp 2020-11-01] (pol.).
  177. ↑ Anna Piątkowska, Strajk kobiet w Krakowie. „Tortury ciało” hymnem protestów? Dziewczyna z akordeonem śpiewa na moście Dębnickim, Olkusz Nasze Miasto, 27 października 2020 [dostęp 2020-11-01] (pol.).
  178. ↑ „Bella Ciao” po polsku. Wersja ze strajku kobiet podbija internet, radiozet.pl, 1603 [dostęp 2020-11-01] (pol.).
  179. ↑ „Bella Ciao” po polsku. Będzie nowy hit protestów?, kultura.onet.pl [dostęp 2020-11-01].
  180. ↑ Mateusz Witczak, Aleksandra Żelazińska, Agata Szczerbiak, Wielki strajk w Warszawie. „Ten rząd obalą kobiety”, polityka.pl, 2020 [dostęp 2020-11-01] (pol.).
  181. ↑ a b Anna Piątkowska, Strajk kobiet w Krakowie. „Tortury ciało” hymnem protestów? Dziewczyna z akordeonem śpiewa na moście Dębnickim, Dziennik Polski, 27 października 2020 [dostęp 2020-11-01] (pol.).
  182. ↑ Strajk Kobiet ma swoje hymny. Dziewczyny śpiewają, jak jest!, wysokieobcasy.pl [dostęp 2020-11-01].
  183. ↑ Słynna pieśń z „Domu z papieru” stanie się hymnem protestów? Powstała jej polska wersja, Bella Ciao po polsku – hymn strajków kobiet [dostęp 2020-11-01] (pol.).
  184. ↑ Nie tylko Cypis i „JBĆ PiS”. Oto 5 hymnów Strajku Kobiet, które robią furorę na protestach, naTemat.pl [dostęp 2020-11-01] (pol.).
  185. ↑ Protest w Gdyni. Kierowcy i piesi na ulicach. trojmiasto.pl, 2020-10-24. [dostęp 2020-10-24].
  186. ↑ Wielki protest samochodowy w Gdyni. „Ryk klaksonów wyciskał łzy, przypomniał protesty na Białorusi”, trojmiasto.wyborcza.pl [dostęp 2020-10-25].
  187. ↑ Wielki protest samochodowy w Krakowie. Kilkaset aut przejechało przez miasto, strajk kobiet wsparli taksówkarze, krakow.wyborcza.pl [dostęp 2020-10-25].
  188. ↑ Protest samochodowy w Brodnicy, brodnica.dlawas.info, 24 października 2020 [dostęp 2020-10-27].
  189. ↑ Protestów ciąg dalszy, brodnica.net, 25 października 2020 [dostęp 2020-10-27].
  190. ↑ Tomasz Urzykowski: „Ostra jazda” przed Trybunałem Konstytucyjnym. Samochodowy protest Ogólnopolskiego Strajku Kobiet przeciw zaostrzeniu prawa aborcyjnego. wyborcza.pl, 2020-10-19. [dostęp 2020-10-24].
  191. ↑ „Ostra jazda” dziś w Elblągu. Protest samochodowy przeciw rządom PiS na ulicach miasta. info.elblag.pl, 2020-10-19. [dostęp 2020-10-24].
  192. ↑ Adam Nowiński, Wielkie zaskoczenie w Nowym Dworze Gdańskim. Protest ws. praw kobiet wsparli rolnicy, natemat.pl, 25 października 2020 [dostęp 2020-10-25] (pol.).
  193. ↑ Blokada drogi Rybnik-Wodzisław Śląski. Trwa strajk kobiet. radio90.pl, 2020-10-19. [dostęp 2020-10-29].
  194. ↑ Kolejny dzień protestów w całej Polsce przeciw zakazowi aborcji. Oświadczenie Jarosława Kaczyńskiego, wiadomosci.onet.pl, 27 października 2020.
  195. ↑ Cała Polska strajkuje. Szósty dzień protestów przeciwko orzeczeniu TK ws. aborcji, rmf24.pl [dostęp 2020-10-29] (pol.).
  196. ↑ Karol Uliczny, Protesty w sprawie zaostrzenia prawa aborcyjnego 27. październik 2020 r. Manifestacje w Trójmieście po decyzji Trybunału Konstytucyjnego, Gdańsk Nasze Miasto, 27 października 2020 [dostęp 2020-10-29] (pol.).
  197. ↑ Studenci protestują podczas wykładów sędziów, którzy orzekali w TK. „Kilka dni temu podeptał moje prawa”, gazetapl [dostęp 2020-10-29] (pol.).
  198. ↑ Strajk Kobiet: „Nie idziemy do roboty” i kolejne protesty w środę, gazetaprawna.pl, 27 października 2020.
  199. ↑ Maciej Kałach, Protesty kobiet. Jak reagują władze uczelni w Łodzi? Które łódzkie wydziały dały studentom dzień wolny na protest kobiet 28.10? [LISTA], Łódź Nasze Miasto, 28 października 2020 [dostęp 2020-10-29] (pol.).
  200. ↑ Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji Strajk kobiet we Wrocławiu także na uczelniach. Uniwersytet i politechnika ogłosiły godziny rektorskie, wroclaw.wyborcza.pl, 27 października 2020 [dostęp 2020-10-29].
  201. ↑ Oficer ABW potrącił protestujące kobiety. Nowe informacje. Do Rzeczy. [dostęp 2020-11-03].
  202. ↑ Protesty przeciw zakazowi aborcji. Strajk kobiet i kolejne demonstracje w środę. Onet, 28 października 2020. [dostęp 2020-10-30].
  203. ↑ a b Sygnały Dnia 29 października 2020 roku, rozmowa z gen. Jarosławem Szymczykiem. Polskie Radio, 29 października 2020. [dostęp 2020-10-29].
  204. ↑ Grupa Wirtualna Polska, Atak nożownika w Gdyni. Ofiarą padł uczestnik protestu, o2.pl, 27 października 2020 [dostęp 2020-10-29] (pol.).
  205. ↑ Polsat News, Gdynia: atak po manifestacji przeciwko wyrokowi TK. „Wyciągnął nóż i rozciął mi twarz” – Polsat News, polsatnews.pl [dostęp 2020-10-29] (pol.).
  206. ↑ Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji Joanna Urbańska, Magdalena Kozioł, Joanna Dzikowska, Karolina Kijek: Już 65 tysięcy protestujących we Wrocławiu. Narodowcy w paru miejscach na nich napadli. wroclaw.wyborcza.pl, 28 października 2020. [dostęp 2020-10-29].
  207. ↑ Atak prawicowych bojówek na strajk kobiet we Wrocławiu. „Bili kogo popadło, kopali w głowy”, oko.press [dostęp 2020-10-29].
  208. ↑ Przemyśl: atak na prowadzącą protesty kobiet, Onet Wiadomości, 28 października 2020 [dostęp 2020-10-29] (pol.).
  209. ↑ „Rewolucja jest kobietą”. Siódmy dzień protestów na warszawskich ulicach. TVN Warszawa, 28 października 2020. [dostęp 2020-10-29].
  210. ↑ Czarna Białostocka, Świdnica... „Naszą siłą solidarność”. TVN 24, 29 października 2020. [dostęp 2020-10-30].
  211. ↑ a b Strajk kobiet. Kolejny dzień protestów po orzeczeniu TK ws. aborcji. Polsat News, 29 października 2020. [dostęp 2020-10-30].
  212. ↑ Protest przeciwko wyrokowi TK ws. aborcji zakończył się pod Pałacem Prezydenckim. Polska Agencja Prasowa, 29 października 2020. [dostęp 2020-10-30].
  213. ↑ Policja w Kaliszu usunęła z jezdni działaczy pro-life, którzy blokowali mobilny strajk kobiet. Polska Agencja Prasowa, 29 października 2020. [dostęp 2020-10-30].
  214. ↑ Spacer parasolek w Krakowie, taniec w Poznaniu, „Rewolucja pod gwiazdami” w Lublinie, TVN24 [dostęp 2020-11-01] (pol.).
  215. ↑ Koniec protestu w Warszawie. Demonstrowano także w innych miastach, PolskieRadio24.pl [dostęp 2020-11-01].
  216. ↑ Polsat News, „100 tys. protestujących w Warszawie”. Pseudokibice zaatakowali manifestujących, polsatnews.pl [dostęp 2020-11-01] (pol.).
  217. ↑ Strajk kobiet. 100 tysięcy osób protestowało w Warszawie, oko.press [dostęp 2020-11-01].
  218. ↑ Protest w Warszawie 30.10. Nieprawdopodobne nagranie i zdjęcia z drona – Wiadomości, wiadomosci.radiozet.pl, 1604 [dostęp 2020-11-01] (pol.).
  219. ↑ Strajk Kobiet. Tak wygląda 100 tys. ludzi na ulicach Warszawy i ich hasła, Noizz, 31 października 2020 [dostęp 2020-11-01] (pol.).
  220. ↑ Czerwona błyskawica, symbol protestów, wyświetlana na Pałacu Kultury i Nauki. Onet Warszawa, 30 października 2020. [dostęp 2020-10-31].
  221. ↑ Czerwona błyskawica na pociągu. KM: to nie nasza akcja, tylko akt wandalizmu, TVN Warszawa [dostęp 2021-01-08] (pol.).
  222. ↑ Redakcja, Bojówki kibiców wyszły na ulice. Pseudokibice zaatakowali manifestujących w Warszawie, Kraków Nasze Miasto, 1 listopada 2020 [dostęp 2020-11-01] (pol.).
