Prudnik

Prudnik

miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ratusz i kościół św. Michała Archanioła, willa rodziny Fränkel, Wieża Bramy Dolnej, kościół św. Piotra i Pawła, Park Miejski, Wieża Woka, sanktuarium św. Józefa, Kozia Góra
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	opolskie
Powiat	prudnicki
Gmina	Prudnik
Data założenia	1255
Prawa miejskie	1279
Burmistrz	Grzegorz Zawiślak
Powierzchnia	20,50 km²
Wysokość	ok. 265 m n.p.m.
Populacja (30.06.2018) • liczba ludności • gęstość	21 170 1033 os./km²
Strefa numeracyjna	77
Kod pocztowy	48-200
Tablice rejestracyjne	OPR
Położenie na mapie gminy Prudnik Prudnik
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Prudnik
Położenie na mapie województwa opolskiego Prudnik
Położenie na mapie powiatu prudnickiego Prudnik
50°19′11″N 17°34′45″E/50,319722 17,579167
TERC (TERYT)	1610044
SIMC	0965878
Hasło promocyjne: Prudnik – spotkajmy się
Urząd miejski ul. Kościuszki 3 48-200 Prudnik
Strona internetowa
BIP

Prudnik (daw. Prądnik^[1], Królewskie Miasto Prudnik, niem. Neustadt, Neustadt in Oberschlesien, Neustadt an der Prudnik, cz. Prudník) – miasto w Polsce położone w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Prudnik i Euroregionu Pradziad. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej, na pograniczu Gór Opawskich i Obniżenia Prudnickiego, będącego częścią Niziny Śląskiej. Przepływają przez niego rzeki Prudnik i Złoty Potok^[2].

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa opolskiego.

Według danych na 30 czerwca 2018 miasto było zamieszkane przez 21 170 osób^[3].

Geografia

Położenie

Miasto jest położone w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 5,5 km od granicy z Czechami, na pograniczu Obniżenia Prudnickiego i północno-wschodniej części Gór Opawskich. Prudnik zajmuje kilka wzgórz (Czyżykowa Góra, Kapliczna Góra, Kozia Góra, Okopowa, Szubieniczna Góra, Święta Góra, Wróblik), na południu opiera się o pierwsze zalesione stoki, należące już do Parku Krajobrazowego Gór Opawskich^[2]. Leży na terenie Nadleśnictwa Prudnik, którego jest siedzibą^[4]. Przez granice administracyjne miasta przepływają rzeki Prudnik (lewy dopływ Osobłogi) i Złoty Potok, a także potoki Lubrzanka, Trzebinka i Graniczny Potok^[5]. Obszarem administracyjnym obejmuje pobliski las zwany Lasem Prudnickim. Prudnik położony jest na wysokości ok. 265 m n.p.m. Najwyżej położony punkt w mieście znajduje się na wysokości 403 m n.p.m., a najniższy 238 m n.p.m.^[6]. Na południu miasta znajdują się wychodnie strefy śląsko-morawskiej. Według podziału fizycznogeograficznego z 2017 dr. Krzysztofa Badory obszar Prudnika znajduje się w granicach czterech mikroregionów: Doliny Prudnika (318.58.4), Obniżeniu Prudnickim (318.58.5), Przedgórzu Głuchołasko-Prudnickim (332.17.3) i Wzgórz Długockich (332.17.4)^[7].

Środowisko naturalne

Wpływ na klimat Prudnika ma sąsiedztwo Gór Opawskich. Średnia temperatura roczna wynosi +8 °C. Pokrywa śnieżna występuje od grudnia do kwietnia. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Prudnika wynoszą 640 mm dominują wiatry zachodnie. Średnia wilgotność względna powietrza atmosferycznego wynosi w przekroju rocznym 78%^[8].

Podział miasta

Według Krajowego Rejestru Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju częściami Prudnika są^[9]:

• Górka
• Kolonia Karola Miarki
• Lipno (Lipy)
• Młyn Czyżyka

W mieście znajdują się również osiedla^[9]:

• os. Jasionowe Wzgórze
• os. Tysiąclecia
• os. Wyszyńskiego
• os. Zacisze

Widok na Prudnik z wieży widokowej na Koziej Górze

Nazwa

Nowe Miasto Królewskie wśród innych nazw śląskich miejscowości w urzędowym pruskim dokumencie z 1750 roku wydanym w języku polskim w Berlinie^[10].

