Provinzial Heil- und Pflegeanstalt Allenberg

Plan sytuacyjny Allenbergu (1854)

Zalepka listowa zakładu psychiatrycznego w Allenbergu

Provinzial Heil- und Pflegeanstalt Allenberg – zakład leczniczo-opiekuńczy dla chorych umysłowo, działający od 1852 do 1940 roku w obszarze dworskim Wehlau (obecnie Znamiensk) na terenie Prus Wschodnich.

Zakład został zbudowany w latach 1848-52 pod Wehlau, na lewym brzegu Łyny. Po otwarciu 1 września 1852 w pierwszej kolejności trafiło tu 59 pensjonariuszy szpitala w Królewcu^[1]. W 1873 roku zakład powiększył się o 250 miejsc, a w 1900 do 1000. W 1929 roku w zakładzie przebywało 1400 pacjentów.

Do 1878 był jednym z trzech zakładów dla prowincji Prus, obok Schwetz (Świecie) i Gdańska^[2]. Po podziale prowincji był głównym zakładem dla Prus Wschodnich (mniejsze mieściły się w Kortau bei Allenstein i w Tapiau). W użyciu były powiedzenia „jest z Allenbergu”, „nadaje się do Allenbergu” („reif für Allenberg”)^[3].

W 1909 roku w Allenbergu miała miejsce epidemia ospy^[4]. Podczas I wojny światowej wielu pacjentów zmarło z powodu grypy, gruźlicy i niedożywienia; w 1918 roku było jedynie 586 pensjonariuszy^[5].

1 września świętowano rocznicę otwarcia zakładu, m.in. tańcami w zakładowym parku i przedstawieniami^[5].

W 1940 roku zakład zamknięto, pacjenci zostali wysłani do rodzin albo innych zakładów. W budynkach Allenbergu stacjonował do 1945 roku garnizon SS. Po 1945 roku zabudowania zostały przejęte przez wojsko ZSRR i użytkowane jako koszary^[5]. W 2010 roku budynek zakładu nadal należy do rosyjskiego wojska i nie ma do niego wstępu^[6].

Lekarze związani z Allenbergiem:

• Carl Reinhold Bernhardi – pierwszy dyrektor zakładu, autor artykułu Die Heil- und Pflegeanstalt Allenberg bei Wehlau in Ostpreussen^[7]
• Julius Jensen – sekundariusz, potem dyrektor, autor publikacji Rede zur Feier des 25jährigen Bestehens der ostpreussischen Provinzial-Anstalt zu Allenberg^[8], ekspert komisji prowincjonalnej w sprawie utworzenia kolejnego zakładu w Prowincji^[9].
• Karl Ludwig Kahlbaum – sekundariusz w latach 1856-1866
• Carl Wähner – dyrektor od 1886 do 1891
• Eugen Hallervorden – sekundariusz do 1886, później dyrektor nowo otwartego zakładu w Kortau^[10]
• Wilhelm Sommer – od 1879 asystent, potem sekundariusz i od 1891 do 1900 dyrektor
• Hermann Wendt – dyrektor od 1868 do 1875
• Wilhelm Dubbers – dyrektor od 1900 do 1929, autor pamiątkowej publikacji 75 Jahre Heil- und Pflegeanstalt Allenberg, Ostpreußen (Düsseldorf, 1929)

• Ernst Bufe – dyrektor zakładu od 1 grudnia 1929 roku^[11]. Autor pracy poświęconej opiece pozazakładowej^[12]

• Hans Kurella – asystent
• Ewald Hecker – asystent

Przypisy