  223. ↑ „Dziś w całej Warszawie z bram wybiegają narodowcy”. Ataki na rondzie de Gaulle’a i Dmowskiego, Tok FM [dostęp 2020-11-01] (pol.).
  224. ↑ Arkadiusz Jastrzębski (oprac.), Protest w Warszawie. Ataki na protestujących. Tak rozpoznają się narodowcy, wiadomosci.wp.pl, 30 października 2020 [dostęp 2020-11-19] (pol.).
  225. ↑ a b Jakub Woroncow, To gang kibiców Legii zaatakował marsz kobiet w Warszwie, oko.press [dostęp 2020-11-18] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-19] (pol.).
  226. ↑ Strajk kobiet: Policja interweniuje wobec pseudokibiców. Zatrzymano kilkanaście osób, gazetaprawna.pl [dostęp 2020-11-01].
  227. ↑ Strajk kobiet w Warszawie. Brutalne ataki na uczestników protestu, interweniowała policja – Wiadomości, wiadomosci.radiozet.pl, 1604 [dostęp 2020-11-01] (pol.).
  228. ↑ Wyborcza.pl, warszawa.wyborcza.pl [dostęp 2020-11-01].
  229. ↑ Krzysztof Zasada: 37 osób zatrzymanych po protestach w Warszawie. Wiemy, kim są zatrzymani. RMF 24, 31 października. [dostęp 2020-10-31].
  230. ↑ Protest w Częstochowie: wybór nie zakaz, Życie Częstochowy i powiatu, 31 października 2020 [dostęp 2020-11-02] (pol.).
  231. ↑ Ryszarda Wojciechowska, Strajk Kobiet 31.10.2020 w Gdańsku Pieszo, rowerem i samochodem. 10 dzień protestów po decyzji TK w sprawie aborcji [program], Gdańsk Nasze Miasto, 31 października 2020 [dostęp 2020-11-02] (pol.).
  232. ↑ Wyborcza.pl, lodz.wyborcza.pl [dostęp 2020-11-02].
  233. ↑ Dziś padły MOCNE słowa pod biurami posłów PIS. Starachowice 31.10.2020 [GALERIA], starachowice.eska.pl [dostęp 2020-11-02].
  234. ↑ Piątkowy protest pieszy i samochodowy w Malborku., Radio Malbork, 31 października 2020 [dostęp 2020-11-02] (pol.).
  235. ↑ Protest motocyklistów ws. ustawy antyaborcyjnej, ddtorun.pl [dostęp 2020-11-02] (pol.).
  236. ↑ Młodzież budzi senny Prudnik. Jak wygląda strajk kobiet w małym mieście?, Onet Wiadomości, 7 listopada 2020 [dostęp 2022-08-29] (pol.).
  237. ↑ Damian Wicher, Policja wyłapywała protestujących, Teraz Prudnik!, 2 listopada 2020 [dostęp 2020-11-02] (pol.).
  238. ↑ Tomasz Kapica, Wiedźmy protestowały w Kędzierzynie-Koźlu. Halloweenowy Strajk Kobiet przeszedł przez miasto w sobotę. „Ziobro, nie boimy się więzienia”, Nowa Trybuna Opolska, 31 października 2020 [dostęp 2020-11-03] (pol.).
  239. ↑ Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji Kacper Sulowski: Dziady na Mickiewicza. Kolejny protest pod domem Kaczyńskiego, byli Zalewski, Przybysz, Szpak. warszawa.wyborcza.pl, 31 października 2020. [dostęp 2020-11-02].
  240. ↑ „Dziady na Mickiewicza” na Żoliborzu. Kolejny dzień protestów kobiet. polsatnews.pl, 31 października 2020. [dostęp 2020-11-02].
  241. ↑ Mateusz Ratajczak, 1 listopada cmentarze zamknięte. Premier Mateusz Morawiecki obiecuje za to dodatkowe pieniądze, money.pl [dostęp 2020-11-02] (pol.).
  242. ↑ Jedenasty dzień protestów w Trójmieście, trojmiasto.pl, 1 listopada 2020 [dostęp 2020-11-02] (pol.).
  243. ↑ Redakcja, Zanieśli znicze i chryzantemy przed siedzibę Prawa i Sprawiedliwości. „Strajk Kobiet” w dniu Wszystkich Świętych, Kurier Lubelski, 1 listopada 2020 [dostęp 2020-11-02] (pol.).
  244. ↑ Ewa Andruszkiewicz, Strajk Kobiet 1.11.2020. Chryzantemy i znicze przed pomorskim biurem posłów PiS na Targu Drzewnym w Gdańsku, Dziennik Bałtycki, 1 listopada 2020 [dostęp 2020-11-02] (pol.).
  245. ↑ Chryzantemy i znicze pod siedzibą PiS w Szczecinie. To wyraz protestu przeciwko zamknięciu cmentarzy, szczecin.se.pl [dostęp 2020-11-02].
  246. ↑ Dziennik Wschodni, Protest kobiet w Lublinie 1 listopada. Bez okrzyków, ale z tekturową trumną dla PiS, Dziennik Wschodni [dostęp 2020-11-02] (pol.).
  247. ↑ 1 listopada – kolejny dzień Strajku Kobiet, wroclaw.pl [dostęp 2020-11-02] (pol.).
  248. ↑ Kolejny dzień strajku kobiet w Polsce. Blokady, marsze, wizyta przed TVP, Onet Wiadomości, 2 listopada 2020 [dostęp 2020-11-03] (pol.).
  249. ↑ Wyborcza.pl, bydgoszcz.wyborcza.pl [dostęp 2020-11-03].
  250. ↑ Arkadiusz Kosiński, Strajki kobiet w Trójmieście [2.11.2020]. Protesty w Gdańsku, Gdyni i Sopocie., Gdańsk Nasze Miasto, 2 listopada 2020 [dostęp 2020-11-03] (pol.).
  251. ↑ Marek Jaszczyński, Strajk kobiet i artystów w Szczecinie. Protest na pl. Adamowicza. Relacja – 2.11.2020, Głos Szczeciński, 2 listopada 2020 [dostęp 2020-11-03] (pol.).
  252. ↑ Patryk Osadnik, Strajk kobiet w Katowicach. W kolumnie kilkudziesięciu motocyklistów. Ludzie składają kwiaty oraz znicze pod biurami PiS, Dziennik Zachodni, 2 listopada 2020 [dostęp 2020-11-03] (pol.).
  253. ↑ „Wybór, a nie zakaz”. Protest na rowerach, śpiewy i marsze ulicami miast całej Polski, TVN24 [dostęp 2020-11-03] (pol.).
  254. ↑ Protest samochodowy w Świdniku, Polskie Radio Lublin, 2 listopada 2020 [dostęp 2020-11-03] (pol.).
  255. ↑ Michał Korn, Strajk kobiet. 2 listopada w całej Polsce paraliż miast. W godzinach szczytu zablokują wjazdy, wyjazdy, ronda, skrzyżowania, Zielona Góra Nasze Miasto, 1 listopada 2020 [dostęp 2020-11-03] (pol.).
  256. ↑ Proaborcyjny protest w Warszawie. Policja: Główne ronda są przejezdne, tvp.info [dostęp 2020-11-03] (pol.).
  257. ↑ Protesty kobiet po wyroku ws. aborcji. Strajk Kobiet. Blokady miast i tłum pod Sejmem. Relacja na żywo – Wiadomości, wiadomosci.radiozet.pl, 1604 [dostęp 2020-11-03] (pol.).
  258. ↑ Wtorkowe protesty skromniejsze niż poprzednie. Kilkadziesiąt osób wsiadło na rowery. TVN Warszawa, 3 listopada 2020. [dostęp 2020-11-04].
  259. ↑ Kilkusetosobowe protesty po wyroku Trybunału Konstytucyjnego w sprawie aborcji. Polska Agencja Prasowa, 3 listopada 2020. [dostęp 2020-11-04].
  260. ↑ Kilkusetosobowe protesty po wyroku TK w sprawie aborcji. Interia, 3 listopada. [dostęp 2020-11-04].
  261. ↑ Nietypowy protest. Nadzy artyści zatrzymani przed Pałacem Prezydenckim. Onet, 4 października 2020. [dostęp 2020-11-04].
  262. ↑ Para rozebrała się przed Pałacem Prezydenckim. Interweniowała policja. Polsat News, 3 października 2020. [dostęp 2020-11-04].
  263. ↑ Marsz Tysiąca Zniczy po bezpieczną aborcję i przeciw władzy, Wrocławskie Rewolucjonistki, 9 listopada 2020 [dostęp 2021-02-12] [zarchiwizowane z adresu 2021-02-12] (pol.).
  264. ↑ Łukasz Kuczera, Strajk kobiet. Wrocław. "Marsz tysiąca zniczy". Kolejny protest rusza na ulice Wrocławia, wroclaw.wp.pl, 4 listopada 2020 [dostęp 2021-02-12] [zarchiwizowane z adresu] (pol.).
  265. ↑ Beata Makowska, Wrocław: Marsz tysiąca zniczy, Radio Wrocław, 4 listopada 2020 [dostęp 2021-02-12] [zarchiwizowane z adresu 2021-02-12] (pol.).
  266. ↑ Kolejny dzień protestów w Polsce. „Nie będziemy ofiarami” – Polsat News, polsatnews.pl [dostęp 2020-11-06] (pol.).