Nazwa Prudnik została utworzona od rzeczownika prąd (prąd rzeczny, strumień, przepływ, wartkość – cz. proud, śl. prōnd) i oznaczającej podobnie jak pobliska Prężyna rzekę o wartkim nurcie, następnie również osadę leżącą nad tą rzeką. Nazwa rzeki (dopływu Osobłogi) i miasta była od średniowiecza zapisywana z u będącym czeskim i morawskim odpowiednikiem ą (1262 Pruthenos, 1331 Prudnik). Obok nazwy starszej słowiańskiej osady (Prudnik) pojawiła się, zapewne już w ostatniej ćwierci XIII w. nazwa lokacyjnego miasta tj. Neustadt^[11]. Od tego czasu używano (w różnych postaci) obu nazw równolegle^[12].

Nazwa niemiecka była zapisywana także w zlatynizowanej postaci Neostadium, czasem używano również jej polskiego i czeskiego przekładu (Nowe Miasto, Nové město). Starsza nazwa miewała również swą postać zlatynizowaną (Prudnicium). W roku 1613 śląski regionalista i historyk Mikołaj Henel z Prudnika wymienił miejscowość w swoim dziele o geografii Śląska pt. Silesiographia podając jej łacińskie nazwy: Neostadium, Prudnica^[13]. W tekstach pisanych na Śląsku po niemiecku w okresie XVI–XVIII w. przeważała nazwa lokacyjna (Neustadt, Polnisch Neustadt). W źródłach pisanych po czesku używano jej zamiennie ze starszą nazwą (Prudník^[a], Proudník, Nejštát, Nové Město). Formę Polnisch-Neustadt stosowano w języku niemieckim do 1708, kiedy zrezygnowano z przymiotnika Polnisch w obawie, że potencjalni kupcy nie trafią do tego śląskiego miasta, gdyż szukaliby go w Polsce^[1] i wprowadzono nową nazwę Königliche Stadt Neustadt^[11]. Jej polski odpowiednik Nowe Miasto Królewskie został użyty m.in. w wydanym w 1750 po polsku zarządzeniu Fryderyka II dla mieszkańców Śląska^[10].

Później, w XIX i XX wieku do 1945. oficjalnie stosowana była nazwa Neustadt in Oberschlesien. Używano również nazwy Neustadt an der Prudnik^[14]. Słowiańskiej nazwy powszechnie używali Polacy, czy Ślązacy, co odnotowuje topograficzny opis Górnego Śląska z 1865: „Der ursprünglische Stadtname „Prudnik” ist noch jetzt bei den polnischen Landbewohnern üblich”^[11]. Jednak nazwa słowiańska była jeszcze w pierwszej połowie XIX w. odnotowywana również w oficjalnych publikacjach. W alfabetycznym spisie miejscowości z terenu Śląska wydanym w 1830 we Wrocławiu przez Johanna Knie miejscowość występuje pod obecnie używaną polską nazwą Prudnik oraz niemiecką Neustadt^[12][15] (Prudnik, polnische Benennung der Kreistadt Neustadt^[12]). Podobnie opisane zostało miasto w 1837 w opracowaniu statystycznej dotyczącej państwa pruskiego^[16]. Nazwy Prudnik w książce Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej wydanej w Głogówku w 1847 użył też śląski pisarz Józef Lompa^[17]. Wprowadzano tę nazwę również do wydawanych w drugiej połowie XIX w. i na pocz. XX w. poza Śląskiem polskich i czeskich opracowań encyklopedycznych, geograficznych i kartograficznych. W polskich publikacjach z tego okresu używano niekiedy spolonizowanej formy Prądnik, np. w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego^[1], czy Małym śpiewaku, czyli zbiorze pieśni dla szkół polskich wydanym w 1871 w Prudniku^[18]. Nazwy Prądnik w 1945 używano urzędowo^[19]. Obecna nazwa została administracyjnie zatwierdzona 7 maja 1946^[20].

