Prozorliwyj (1899)

Prozorliwyj (Прозорливый)
„Prozorliwyj”
Klasa	niszczyciel
Typ	Sokoł
Historia
Stocznia	Zakłady Newskie, Petersburg
Położenie stępki	1898
Wodowanie	8 lipca 1899
Carska MW
Nazwa	„Gagara” → „Prozorliwyj” (od 1902)
Wejście do służby	maj 1902
Flota Czerwona
Nazwa	„Prozorliwyj”
Wycofanie ze służby	kwiecień 1918
Merivoimat
Nazwa	S2
Wejście do służby	1918
Zatonął	2 października 1925
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	normalna: 220 ton pełna: 240 t
Długość	57,91 metra
Szerokość	5,64 m
Zanurzenie	2,29 m
Napęd
2 maszyny parowe potrójnego rozprężania 4 kotły Yarrow moc 3800 KM 2 śruby
Prędkość	26,5-27,5 węzła
Zasięg	450-660 Mm przy prędkości 13 węzłów
Uzbrojenie
1 działo 75 mm 3 działka kal. 47 mm (3 x I)
Wyrzutnie torpedowe	2 x 381 mm (2 x I)
Załoga	51-58

Prozorliwyj (Прозорливый) – rosyjski niszczyciel z końca XIX wieku i okresu I wojny światowej, jedna z 27 jednostek typu Sokoł. Okręt został zwodowany 8 lipca 1899 roku w stoczni Zakładów Newskich w Petersburgu, a do służby w Marynarce Wojennej Imperium Rosyjskiego wszedł w maju 1902 roku, z przydziałem do Floty Bałtyckiej. Od 1914 roku jednostkę wykorzystywano jako okręt łącznikowy, a w 1916 roku została przeklasyfikowana na torpedowiec. Opanowany przez bolszewików okręt został w kwietniu 1918 roku pozostawiony w Helsinkach i został wcielony do Fińskiej Marynarki Wojennej, gdzie służył pod nazwą S2. Jednostka zatonęła 2 października 1925 roku.

Projekt i budowa

„Prozorliwyj” był jednym z kilkudziesięciu niszczycieli typu Sokoł, który został wykonany przez rodzimy przemysł okrętowy na wzór zbudowanego w Wielkiej Brytanii prototypu – „Sokoła”^[1]. Jednostka z racji niewielkiej wyporności bardziej odpowiadała klasie torpedowców^[1].

Okręt zbudowany został w Zakładach Newskich w Petersburgu^[1][2]. Stępkę niszczyciela położono w 1898 roku, został zwodowany jako „Gagara” („Гагара”) 8 lipca 1899 roku, a do służby w Marynarce Wojennej Rosji przyjęto go w maju 1902 roku, już pod nazwą „Prozorliwyj”^[1][a].

Dane taktyczno-techniczne

Okręt był niewielkim, czterokominowym niszczycielem z taranowym dziobem^[3]. Długość całkowita wykonanego ze stali niklowej kadłuba wynosiła 57,91 metra, szerokość 5,64 metra i zanurzenie 2,29 metra^[4][5]. Wyporność normalna wynosiła 220 ton, zaś pełna 240 ton^[2][6][b]. Okręt napędzany był przez dwie maszyny parowe potrójnego rozprężania o mocy 3800 KM, do których parę dostarczały cztery kotły Yarrow^[1][2]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 26,5-27,5 węzła^[1][2]. Okręt mógł zabrać zapas węgla o masie 58-80 ton, co zapewniało zasięg wynoszący od 450 do 660 Mm przy prędkości 13 węzłów^[1][c].

Okręt wyposażony był w dwie pojedyncze wyrzutnie torped kalibru 381 mm, umieszczone na rufie, z zapasem sześciu torped^[1][4]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiły: pojedyncze działo jedenastofuntowe kal. 75 mm L/48 Canet, umieszczone na platformie nad pomostem bojowym oraz trzy pojedyncze działka kal. 47 mm L/40 Hotchkiss na śródokręciu (dwa za przednim kominem i jedno między dwoma kominami rufowymi)^[1][7].

Załoga okrętu liczyła od 51 do 58 oficerów, podoficerów i marynarzy^[1][2].

Służba

Niszczyciel wszedł w skład Floty Bałtyckiej^[6][8]. W 1911 roku dokonano modernizacji uzbrojenia jednostki: zdemontowano obie wyrzutnie torped kal. 381 mm i wszystkie działka kal. 47 mm, instalując w zamian dwie pojedyncze wyrzutnie torped kal. 450 mm oraz drugą armatę kal. 75 mm (usytuowaną w pobliżu rufy) i dwa pojedyncze karabiny maszynowe kal. 7,62 mm^[1]. Prócz tego okręt przystosowano do przenoszenia 10 min^[1][2]. W 1914 roku „Prozorliwyj” został pozbawiony uzbrojenia torpedowego i stał się okrętem łącznikowym^[1][9]. W październiku 1915 roku jednostka wzięła udział w desancie wojsk rosyjskich na Przylądek Kolka, osłaniając transportowiec lotniczy „Orlica” („Орлица”)^[10]. W 1916 roku okręt ponownie został wyposażony w wyrzutnie torped i przeklasyfikowany na torpedowiec^[1]. W marcu 1917 roku jednostka była przydzielona do sił podwodnych^[11]. W wyniku rewolucji październikowej okręt został przejęty przez bolszewików, po czym, porzucony w Helsinkach, został 13 kwietnia 1918 roku zdobyty przez Finów^[1][12]. Jednostka pełniła służbę w Marynarce Wojennej Finlandii pod nazwą S2 do 2 października 1925 roku, kiedy zatonęła^[2][13].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• T.A. Brassey (red.): The Naval Annual, 1905. Portsmouth: J. Griffin and Co., 1905. (ang.)
• Roger Chesneau, Eugene Kolesnik: Conway’s All The World’s Fighting Ships 1860-1905. London: Conway Maritime Press, 1979. ISBN 978-0-85177-133-5. (ang.)
• Ivan Gogin: KRECHET torpedo boats (1900-1904) (ang.). Navypedia. [dostęp 2017-10-30].
• Ivan Gogin: S1 destroyers (1900-1902/1918) (ang.). Navypedia. [dostęp 2017-10-30].
• Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
• Robert Jackson: Niszczyciele, fregaty i korwety. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 2001. ISBN 83-1109-273-7.
• Edmund Kosiarz: Pierwsza wojna światowa na Bałtyku. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1979. ISBN 83-215-3234-9.
• Piotr Olender: Rosyjsko-japońska wojna morska 1904-1905. T. 2: Bitwa pod Cuszimą. Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-56-6.