  267. ↑ Polskie Babcie, „prawa kobiet”, transparenty i błyskawice. Kolejny dzień protestów, TVN24 [dostęp 2020-11-06] (pol.).
  268. ↑ Protesty w podwarszawskich miejscowościach. „Moje ciało, moja sprawa”, TVN Warszawa [dostęp 2020-11-06] (pol.).
  269. ↑ Ogólnopolski Strajk Kobiet zapowiada kolejne manifestacje. Gdzie i kiedy planowane są protesty?, Onet Wiadomości, 6 listopada 2020 [dostęp 2020-11-06] (pol.).
  270. ↑ Kolejny dzień protestów przeciwko wyrokowi TK w sprawie aborcji, wydarzenia.interia.pl, 7 listopada 2020 [dostęp 2020-11-09].
  271. ↑ „Giewont zdobyty!”. Wielki baner Strajku Kobiet na krzyżu w Tatrach, Polsat News, 8 listopada 2020 [dostęp 2020-11-09].
  272. ↑ Maciej Nycz (oprac.), Strajk Kobiet. Banner z czerwoną błyskawicą na krzyżu na Giewoncie, rmf24.pl, 8 listopada 2020 [dostęp 2020-11-09].
  273. ↑ Czerwona błyskawica na krzyżu na Giewoncie, Rzeczpospolita, 8 listopada 2020 [dostęp 2020-11-09].
  274. ↑ Kolejny dzień protestów po wyroku Trybunału Konstytucyjnego w sprawie aborcji, Polska Agencja Prasowa, 9 listopada 2020 [dostęp 2020-11-10].
  275. ↑ Warszawa: Strajk kobiet. „Użyto siły fizycznej”, wydarzenia.interia.pl, 9 listopada 2020 [dostęp 2020-11-10].
  276. ↑ Sebastian Klauziński: Za pieniądze i po znajomości. Kardynał Dziwisz miał tuszować co najmniej sześć afer pedofilskich. OKO.press, 9 listopada 2020. [dostęp 2021-02-01].
  277. ↑ Kraków: protest przed kurią i mieszkaniem kard. Dziwisza, Onet, 10 listopada 2020 [dostęp 2020-11-12].
  278. ↑ Błażej Makarewicz, Protest przed kurią w Krakowie. „Dziwisz – Wojtyła. Wasza era się skończyła”, Radio Zet, 10 listopada 2020 [dostęp 2020-11-12].
  279. ↑ Protest przed krakowską kurią: "Ścigajcie biskupów, nie obywatelki". lifeinkrakow.pl, 10 listopada 2020. [dostęp 2021-02-01].
  280. ↑ Bez pokazywania twarzy, bez muzyki. „Nieme szaty królowej” przed Pałacem Kultury i Nauki, TVN Warszawa, 10 listopada 2020 [dostęp 2020-11-12].
  281. ↑ Baner Strajku Kobiet na kopcu Piłsudskiego. „Nigdy nie będziesz szła sama!”, Onet, 15 listopada 2020 [dostęp 2020-11-16].
  282. ↑ Protesty kobiet w całej Polsce. Interweniowała policja, Polsat News, 16 listopada 2020 [dostęp 2020-11-16].
  283. ↑ Manifestacje w wielu miastach Polski. Uczestnicy protestów legitymowani, TVN 24, 17 listopada 2020 [dostęp 2020-11-18].
  284. ↑ Katarzyna Nowak (oprac.), Strajk Kobiet w całej Polsce. „Obława, obława, na młode Polki obława”, „Dość!”. Interweniowała policja, gazeta.pl, 16 listopada 2020 [dostęp 2020-11-18].
  285. ↑ NEWS OKO.press. Policjant, który bił pałką demonstrantów, miał już problemy z prawem, oko.press [dostęp 2020-11-21].
  286. ↑ Wyborcza.pl, wyborcza.pl [dostęp 2020-11-21].
  287. ↑ Ujawniono, który wydział miał pałować w Warszawie. Inni policjanci są wściekli, naTemat.pl [dostęp 2020-11-21] (pol.).
  288. ↑ Policja argumentuje użycie pałek teleskopowych na proteście. „Warto dotrzeć do wszystkich nagrań”. wiadomosci.onet.pl. [dostęp 2020-11-27].
  289. ↑ Funkcjonariusze bez mundurów, gaz łzawiący i zatrzymania. Jak przebiegał protest w stolicy, TVN24 [dostęp 2020-11-20] (pol.).
  290. ↑ Policja komentuje wczorajszy protest i sytuację z liderem Lewicy. „Nagranie wyraźnie pokazuje, kto jest winny”, Onet Wiadomości, 19 listopada 2020 [dostęp 2020-11-20] (pol.).
  291. ↑ Politycy komentują słowa Kaczyńskiego o opozycji. „Obłęd w oczach”, „To jak ogłoszenie dyktatury”, gazetapl [dostęp 2020-11-20] (pol.).
  292. ↑ Grupa Wirtualna Polska, Gesty i słowa zdradziły Kaczyńskiego? Ekspertka od mowy ciała wyjaśnia, o2.pl, 19 listopada 2020 [dostęp 2020-11-20] (pol.).
  293. ↑ Rzecznik Praw Obywatelskich interweniuje w sprawie działań policji wobec posłanek, wiadomosci.onet.pl [dostęp 2020-11-27].
  294. ↑ Manifestacja w obronie aktywistki przed sądem. Nerwowa atmosfera, mediowały posłanki, TVN Warszawa, 19 listopada 2020 [dostęp 2020-11-21].
  295. ↑ Protest przed sądem w Warszawie. Policja zatrzymała co najmniej trzy osoby, Polsat News, 19 listopada 2020 [dostęp 2020-11-21].
  296. ↑ Warszawa: policja podczas czwartkowego protestu przed sądem zatrzymała 10 osób, Onet, 20 listopada 2020 [dostęp 2020-11-21].
  297. ↑ Krakowski Strajk Kobiet solidarny z Warszawą. Protest przed komisariatem na Szerokiej. „To jest hańba!”, krakow.naszemiasto.pl, 19 listopada 2020 [dostęp 2020-11-21].
  298. ↑ W centrum Poznania odbył się kolejny protest w ramach Strajku Kobiet. Zablokowane ulice i rondo Kaponiera, wagrowiec.naszemiasto.pl, 19 listopada 2020 [dostęp 2020-11-21].
  299. ↑ Protest samochodowy Strajku Kobiet w czwartek w Łodzi. Będą korki na zachodzie miasta! 19.11.2020, lodz.naszemiasto.pl, 19 listopada 2020 [dostęp 2020-11-21].
  300. ↑ Policja zablokowała protest w Łodzi. „Zaczęły się łapanki”, wydarzenia.interia.pl [dostęp 2020-11-30] (pol.).
  301. ↑ Wyborcza.pl, lodz.wyborcza.pl [dostęp 2020-11-30].
  302. ↑ Spacer protestacyjny matek Polek – Galerie, Life in Kraków [dostęp 2020-11-30] (pol.).
  303. ↑ „Dla moich córek”, „żadna skrajność nie jest dobra”. Protesty w Łodzi, Krakowie, Gdańsku, Gryficach, TVN24 [dostęp 2020-11-30] (pol.).
  304. ↑ Natalia Ptak, Strajk kobiet w Wieluniu 21 listopada. Demonstranci spacerują ulicami miasta, Wieluń Nasze Miasto, 21 listopada 2020 [dostęp 2020-11-30] (pol.).
  305. ↑ 24.pl, Samochodowy protest, podhale24.pl [dostęp 2020-11-30].
  306. ↑ Wyborcza.pl, wroclaw.wyborcza.pl [dostęp 2020-11-30].
  307. ↑ a b „Patriarchat wy...dalać!”. Protesty w rocznicę wywalczenia praw wyborczych przez kobiety, tuwroclaw.com [dostęp 2020-11-30] (pol.).
  308. ↑ Agnieszka Kamińska, Demonstracje na Pomorzu 28.11. 2020. Protest kobiet w Gdańsku „W imię matki, córki, siostry!”, Dziennik Bałtycki, 28 listopada 2020 [dostęp 2020-11-30] (pol.).
  309. ↑ Sylwia Siwulska, Nowy Sącz: kameralny protest kobiet w imieniu sufrażystek na Rynku, Sądeczanin.info, 28 listopada 2020 [dostęp 2020-11-30] (pol.).
  310. ↑ Strajk Kobiet: Kolejny dzień protestów. W stolicy policja użyła gazu łzawiącego, rmf24.pl [dostęp 2020-11-30] (pol.).
  311. ↑ Strajk Kobiet w Warszawie 28 listopada 2020. Starcia z policją. Relacja na żywo – Wiadomości, wiadomosci.radiozet.pl, 1606 [dostęp 2020-11-30] (pol.).
  312. ↑ Protestujący blokują radiowóz, policja odcina kolejne ulice. Strajk Kobiet na ulicach Warszawy, oko.press [dostęp 2020-11-30].
  313. ↑ Strajk Kobiet w Warszawie: Zaczęło się pokojowo. Na koniec znowu przepychanki i gaz łzawiący, gazetaprawna.pl [dostęp 2020-11-30].
  314. ↑ Dziennik Wschodni, Policja próbowała zablokować protest kobiet w Lublinie. A na końcu znów spisywała uczestników, Dziennik Wschodni [dostęp 2020-11-30] (pol.).