W historycznych dokumentach nazwę miasta wzmiankowano w różnych językach oraz formach: Neuenstat (1302), Stadt Neustadt (1321), dominus Novecivitatis (1321), der neuen Stadt Prudnik (1331), Praudnik oder Nova Civitas (1337), Nova Civitas (1339), Newstadt (1384), Newenstat (1388), Newnstadt prudnyk in Noua civitate Prudnik (1402), neuenstat Prudnik (1402), oppido nove civitatis alias Prawdenik (1404), Prudnik alias Nova civitas (1410), Newstadt anders Prudnik genant (1437), Prudnicze (1481), Praudnik (1489), Praudnigk (1536), Polnisch-Neustadt (1638), Neostadiensis, Neostadium Oppoliense, in Polsneustadt (1667/67), Neostadii, Neostadio (1687/88), Polnisch-Neustadt (1743), Neustadt, pohln. Prudnik (do 1708), Neustadt, P. Prudnik (1736), Neustadt, Prudnik (1845), Prudnik, Neustadt (1888)^[21].

Historia

Prehistoria i starożytność

Ślady pobytu człowieka na terenie obecnego miasta Prudnik, potwierdzone badaniami archeologicznymi, sięgają epoki paleolitu. Najstarsze osadnictwo w okolicy Prudnika prowadziły gromady myśliwskie, które eksploatowały okoliczne złoża krzemienne. Ich odnalezione wyroby są typowe dla przemysłu aszelskiego, z epoki międzylodowcowej^[22]. Miejscowa ludność prasłowiańska utrzymywała kontakty handlowe z Rzymem, co dokumentują znalezione tu rzymskie monety datowane na lata 700 p.n.e. – 1250 n.e.^[23] Na wzgórzu nad Złotym Potokiem, w zachodniej części miasta, wydobyto z ziemi szczątki wojownika germańskiego plemienia Wandali, zmarłego w IV wieku n.e.^[24]

Średniowiecze

Wok z Rożemberka – założyciel Prudnika

Zamek w Prudniku w 1260 roku, rysunek autorstwa W. Schreibera

Pieczęć Prudnika z XIV wieku

Teren, na którym powstał Prudnik, znajdował się na styku plemienia Golęszyc z Opolanami^[25]. Przedlokacyjna osada na terenie obecnego miasta nosiła nazwę Polska Wieś^[24]. Istnieje kilka wersji historii powstania miasta. Pierwsza z nich, obalona przez Augustina Weltzla w XIX wieku, przytoczona m.in. w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego^[26] mówi, że drewniany zamek Wogendrüssel założyli ok. 1000 roku templariusze, co jest ewidentną nieprawdą, gdyż zakon powstał dopiero w 1118. Według historyka Leo Woerla, Prudnik został założony w drugiej połowie X wieku przez uprzemysłowionych Flamandów, na co dowodem miało być rozplanowanie prudnickiego Rynku na podstawie flamandzkiej jednostki miary, tzw. „sznura flamandzkiego”, jednakże pomiary flamandzkimi łanami były popularne przy lokacji wielu miejscowości na Śląsku i nie jest to dowód na udział Flamandów w założeniu miasta^[27]. Najbardziej prawdopodobna wersja, przyjęta przez większość historyków i znajdująca potwierdzenie w dokumentach historycznych, wskazuje, że założycielem miasta był najwyższy marszałek Królestwa Czech i namiestnik Styrii – czeski wielmoża Wok z Rożemberka (Woko de Rosenberch, Vok I. z Rožmberka)^[b]. W latach 1255–1259 założył on w okolicy obecnego Prudnika kilka wsi i w zakolu rzeki Prudnik – zamek gotycki, kontrolujący ruch na szlaku handlowym z Nysy do Opawy^[28]. Prudnik był najdalej wysuniętym na północ bastionem Królestwa Czech^[29].

Syn Woka, Henryk z Rożemberka, ok. 1279 uzyskał dla Prudnika lokację miasta na prawie magdeburskim. Jedynym śladem pierwotnego miasta jest wieża zamkowa zwana „Wieżą Woka”. Pozostała zabudowa w większości spaliła się, natomiast budowle trwalsze, na przestrzeni wieków były rozbierane i przebudowywane. Po śmierci Henryka z Rożemberka właścicielem Prudnika został rycerz Jaksa z Szybowic^[30]. Miasto do 1337 znajdowało się w granicach czeskich Moraw i księstwa opawskiego, ostatnim morawskim panem był Albrecht z Fulštejnu. W 1337 król czeski Jan Luksemburski odkupił odeń ziemię prudnicką i przekazał ją wraz z miastem księciu niemodlińskiemu Bolesławowi Pierworodnemu^[31]. Prudnik pozostał w Koronie Czeskiej, stał się dziedziczną posiadłością Piastów opolskich, lenników czeskiego władcy. Władali oni Prudnikiem do śmierci Jana II Dobrego w 1532, na którym wygasła linia opolska.