  315. ↑ Barbara Nowacka spryskana gazem podczas protestu w Warszawie, rmf24.pl [dostęp 2020-11-30] (pol.).
  316. ↑ Barbara Nowacka: Trwa systemowe zastraszanie obywateli, rp.pl [dostęp 2020-11-30] (pol.).
  317. ↑ Ryszard Terlecki o użyciu gazu wobec Barbary Nowackiej: policja ma rację – Wiadomości, wiadomosci.radiozet.pl, 1606 [dostęp 2020-11-30] (pol.).
  318. ↑ Komentarze po tłumaczeniach policji ws. użycia gazu wobec Barbary Nowackiej. „Kompromitacja”, gazeta.pl [dostęp 2020-11-30] (pol.).
  319. ↑ Moment użycia gazu wobec posłanki Nowackiej. Nagranie, TVN24 [dostęp 2020-11-30] (pol.).
  320. ↑ Maciek Piasecki: Policja wtargnęła na teren Politechniki goniąc demonstrantów. Dwie osoby połamały ręce, nogi. OKO.press, 1 grudnia 2020. [dostęp 2021-02-01].
  321. ↑ Policja bezprawnie weszła na teren Politechniki Warszawskiej. Odpowiedź rzecznika KSP. polsatnews.pl, 2020-11-30. [dostęp 2020-12-02].
  322. ↑ Stanowisko w sprawie wkroczenia funkcjonariuszy policji w dniu 28 listopada 2020 r. na teren Wydziału Inżynierii Chemicznej i Procesowej PW. Politechnika Warszawska, 2020-11-30. [dostęp 2020-12-02].
  323. ↑ Policja weszła na teren Politechniki Warszawskiej. Uczelnia wydała oświadczenie. Do Rzeczy, 2020-11-30. [dostęp 2020-12-02].
  324. ↑ Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 22 października 2020 r. sygn. akt K 1/20, Dziennik Ustaw, 27 stycznia 2021.
  325. ↑ Protest po publikacji uzasadnienia wyroku. Pochód przeszedł przez centrum Warszawy, TVN Warszawa [dostęp 2021-01-28] (pol.).
  326. ↑ Klementyna Suchanow: czasami są sytuacje, że trzeba przeskoczyć ogrodzenie, TVN24 [dostęp 2021-01-31] (pol.).
  327. ↑ "To, co się dzieje, wywołuje smutek i łzy w oczach". Protesty, wiece i marsze na ulicach, TVN24 [dostęp 2021-02-01] (pol.).
  328. ↑ Grupa Wirtualna Polska, Strajk Kobiet. Trwają protesty. Gorąco w Warszawie, o2.pl, 28 stycznia 2021 [dostęp 2021-02-01] (pol.).
  329. ↑ Dwóch mężczyzn sforsowało ogrodzenie TK. Odpalili racę i przywiesili plakat na drzwiach, gazetapl [dostęp 2021-02-01] (pol.).
  330. ↑ Noc na dołku z podejrzanym o matkobójstwo. Relacja zatrzymanych za wtargnięcie na teren Trybunału Konstytucyjnego, warszawa.wyborcza.pl [dostęp 2021-02-01].
  331. ↑ Dwóch policjantów w szpitalu, sześć osób zatrzymanych. Bilans protestów w Warszawie, Polsat News [dostęp 2021-01-31] (pol.).
  332. ↑ a b Drastyczne zatrzymanie Babci Kasi. Będzie fundacja dla zatrzymywanych, oko.press [dostęp 2021-02-01].
  333. ↑ Babcia Kasia: Policjanci szarpali mnie, przygniatali, podduszali, trzymali bez wody, warszawa.wyborcza.pl [dostęp 2021-02-01].
  334. ↑ Marsz przez Warszawę. Zadyma i gaz na początek, na koniec zabawa "u prezesa" [ZAPIS RELACJI], warszawa.wyborcza.pl [dostęp 2021-02-01] (pol.).
  335. ↑ 'Kaczyński, zapłacisz za to'. 'Marsz na Warszawę' i protesty w kilkudziesięciu miastach, wiadomosci.gazeta.pl [dostęp 2021-02-01].
  336. ↑ Protest przed siedzibą trybunału. Policja wyprowadziła uczestników. Lempart do funkcjonariuszy: do zobaczenia, TVN Warszawa [dostęp 2021-02-01] (pol.).
  337. ↑ Mateusz Witczak, Agata Szczerbiak, Marsz kobiet w Warszawie. Pod domem prezesa PiS odtańczono poloneza, polityka.pl, 2021 [dostęp 2021-02-01] (pol.).
  338. ↑ Protesty kobiet za granicami Polski. Polonia solidarna z rodaczkami, kobieta.onet.pl, 26 października 2020 [dostęp 2020-10-29] (pol.).
  339. ↑ Cezary Kawecki, Strajk kobiet za granicą. Protesty w sprawie decyzji TK w wielu krajach. „Myślę, czuję, decyduję!”, wiadomosci.gazeta.pl, 28 października 2020 [dostęp 2020-10-29] (pol.).
  340. ↑ Protesty kobiet poza granicami kraju w obiektywach Reporterów 24, kontakt24.tvn24.pl, 25 października 2020 [dostęp 2020-10-29] (pol.).
  341. ↑ Strajk kobiet pod Ambasadą Polski w Wilnie, Wilnoteka, 28 października 2020 [dostęp 2020-10-31] (pol.).
  342. ↑ Anita Karwowska, Waldemar Paś, Dymisja rządu i Julii Przyłębskiej. Czego jeszcze żąda Ogólnopolski Strajk Kobiet, wyborcza.pl, 27 października 2020.
  343. ↑ Daniel Drob, Ogólnopolski Strajk Kobiet przedstawia swoje postulaty, wiadomosci.gazeta.pl, 27 października 2020 (pol.).
  344. ↑ Katarzyna Bogdańska (oprac.), Strajk kobiet w całej Polsce. Ogłoszono szereg postulatów. Jest jeden główny cel, wiadomosci.wp.pl, 27 października 2020 [dostęp 2020-10-27] (pol.).
  345. ↑ Leszek Rudziński, Strajk Kobiet przedstawił skład Rady Konsultacyjnej i ogłosił postulaty. Czego domagają się protestujący?, Polska Times, 3 listopada 2020 [dostęp 2020-11-06] (pol.).
  346. ↑ Strajk Kobiet powołuje Radę Konsultacyjną, oko.press [dostęp 2020-11-06].
  347. ↑ Anarchiści krytykują Ogólnopolski Strajk Kobiet, wiadomosci.onet.pl [dostęp 2020-11-19] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-02] (pol.).
  348. ↑ Mikołaj Woźniak, Zawiązała się Wielkopolska Rada Strajku Kobiet. „W naszej ocenie protesty powinny iść w stronę postulatów socjalnych” – mówi jej inicjatorka, plus.gloswielkopolski.pl, 13 listopada 2020 [dostęp 2020-11-19] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-19] (pol.).
  349. ↑ Małgorzata Kulbaczewska-Figat, Powstała Wielkopolska Rada Strajku Kobiet. Chce walczyć o sprawy socjalne, Portal STRAJK [dostęp 2020-11-19] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-19] (pol.).
  350. ↑ O nas!, Wrocławskie Rewolucjonistki, 27 października 2020 [dostęp 2021-02-12] (pol.).
  351. ↑ Wrocławskie Rewolucjonistki ogłosiły swoje postulaty. Oto 10-punktowy „plan minimum” [LISTA], tuwroclaw.com [dostęp 2021-02-12] [zarchiwizowane z adresu 2021-02-12] (pol.).
  352. ↑ Piknik Wrocławskich Rewolucjonistek w piątek 30.10.2020, wolnywroclaw.pl, 1 listopada 2020 [dostęp 2021-02-12] [zarchiwizowane z adresu 2021-02-12] (pol.).
  353. ↑ Źródła Onetu: Policjanci pilnują domów i biur polityków PiS. „To są chore czasy”, Onet Wiadomości, 29 października 2020 [dostęp 2020-11-27] (pol.).
  354. ↑ "Działamy, nie negocjujemy!!!" Szef stołecznej policji nakazał usuwanie siłą protestujących z ulic. Znamy treść jego polecenia, Onet Wiadomości, 10 listopada 2020 [dostęp 2020-12-18] (pol.).
  355. ↑ Jak warszawska policja ma reagować na protesty? Jest polecenie komendanta, rp.pl [dostęp 2020-12-18] (pol.).
  356. ↑ Pałka i stołek, tygodnikpowszechny.pl, 23 listopada 2020 [dostęp 2020-12-18] (pol.).
  357. ↑ a b Dominika Sitnicka: Udział w zgromadzeniach podczas epidemii nie jest nielegalny. Policja masowo przegrywa w sądach. 15 grudnia 2020. [dostęp 2021-02-04].
  358. ↑ Krzysztof Boczek: Kary z sanepidu jak topór nad głowami aktywistów. Ale rusza pomoc finansowa [ROZMOWA]. OKO.press, 14 grudnia 2020. [dostęp 2021-02-04].
  359. ↑ Nawet 8 lat więzienia. Prokuratura chce ścigać organizatorów protestów ws. aborcji. rmf24.pl. [dostęp 2020-11-03]. (pol.).
  360. ↑ Wiceminister sprawiedliwości: Do 8 lat więzienia za organizację protestów, rp.pl [dostęp 2020-11-03] (pol.).
  361. ↑ Polsat News, Organizatorzy protestów będą traktowani jak przestępcy. Może im grozić nawet 8 lat więzienia – Polsat News, polsatnews.pl [dostęp 2020-11-03] (pol.).
  362. ↑ Leszek Rudziński, Prokuratura chce ścigać organizatorów protestów ws. aborcji. Grozić ma im nawet 8 lat więzienia, Polska Times, 29 października 2020 [dostęp 2020-11-03] (pol.).
  363. ↑ a b c d Anton Ambroziak, Dominika Sitnicka: „Dajcie nam osobę, a znajdziemy paragraf”. Adwokaci mówią, co się dzieje po zatrzymaniu [WYWIAD]. OKO.press, 14 grudnia 2020. [dostęp 2021-01-31].
  364. ↑ Grzegorz Szymanik: Nigdy nie zostaniecie same, czyli kolektyw Szpila na strajku kobiet. "Staramy się być blisko zatrzymań i wtedy przekazać nasz numer". wyborcza.pl, 30 listopada 2020. [dostęp 2021-01-31].
  365. ↑ Ponad 70 organizacji społecznych przeciw przemocy policji wobec pokojowych demonstracji. OKO.press, 27 listopada 2020. [dostęp 2021-02-04].
  366. ↑ List otwarty: Stop represjom politycznym wobec protestujących. partiazieloni.pl, 4 grudnia 2020. [dostęp 2022-06-23]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  367. ↑ List otwarty: Stop represjom politycznym wobec protestujących. partiazieloni.pl, 4 grudnia 2020. [dostęp 2022-06-23]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  368. ↑ Paweł Czernich, Kacper Forreiter: Hasło, które zawładnęło finiszem kampanii prezydenckiej, wraca ze zdwojoną siłą. Onet.pl, 27 października 2020. [dostęp 2020-12-03].
  369. ↑ Norbert Kowalski: Osiem gwiazd ze zniczy na placu Wolności w Poznaniu. gloswielkopolski.pl, 1 listopada 2020. [dostęp 2020-12-03].
  370. ↑ Dlaczego na Facebooku nie można napisać: ***** ***?. warszawa.wyborcza.pl, 29 października 2020. [dostęp 2020-12-03].
  371. ↑ Sandra Janikowska, Symbole Strajku Kobiet, czyli co oznacza czerwona błyskawica, czarny parasol i druciany wieszak. Sprawdźcie, jak wyglądają i o czym mówią!, Dziennik Bałtycki, 5 listopada 2020 [dostęp 2020-11-02] (pol.).
  372. ↑ Czerwona błyskawica, czarna parasolka, druciany wieszak. Co oznaczają symbole strajku kobiet?, rmf24.pl, 26 października 2020 [dostęp 2020-11-02] (pol.).
  373. ↑ Terleckiemu przypominają symbole SS. Co oznaczają symbole protestów: błyskawice, parasolki i wieszaki?, Wprost, 27 października 2020 [dostęp 2020-11-02] (pol.).
  374. ↑ Krystian Winogrodzki (oprac.), Symbol błyskawicy. Ryszard Terlecki w Sejmie zarzuca opozycji wykorzystywanie symboli nazistowskich, wiadomosci.wp.pl, 27 października 2020 [dostęp 2020-11-02] (pol.).
  375. ↑ Weronika Bruździak-Gębura, „Lewicowy faszyzm niszczy Polskę” na pasku TVP. Terlecki o symbolu protestów: Łudząco przypomina symbol SS, gazeta.pl, 27 października 2020 [dostęp 2020-11-02] (pol.).
  376. ↑ a b Kontrowersyjne porównania symbolu Strajku Kobiet do SS. Wymowny post Związku Powstańców Warszawskich, Onet, 27 października 2020 [dostęp 2020-11-08].
  377. ↑ Jest oświadczenie historyków z Uniwersytetu Warszawskiego w sprawie błyskawicy, symbolu protestujących, kobieta.onet.pl, 2 listopada 2020 [dostęp 2020-11-02].
  378. ↑ Kaczyński do opozycji w Sejmie: Macie krew na rękach, dopuściliście się zbrodni, rp.pl [dostęp 2020-11-20] (pol.).
  379. ↑ Artur Łukasiewicz, Prezydenci miast i znani polscy samorządowcy popierają protesty kobiet. Kto z Lubuskiego?, zielonagora.wyborcza.pl, 27 października 2020 [dostęp 2020-10-27] (pol.).
  380. ↑ a b Oświadczenie ws. wyroku Trybunału Konstytucyjnego, facebook.com, 27 października 2020 [dostęp 2020-10-27] (pol.).
  381. ↑ Kalwaria Zebrzydowska: rada miasta przeciwna agresji wobec Kościoła, Radio Kraków, 10 listopada 2020 [dostęp 2020-11-12].
  382. ↑ Bogdan Szpila, Kalwaria Zebrzydowska: Radni bronią kościoła, beskidzka24.pl, 10 listopada 2020 [dostęp 2020-11-12].
  383. ↑ Angelika Pitoń, Radni w Kalwarii uchwalili dokument potępiający Strajk Kobiet. Mieszkańcy: Wyjdziemy na ulicę, krakow.wyborcza.pl, 10 listopada 2020 [dostęp 2020-11-12].
  384. ↑ Strajk Kobiet wkurzył polskie gminy? Samorząd ma dosyć antychrześcijańskich działań skrajnej lewicy, Tygodnik Solidarność, 30 marca 2021 [dostęp 2021-10-10].
  385. ↑ Szczególny dzień protestów. „Nie idziemy do roboty”, wydarzenia.interia.pl [dostęp 2020-10-28] (pol.).
  386. ↑ W środę Ogólnopolski Strajk Studentek. Rektorzy i dziekani dają wolne, Do Rzeczy, 27 października 2020 [dostęp 2020-10-28] (pol.).
  387. ↑ Maciej Zaremba: Uczelnie zwolniły studentów z zajęć ze względu na Strajk Kobiet. Czarnek grozi, że nie przyzna im pieniędzy. Wprost, 29 października 2020. [dostęp 2020-10-29].
  388. ↑ Szef MEN: będą konsekwencje dla uczelni, które wprowadziły godziny rektorskie w związku ze strajkiem kobiet. Onet, 29 października 2020. [dostęp 2020-10-29].
  389. ↑ Instytut Gość Media, Godziny rektorskie na czas protestów? Duszpasterze akademiccy..., wroclaw.gosc.pl, 28 października 2020 [dostęp 2020-10-28].
  390. ↑ Duszpasterze akademiccy reagują na godziny rektorskie, niedziela.pl [dostęp 2020-10-28] (pol.).
  391. ↑ List generałów i admirałów w stanie spoczynku: Może dojść do użycia siły i niepotrzebnych ofiar, rp.pl [dostęp 2020-11-11] (pol.).
  392. ↑ Apel generałów i admirałów w stanie spoczynku. „Dalsza eskalacja doprowadzi do tragicznych konsekwencji”, Onet Wiadomości, 1 listopada 2020 [dostęp 2020-11-11] (pol.).
  393. ↑ Apel generałów i admirałów w stanie spoczynku. Przedstawiciele rządu nie komentują sprawy, Onet Wiadomości, 1 listopada 2020 [dostęp 2020-11-11] (pol.).
  394. ↑ Luiza Nowak, Dagmara Pakuła, Trybunał Konstytucyjny orzekł w sprawie zakazu aborcji. Gwiazdy komentują. „Masz k***a rodzić. Kobieta w Polsce 2020”, onet.pl, 22 października 2020 [dostęp 2020-10-26] (pol.).
  395. ↑ Marta Korycka: Miłoszewski: „Powinniśmy iść na wojnę, wrogiem jest Kościół”. Tokarczuk: „Wszyscy jesteśmy wojowniczkami”. Pisarze o wyroku TK. kultura.gazeta.pl, 26 października 2020. [dostęp 2020-10-26].
  396. ↑ Mira Suchodolska: Znać papieża to jest coś. Tomasz Vetulani o rodzinie, Krakowie, byciu artystą i "polwywaleniu". gazetaprawna.pl, 14 marca 2021. [dostęp 2021-03-15].
  397. ↑ Anna Podlaska (oprac.), Joanna Krupa o decyzji Trybunału Konstytucjonalnego. „Cofamy się do czasów prehistorycznych”, kobieta.wp.pl, 24 października 2020 [dostęp 2020-10-27] (pol.).
  398. ↑ The Dumplings wspierają strajk kobiet premierową piosenką – CGM.pl, CGM, 2 listopada 2020 [dostęp 2020-11-02] (pol.).
  399. ↑ The Dumplings nagrał piosenkę o strajku kobiet w Polsce. Jak brzmi „Każda z nas”?, Strajk kobiet: The Dumplings z nowym utworem [dostęp 2020-11-02] (pol.).
  400. ↑ Jakub Hap, Michał Szpak śpiewa, że Polska to kobieta. Uderza w Kościół i władzę, Jasło Nasze Miasto, 31 października 2020 [dostęp 2020-11-02] (pol.).
  401. ↑ „Polska to kobieta”. Michał Szpak i Swiernalis we wspólnym kawałku: „Ulice pełne silnych kobiet” – Radio ZET, radiozet.pl, 1604 [dostęp 2020-11-02] (pol.).
  402. ↑ Ronnie Ferrari wspiera Strajk Kobiet. Nagrał utwór „Szubienica ***** ***” * VOXFM.pl, voxfm.pl [dostęp 2020-11-02].