W 1373 w mieście wybuchła epidemia dżumy. Przeżyło ja tylko kilku mieszkańców, którzy ukryli się w pobliskich górach. Po powrocie do Prudnika spalili większość zabudowań i rozpoczęli odbudowę miasta^[32]. Najstarszą znaną formą herbu Prudnika jest jego wizerunek na woskowej pieczęci z dokumentu z 1399 roku. Wyobrażał mur miejski z bramą i dwoma wieżami po bokach, między którymi znajdował się orzeł, a nad nim równoramienny krzyż^[33].

W bitwie pod Grunwaldem 15 lipca 1410 po stronie Korony Królestwa Polskiego brał udział rycerz Maćko z Prudnika (chorągiew wieluńska)^[34][35].

Bernard niemodliński wraz z bratem Bolkiem IV przejęli Prudnik i Głogówek jako oprawę po śmierci wdowy po Władysławie Opolczyku. Wkrótce władzę na tym obszarze przejął syn Bolka IV, Bolko V Husyta (Wołoszek) – mąż Elżbiety Granowskiej, pasierbicy króla Polski Władysława II Jagiełły. Pierwszy dokument, w którym Bolko V jest wspomniany jako pan Prudnika pochodzi z 6 maja 1425 roku. W Prudniku występował niedział rodzinny, przez który Bolko V potrzebował zgody stryja Bernarda na wydawanie niektórych aktów prawnych^[36]. Bolko V tytułował się jako książę głogówecko-prudnicki. W czasie rejzy husytów na Śląsk, w marcu 1428 Prudnik wraz z okolicznymi wsiami został ograbiony i spalony przez husytów^[37].

Prudniccy rajcy nie zgadzali się na spłatę długu zmarłego w 1447 roku biskupa Konrada IV Starszego wobec kolegiaty otmuchowskiej. Z tego powodu, 23 marca 1464 Prudnik i okoliczne wsie zostały obłożone ekskomuniką zatwierdzoną przez papieża Piusa II. Historyk Antoni Dudek ustalił, że ekskomunikę odwołano w XVI wieku, jednak nie został ujawniony dokument zdejmujący klątwę z miasta wydany przez papieża^[38].

XVI–XX wiek

Makieta Prudnika w 1626

Panorama Prudnika autorstwa F.B. Wernera (1739)

Panorama Prudnika, pocz. XIX w.

Pocztówka przedstawiająca kościół ewangelicki i obecne I Liceum Ogólnokształcącego

Dawne koszary, obecnie domy mieszkalne

Król Polski Zygmunt I Stary w 1506 na Sejmie w Prudniku wymógł uchwałę zaciągnięcia 200 żołnierzy lekkiej jazdy^[39], którzy byli odtąd odpowiedzialni za utrzymywanie porządku publicznego na Śląsku^[40]. W myśl zawartych z Janem II Dobrym umów Prudnik wraz z całym księstwem opolsko-raciborskim przypadł królom czeskim z dynastii Habsburgów. Udzielali oni opolskiego lenna m.in. Wazom w latach 1645–1666. Królewna polska Izabela Jagiellonka, pani księstwa opolskiego, wywarła wpływ na obsadę proboszcza parafii w Prudniku i pośrednio wsparła tutejszych luteran. Przekazała radzie miejskiej patronat nad kościołem św. Michała Archanioła, potwierdziła cechowi rzeźników nowy statut i podarowała miastu działkę na karczmę na Dolnym Przedmieściu^[41]. Miasto było własnością króla, stało się prężnym ośrodkiem rzemieślniczym i handlowym. Znani byli zwłaszcza prudniccy płóciennicy, eksportujący swoje wyroby do Holandii, a także garbarze. Od XVI do XVIII wieku Prudnik, w którym osiedlała się najbogatsza szlachta księstwa opolsko-raciborskiego, był najważniejszym ośrodkiem gospodarczym i politycznym Górnego Śląska. Był on też miejscem obrad sejmiku księstwa^[42]. Z Prudnika wywodziła się śląska rodzina szlachecka Bilicerów^[43].