  403. ↑ Ronnie Ferrari od „Ona by tak chciała” nagrał „Szubienica ***** ***”, Donald.pl [dostęp 2020-11-02] (pol.).
  404. ↑ Wirtualna Polska Media S.A, Big Cyc atakuje Jarosława Kaczyńskiego w singlu „Twierdza 2020”, open.fm, 3 listopada 2020 [dostęp 2020-11-03] (pol.).
  405. ↑ Cardi B wsparła Strajk Kobiet. "Życzę Polsce dużo miłości", kultura.onet.pl [dostęp 2021-02-19].
  406. ↑ Robert Choiński, Miley Cyrus, Zara Larsson i inne zagraniczne gwiazdy reagują na zakaz aborcji w Polsce, gala.pl, 26 października 2020 [dostęp 2020-10-27] (pol.).
  407. ↑ Dua Lipa kolejną gwiazdą wspierającą Polki. Artystka poparła Strajk Kobiet, luvpop.pl, 27 października 2020 [dostęp 2020-10-27] (pol.).
  408. ↑ Miley Cyrus, Alexi Lubomirski i inne gwiazdy okazują solidarność z Polkami. Co piszą?, wprost.pl, 26 października 2020 [dostęp 2020-10-27] (pol.).
  409. ↑ Pokolenie Marca ’68: Przysyłamy Wam nasze solidarne wsparcie. Wasza walka musi przynieść owoce. wyborcza.pl, 17 grudnia 2020. [dostęp 2020-12-17].
  410. ↑ Autorka ilustracji z płodem jest oburzona kampanią antyaborcyjną. "Czy to znowu średniowiecze?", naTemat.pl [dostęp 2021-05-13] (pol.).
  411. ↑ Kontrola w sprawie kontrowersyjnej kampanii. Co reklamują te plakaty?, Life in Kraków [dostęp 2021-05-13] (pol.).
  412. ↑ Strajk Kobiet przerabia plakaty prolife na prochoice.
  413. ↑ Aleksandra Żelazińska, Serce Mateusza Kłoska, polityka.pl, 2021 [dostęp 2021-05-13] (pol.).
  414. ↑ Katerina Glazkova, STRASZNA SZTUKA [dostęp 2021-05-13] (pol.).
  415. ↑ Lightning, Dropbox [dostęp 2021-05-13] (pol.).
  416. ↑ Instagram jako narzędzie protestujących kobiet, Buzzup.pl [dostęp 2020-12-06] (pol.).
  417. ↑ Ile osób bierze udział w Strajku Kobiet. Szef policji się wygadał! No..., fakt.pl, 30 października 2020 [dostęp 2020-12-06].
  418. ↑ Piłkarki wsparły protest kobiet. „Wybór” na transparencie przed meczem, TVN24.pl [dostęp 2020-11-02].
  419. ↑ a b Piotr Nowak, Zawodnicy z Ekstraklasy i piłkarki AKS Zły wspierają protesty kobiet. „Piłkarz nie musi być tylko od kopania piłki”, Portal STRAJK [dostęp 2020-11-18] (pol.).
  420. ↑ Arkadiusz Dudziak: Strajk Kobiet. Siatkarki „pacyfikowane” za poparcie protestu? Zagadkowy post Wołosz. sportowefakty.wp.pl, 2020-10-30. [dostęp 2020-11-09]. (pol.).
  421. ↑ Strajk Kobiet. Coraz więcej sportowców popiera protest na ulicach. Ostra reakcja Justyny Kowalczyk, Gazeta Krakowska, 2 listopada 2020 [dostęp 2020-11-18] (pol.).
  422. ↑ Kibice bronią świątyń w całej Polsce, Stadionowi Oprawcy, 27 października 2020 [dostęp 2020-11-18] (pol.).
  423. ↑ Emilia Białecka, Kaczyński wzywa do obrony Kościoła. Kibice ŁKS-u do protestujących: „Apelujemy o rozsądek, solidaryzujemy się z Wami”, lodz.se.pl, 28 października 2020 [dostęp 2020-10-28].
  424. ↑ Apel Kaczyńskiego o obronę Kościoła. Kibice Jagiellonii i ŁKS-u Łódź odpowiadają zdjęciem, wiadomosci.onet.pl, 27 października 2020 [dostęp 2020-10-28] (pol.).
  425. ↑ Redakcja, Bojówki kibiców wyszły na ulice. Pseudokibice zaatakowali manifestujących w Warszawie, Gazeta Krakowska, 8 listopada 2020 [dostęp 2020-11-18] (pol.).
  426. ↑ a b Strajk kobiet. Skandal we Wrocławiu. Chuligani Śląska zaatakowali kobiety, o2.pl, 29 października 2020 [dostęp 2020-11-18] (pol.).
  427. ↑ Agnieszka Dobkiewicz, Kibole Górnika Wałbrzych pobili protestujących młodych ludzi. Twierdzą, że bronili kościoła, wroclaw.wyborcza.pl [dostęp 2020-11-18] (pol.).
  428. ↑ Strach i przemoc w Białymstoku. Wideo z zadymy na marszu, fakt.pl, 29 października 2020 [dostęp 2020-11-18].
  429. ↑ Olga Goździewska, Białystok. Grupa mężczyzn zaatakowała strajkujące kobiety. Wrzucili w tłum petardy, doszło do przepychanek i wyzwisk, Kurier Poranny, 29 października 2020 [dostęp 2020-11-18] (pol.).
  430. ↑ Natalia Bogucka, Białystok. Atak na uczestników Strajku Kobiet. Młodzież Wszechpolska nie kryje radości, o2.pl, 29 października 2020 [dostęp 2020-11-18] (pol.).
  431. ↑ Rzecznik KEP: Biorący udział w protestach popełniają grzech. rp.pl. [dostęp 2020-11-03].
  432. ↑ Szymon Spandowski, Tadeusz Rydzyk i Strajk Kobiet. Dyrektor Radia Maryja posądza protestujących o satanizm. Chce to Bogu wynagrodzić. Jak?, Polska Times, 30 października 2020 [dostęp 2020-11-11].
  433. ↑ Maciej Biskup OP: nie dajmy się wkręcić w spiralę nienawiści, deon.pl [dostęp 2020-12-16] (pol.).
  434. ↑ Maria Wilczek, Polish businesses declare support for abortion protests, prompting boycotts from some customers, Notes From Poland, 30 października 2020 [dostęp 2020-11-11].
  435. ↑ Łukasz Witczyk, Kaja Godek i jej fundacja zmieniają bank. Wszystko przez jeden wpis w sieci, wiadomosci.wp.pl, 13 listopada 2020 [dostęp 2020-11-16].
  436. ↑ Oświadczenie WZZ „Sierpień 80" w sprawie strajku kobiet, 30 października 2020 [dostęp 2020-11-11].
  437. ↑ Inicjatywa Pracownicza przeciwko zakazowi aborcji, 26 października 2020 [dostęp 2020-11-11].
  438. ↑ Walczymy o prawa kobiet! Apelujemy do innych związków o przyłączenie się do protestów, za.org.pl, 28 października 2020 [dostęp 2020-11-17] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-17] (pol.).
  439. ↑ Organizacje członkowskie, za.org.pl [dostęp 2020-11-17] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-17] (pol.).
  440. ↑ Wrocławskie Rewolucjonistki ogłosiły swoje postulaty. Oto 10-punktowy „plan minimum” [LISTA], tuwroclaw.com [dostęp 2020-11-17] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-17] (pol.).
  441. ↑ GarwolinOnline24, PILNE Uwaga Rolnicy z Powiatu Garwolińskiego wyrażają wsparcia dla protestu kobiet oraz wspierają działania, gdyż tylko taka forma protestu może wpłynąć na rząd mówi jeden z rolnikówJeśli gospodarze znajdą dziś czas to wesprą kobiety w proteście na terenie Garwolina o godzinie 16., 26 października 2020, 26 października 2020 [dostęp 2020-10-26].
  442. ↑ Zagraniczne media komentują protest polskich kobiet przeciwko orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego, rmfclassic.pl [dostęp 2020-11-01].
  443. ↑ Światowe media bezlitosne dla Polski. Nie zostawiają suchej nitki po wyroku ws. aborcji, naTemat.pl [dostęp 2020-11-01] (pol.).
  444. ↑ Mówi o nas już cały świat. Zagraniczne media bezlitosne dla Polski, BiznesInfo [dostęp 2020-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-07] (pol.).
  445. ↑ Wyborcza.pl, lodz.wyborcza.pl [dostęp 2020-11-01].
  446. ↑ a b Zagraniczne media o protestach w Polsce. „Wylew gniewu”, „Największe demonstracje od upadku komunizmu”, gazetapl [dostęp 2020-11-01] (pol.).
  447. ↑ Zagraniczne media nie pozostawiają suchej nitki na Polsce. Jesteśmy pośmiewiskiem, BiznesInfo [dostęp 2020-11-01] (pol.).
  448. ↑ „Lawina gniewu pod adresem rządzącego od pięciu lat Prawa i Sprawiedliwości”. PisząoPolsce, TVN24 [dostęp 2020-11-01] (pol.).
  449. ↑ Mateusz Mazzini, Za granicą o polskich protestach: tysiące wściekłych na rząd, polityka.pl, 2020 [dostęp 2020-11-01] (pol.).
  450. ↑ Polsat News, Strajk Kobiet. Zagraniczne media o piątkowych protestach w Polsce – Polsat News, polsatnews.pl [dostęp 2020-11-01] (pol.).
  451. ↑ Have you been protesting against the near-total ban on abortion in Poland?, the Guardian, 28 stycznia 2021 [dostęp 2021-02-01] (ang.).
  452. ↑ Helsińska Fundacja Praw Człowieka » Wniosek o tymczasowe aresztowanie dla uczestniczki protestów – HFPC składa opinię przyjaciela sądu, hfhr.pl [dostęp 2020-11-19].
  453. ↑ 50 organizacji społecznych: „Odpowiedzialność za destabilizację państwa ponoszą rządzący”, oko.press [dostęp 2020-11-19] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-19] (pol.).
  454. ↑ Oświadczenie Prezesa PiS, Wicepremiera Jarosława Kaczyńskiego, Prawo i Sprawiedliwość – Internetowy Serwis Informacyjny [dostęp 2020-10-30].
  455. ↑ Kaczyński wzywa do wojny z kobietami. Oto tekst oświadczenia, oko.press, 27 października 2020, Cytat: „Ten wyrok jest całkowicie zgodny z Konstytucją, co więcej w świetle Konstytucji innego wyroku w tej sprawie być nie mogło. Ta instytucja została uchwalona przez parlament lat 93–97, w 1997 roku. Był to parlament, w którym przewagę, bardzo dużą przewagę miała lewica. I ten wyrok stał się dzisiaj powodem albo pretekstem do gwałtownych wystąpień społecznych, wystąpień, które przebiegają przy tym w szczególnej sytuacji. Mamy ciężkie stadium epidemii COVID-u, mamy stan, w którym wszelkiego rodzaju zgromadzenia powyżej pięciu osób są zakazane, mamy stan, w którym te demonstracje będą z całą pewnością kosztowały życie wielu ludzi. Ci, którzy do nich wzywają, ale także i ci, którzy w nich uczestniczą, sprowadzają niebezpieczeństwo powszechne, a więc dopuszczają się przestępstwa, poważnego przestępstwa. Władze mają nie tylko prawo, ale także obowiązek przeciwstawiania się tego rodzaju wydarzeniom. […] Trzeba się temu, jeszcze raz powtarzam, przeciwstawić. To obowiązek państwa, ale także obowiązek nasz, obowiązek obywateli. W szczególności musimy bronić polskich kościołów. Musimy ich bronić za wszelką cenę. Wzywam wszystkich członków Prawa i Sprawiedliwości oraz wszystkich, którzy nas wspierają do tego, by wzięli udział w obronie Kościoła, w obronie tego, co dziś jest atakowane i jest atakowane nieprzypadkowo”.
  456. ↑ PILNE! Jarosław Kaczyński o wyroku TK. Czy PiS idzie na wojnę ze Strajkiem Kobiet?, Głos24, 27 października 2020 [dostęp 2020-10-28] (pol.).
  457. ↑ Oświadczenie Kaczyńskiego. Groźna histeria zagrożonego satrapy, któremu marzy się przemoc, oko.press [dostęp 2020-10-28].
  458. ↑ Kaczyński, nieudolny naśladowca Jaruzelskiego, wyborcza.pl [dostęp 2020-10-28].
  459. ↑ Jarosław Kaczyński ogłosił, że ojczyzna nasza znalazła się nad przepaścią [10 CYTATÓW], ASZdziennik.pl [dostęp 2020-10-28] (pol.).
  460. ↑ Fala ostrych komentarzy po oświadczeniu Kaczyńskiego, wydarzenia.interia.pl [dostęp 2020-10-28] (pol.).
  461. ↑ Jarosław Kaczyński o protestach: atak, który ma zniszczyć Polskę. Monika Jaruzelska komentuje, wiadomosci.onet.pl [dostęp 2020-10-28].
  462. ↑ Redakcja, Jarosław Kaczyński ogłosił stan kościelny MEMY. Prezes PiS komentuje aktualną sytuację w kraju, a jego wystąpienie komentują internauci, Dziennik Zachodni, 28 października 2020 [dostęp 2020-10-28] (pol.).
  463. ↑ Magdalena Środa: Wystąpienie Kaczyńskiego. Może polać się krew, za którą ten chory człowiek będzie odpowiedzialny, TheFad.pl – Polska i Świat. Opinie i komentarze, 27 października 2020 [dostęp 2020-10-28] (pol.).
  464. ↑ Kaczyński wzywa do obrony kościołów. Księża odpowiadają: Nie róbcie tego!, deom.pl [dostęp 2020-10-28] (pol.).
  465. ↑ Budka o oświadczeniu Kaczyńskiego: podżeganie do wojny domowej, Polska Agencja Prasowa SA [dostęp 2020-10-28] (pol.).
  466. ↑ Hołownia o oświadczeniu Kaczyńskiego: Prezes PiS wypowiedział Polakom wojnę, Tok FM [dostęp 2020-10-28] (pol.).
  467. ↑ Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji Kaczyński wzywa do wojny domowej, wyborcza.pl [dostęp 2020-10-28].
  468. ↑ Jarosław Kaczyński wygłosił oświadczenie. Budka: podżega do wojny domowej – Wiadomości, wiadomosci.radiozet.pl, 1603 [dostęp 2020-10-28] (pol.).
  469. ↑ Kaczyński wezwał swoich zwolenników do walki z protestującymi kobietami!, Beskidzka24.pl, 27 października 2020 [dostęp 2020-10-28] (pol.).
  470. ↑ Polsat News, Protesty w Polsce. Komentarze po oświadczeniu Kaczyńskiego – Polsat News, polsatnews.pl [dostęp 2020-10-28] (pol.).
  471. ↑ „Kaczyński wypowiedział wojnę społeczeństwu”. Opozycja krytykuje apel prezesa PiS, rmf24.pl [dostęp 2020-10-28] (pol.).
  472. ↑ Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji Kaczyński słabnie, dlatego chce wojny domowej, Newsweek.pl [dostęp 2020-10-28] (pol.).
  473. ↑ Jarosław Kaczyński wygłosił oświadczenie z „kotwicą” Polski Walczącej w klapie. Powstańcy oburzeni, gazetapl [dostęp 2020-10-30] (pol.).
  474. ↑ a b Miłada Jędrysik: Czy protesty przyczynią się do rozprzestrzenienia epidemii? Sprawdzamy oskarżenia Kaczyńskiego. oko.press, 28 października 2020. [dostęp 2020-10-30].
  475. ↑ a b Patryk Osadnik, ONR tworzy bojówki do walki z protestującymi kobietami. Brygady Narodowe mają zwalczać „neomarksizm”. Oto efekt przemówienia Kaczyńskiego, gdynia.naszemiasto.pl, 28 października 2020 [dostęp 2020-10-28] (pol.).
  476. ↑ a b ONR powołuje Brygady Narodowe!, onr.com.pl, 27 października 2020 [dostęp 2020-12-14].
  477. ↑ Zarząd: Stanowisko ws. Strajku Kobiet, onr.com.pl, 31 października 2020 [dostęp 2020-12-14], Cytat: „Celem naszym nie jest […], wbrew medialnym kłamstwom […], fizyczne atakowanie protestujących […]. Nie jest również prawdą, że Brygady Narodowe powołane zostały w efekcie odezwy Jarosława Kaczyńskiego, którego uważamy za jedną z osób odpowiedzialnych za sytuację, której wszyscy jesteśmy świadkami”.
  478. ↑ Gość Wydarzeń – Andrzej Duda – Polsat News, polsatnews.pl [dostęp 2020-11-03] (pol.).
  479. ↑ Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej / Aktualności / Wypowiedzi Prezydenta RP / Wywiady / Rozmowa w „Gościu Wydarzeń” w Polsat News, prezydent.pl [dostęp 2020-11-03].
  480. ↑ Prezydencka inicjatywa ustawodawcza, prezydent.pl [dostęp 2020-10-31].
  481. ↑ Prezydencki projekt zmiany ustawy o planowaniu rodziny, prezydent.pl [dostęp 2020-11-03].
  482. ↑ Nie musisz rodzić trupa, czyli aborcyjny kompromis Dudy, oko.press [dostęp 2020-11-03].
  483. ↑ Projekt ustawy Andrzeja Dudy ws. aborcji, rp.pl [dostęp 2020-11-03] (pol.).
  484. ↑ „Cały czas jest to pogłębianie zakazu”. Lewica przeciw propozycji prezydenta, prawica popiera, TVN 24, 30 października 2020 [dostęp 2020-11-17].
  485. ↑ Klub PiS podzielony ws. prezydenckiego projektu dot. aborcji. „Szukamy rozwiązania”, Polskie Radio 24, 3 listopada 2020 [dostęp 2020-11-17].
  486. ↑ Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji Joanna Miziołek, Bunt w PiS. 30 posłów przeciw propozycji Andrzeja Dudy, premium.wprost.pl, 5 listopada 2020 [dostęp 2020-11-17].
  487. ↑ Kidawa-Błońska (KO): Nie poprzemy prezydenckiego projektu noweli przepisów dotyczących aborcji, gazetaprawna.pl, 13 listopada 2020 [dostęp 2020-11-17].
  488. ↑ Lewica nie poprze projektu prezydenta ws. aborcji, Polsat News, 2 listopada 2020 [dostęp 2020-11-17].
  489. ↑ Magdalena Raducha, Andrzej Duda przygotował ustawę ws. aborcji. Lekarz ocenia propozycję prezydenta, wiadomosci.wp.pl, 30 października 2020 [dostęp 2020-11-17].
  490. ↑ Przemysław Taranek, Dr Maciej Jędrzejko: Jeżeli traktuje się naród jak bandę debili, to naród pokazuje środkowy palec, Radio Zet, 3 listopada 2020 [dostęp 2020-11-17].
  491. ↑ „To jeden z głosów rozpoczynającej się dyskusji”. Prof. Zimmer o inicjatywie prezydenta ws. aborcji, Polsat News, 31 października 2020 [dostęp 2020-11-17].
  492. ↑ Apel działaczy pro-life do Prezydenta RP o poszanowanie konstytucyjnego prawa do życia każdego człowieka, Radio Maryja, 30 października 2020 [dostęp 2020-11-17].
  493. ↑ Arkadiusz Jastrzębski, Kaja Godek reaguje na deklarację prezydenta Andrzeja Dudy, wiadomosci.wp.pl, 30 października 2020 [dostęp 2020-11-17].
  494. ↑ Sara Bounaoui, Krzysztof Zasada, Spór po orzeczeniu TK. Polacy nie zgadzają się z propozycją prezydenta, rmf24.pl, 2 listopada 2020 [dostęp 2020-11-17].
  495. ↑ Sondaż: Czy Polacy popierają protesty przeciwko wyrokowi TK ws. aborcji?. rp.pl, 7 lutego 2021. [dostęp 2021-02-07].
  496. ↑ Sondaż: spada poparcie dla protestów Strajku Kobiet – społeczeństwo, wnp.pl [dostęp 2021-03-11] (pol.).
  497. ↑ a b Tomasz Molga, Strajk Kobiet i protesty uliczne. Sondaż wskazuje zaskakujących sojuszników, wiadomosci.wp.pl, 2 listopada 2020 [dostęp 2020-11-03] (pol.).
  498. ↑ Artur Bartkiewicz, Sondaż: 6,4 proc. Polaków chce realizacji wyroku TK ws. aborcji, rp.pl, 8 listopada 2020 [dostęp 2020-11-09].
  499. ↑ Sondaż: Polacy chcą ułatwienia dostępu do aborcji, rmf24.pl [dostęp 2021-02-15] (pol.).
  500. ↑ Brak orzeczenia TK w sprawie aborcji w Dzienniku Ustaw. Dworczyk: trwa pewna dyskusja, i dobrze. Onet.pl. [dostęp 2020-11-03].
  501. ↑ Prof. zoll: Wyroku nie publikować, natychmiast zmienić ustawę. Prawo.pl. [dostęp 2020-11-03].
  502. ↑ Kosiniak-Kamysz: Na trwale wpiszmy do konstytucji kompromis aborcyjny z 1993 r.. pap.pl. [dostęp 2020-11-03].
  503. ↑ Komentarz rzecznika prasowego MEN. gov.pl. [dostęp 2020-11-04]. (pol.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Flag of Finland.svg
Flaga Finlandii
Flag of Indonesia.svg
bendera Indonesia
Flag of Israel.svg
Flag of Israel. Shows a Magen David (“Shield of David”) between two stripes. The Shield of David is a traditional Jewish symbol. The stripes symbolize a Jewish prayer shawl (tallit).
Flag of New Zealand.svg
Flag of New Zealand. Specification: http://www.mch.govt.nz/nzflag/description.html , quoting New Zealand Gazette, 27 June 1902.
Flag of Portugal.svg
Flag of Portugal, created by Columbano Bordalo Pinheiro (1857-1929), officially adopted by Portuguese government in June 30th 1911 (in use since about November 1910). Color shades matching the RGB values officially reccomended here. (PMS values should be used for direct ink or textile; CMYK for 4-color offset printing on paper; this is an image for screen display, RGB should be used.)
Flag of the United States.svg
The flag of Navassa Island is simply the United States flag. It does not have a "local" flag or "unofficial" flag; it is an uninhabited island. The version with a profile view was based on Flags of the World and as a fictional design has no status warranting a place on any Wiki. It was made up by a random person with no connection to the island, it has never flown on the island, and it has never received any sort of recognition or validation by any authority. The person quoted on that page has no authority to bestow a flag, "unofficial" or otherwise, on the island.
Protest in Torun against abortion restriction 24 Oct 2020.jpg
Autor: User:Xlenka, Licencja: CC BY-SA 4.0
Protest in Toruń against the PiS-controlled constitutional court abortion ruling, 24 Oct 2020. The crowd is gathered around the Nicolaus Copernicus statue in the old town square. A banner stating "Fuck the clergy" (pl: "jebać kler") is visible, held by a protestor standing on the base of the Copernicus statue.
02020 0336 (2) "Polen ist die Hölle für Frauen".jpg
Autor: Silar, Licencja: CC BY-SA 4.0
Polen ist die Hölle für Frauen
Pro Life-Pro Choice Gdansk Poland 2021.jpg
Autor: LukaszKatlewa, Licencja: CC BY-SA 4.0
Plakat z grafiką autorstwa rosyjskiej artystki Jekateriny Głazkowej wykorzystany w kampanii antyaborcyjnej w licznych miastach Polski od listopada 2020. Autorka wyraziła swój sprzeciw wobec antyaborcyjnego wykorzystania jej pracy.
02020 0097 (2) Protest against abortion restriction in Bielsko-Biała, November 2020.jpg
Autor: Silar, Licencja: CC BY-SA 4.0
Protest against abortion restriction in Bielsko-Biała, November 2020
Protest against abortion restriction in Kraków, 20201027 1801 4606.jpg
Autor: Jakub Hałun, Licencja: CC BY-SA 4.0
Protest przeciwko zakazowi aborcji w Krakowie, październik 2020
02020 0679 Protest against abortion restriction in Kraków, October 2020.jpg
Autor: Silar, Licencja: CC BY-SA 4.0
Protest against abortion restriction in Kraków, October 2020
Protest against abortion restriction in Kraków, 20201027 1759 4595 cropped.jpg
Autor: Jakub Hałun, Licencja: CC BY-SA 4.0
Protest przeciwko zakazowi aborcji w Krakowie, październik 2020
20201025 151257 VP8 Protest against abortion restriction in Kraków, October 2020.webm
Autor: Silar, Licencja: CC BY-SA 4.0
Protest against abortion restriction in Kraków, October 2020.
Protest against abortion restriction in Kraków, 20201027 1813 4644.jpg
Autor: Jakub Hałun, Licencja: CC BY-SA 4.0
Protest przeciwko zakazowi aborcji w Krakowie, październik 2020
Strajk Kobiet Wrocław.jpg
Autor: Mafo, Licencja: CC BY-SA 4.0
Anarchiści podczas Strajku Kobiet we Wrocławiu
02020 0346 (2) Proteste in Polen gegen Verschärfung des Abtreibungsgesetzes.jpg
Autor: Silar, Licencja: CC BY-SA 4.0
Proteste in Polen gegen Verschärfung des Abtreibungsgesetzes
Closed Access logo alternative.svg
Autor: Jakob Voß, influenced by original art designed at PLoS, modified by Wikipedia users Nina and Beao, Licencja: CC0
Closed Access logo, derived from PLoS Open Access logo. Alternative version.
Protest against abortion restriction in Kraków, 20201027 1819 4683.jpg
Autor: Jakub Hałun, Licencja: CC BY-SA 4.0
Protest przeciwko zakazowi aborcji w Krakowie, październik 2020
Warsaw24oct.jpg
Autor: Jakub.zabinski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Protestujący zebrani na ulicy Adama Mickiewicza na Żoliborzu, dzielnicy Warszawy, w pobliżu domu Jarosława Kaczyńskiego, protestują przeciwko decyzji sędziów Trybunału Konstytucyjnego z 23 października 2020, zakazującej aborcji w przypadku ciężkich wad zdrowotnych płodu
02020 0824 Protests against abortion restriction in Sanok, October 2020 (cropped).jpg
Autor: Silar, Licencja: CC BY-SA 4.0
Protests against abortion restriction in Sanok, October 2020
02020 0691 Protest against abortion restriction in Kraków, October 2020.jpg
Autor: Silar, Licencja: CC BY-SA 4.0
Protest against abortion restriction in Kraków, October 2020
Protest in Gdansk against Poland's new abortion laws 24.10.2020.jpg
Autor: LukaszKatlewa, Licencja: CC BY-SA 4.0
Protest przeciwko zaostrzeniu przepisów antyaborcyjnych. Gdańsk, okolice dworca PKP 24.10.2020
October 2020 Protest in London, Polish Embassy.jpg
Autor: BeŻet, Licencja: CC BY-SA 4.0
October 2020 Polish protests in London in front of the Polish Embassy
Stiopa-protest foto.1.jpg
Autor: Stiopa, Licencja: CC BY-SA 4.0
Antyrządowy protest społeczny przed biurem europosłanki Elzbiety Rafalskiej w Gorzowie Wlkp.
Pro Choice Protester Warsaw Poland.jpg
Autor: Jakub.zabinski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Uczestniczka protestu przeciwko publikacji wyroku Trybunału Konstytucyjnego ws. aborcji, Warszawa 27.01.2021
Protest against abortion restriction in Kraków, 20201027 1830 4721.jpg
Autor: Jakub Hałun, Licencja: CC BY-SA 4.0
Protest przeciwko zakazowi aborcji w Krakowie, październik 2020