W trakcie wojny trzydziestoletniej ludność Prudnika została zdziesiątkowana. W 1625 tereny te zostały objęte epidemią dżumy. 12 lutego 1629, na mocy decyzji cesarza Ferdynanda II, kapitan La Mordie przepędził z Prudnika duchownych protestanckich, a miejscowa ludność protestancka była siłą zmuszana do przejścia na katolicyzm^[44]. W 1642 miasto zdobyli Szwedzi, którzy je splądrowali i spalili. Po zakończeniu wojny miasto zostało jednak szybko odbudowane dzięki pomocy cesarza Ferdynanda III i cechu śląskich rzeźników^[45], dzięki czemu Prudnik stał się największym miastem Górnego Śląska^[46].

21 sierpnia 1683 przez Prudnik w kierunku Moraw przeszło około 3000 wozów z amunicją i żywnością wraz z częścią armii króla Jana III Sobieskiego, który jechał z wojskiem na odsiecz wiedeńską^[47]. Przygraniczne położenie Prudnika powodowało, że w okresie wojen śląskich miasto wielokrotnie zmieniało swoją przynależność państwową. 30 czerwca 1761 miasto wizytował król Fryderyk II^[48]. W lutym 1779 w trakcie wojny o sukcesję bawarską Austriacy przeprowadzili atak artyleryjski na Prudnik, przez co spaliło się prawie całe miasto. W odwecie Prusacy zniszczyli Karniów^[49]. W sierpniu 1779 w Prudniku przebywał cesarz Józef II^[50].

W połowie XVIII wieku Prudnik uchodził za najbogatsze miasto na Górnym Śląsku, a jego dochody były dziesięciokrotnie większe niż dochody Opola. Było to spowodowane tym, że do miasta należało wówczas 11 wsi: Czyżowice, Dębowiec, Dytmarów, Jasiona, Krzyżkowice, Lubrza, Piorunkowice, Pokrzywna, Skrzypiec, Szybowice, Wieszczyna i część Rudziczki. Zniesienie w XIX wieku pańszczyzny i uniezależnianie się miejscowości sprawiło, że źródła dochodów zaczęto upatrywać w gospodarce leśnej. Prudnik posiadał jeden z największych lasów komunalnych na Górnym Śląsku (Las Prudnicki) o powierzchni ponad 1000 ha^[51].

Na początku XIX wieku nastąpił dalszy rozwój miasta, głównie drogą przyjmowania na kwaterę pruskich wojsk. Przemysł przędzalniczy stopniowo podupadł. Podczas wojen napoleońskich na mocy dekretu cesarza Francuzów Napoleona Bonaparte z 6 kwietnia 1807 sformowano w Prudniku pułk ułanów Legii Polsko-Włoskiej z powracających z Włoch oddziałów polskich, które wzmocniono rekrutami z Wielkopolski^[52]. W latach 1807–1812 Prudnik był okupowany przez Francuzów, a w 1812 zajęli go Rosjanie^[53]. Po wojnach pruskich i napoleońskich w 1816 miasto miało 82 330 talarów długu przy wpływach 14 687 talarów i wydatkach 14 238 talarów. Dług ten utrzymywał się do okresu wojny francusko-pruskiej (1870). W 1828 miasto miało ok. 4000 mieszkańców. W mieście powstały pierwsze przędzalnie i tkalnie wełny, lnu i jedwabiu, a także założona przez żydowskiego przemysłowca Samuela Fränkla fabryka adamaszku (istniała do 2011 jako ZPB „Frotex”). Wybudowano także cegielnię, browar, młyny i fabrykę octu. W nawiązaniu do najważniejszych zawodów wykonywanych przez mieszkańców miasta, Prudnik był nazywany „miastem tkaczy i szewców”^[54][55].

W 1876 otwarto linię kolejową, która połączyła Prudnik z Nysą i Koźlem^[56], a w 1896 oddano do użytku linię z Prudnika do Gogolina. Na początku XX wieku w Prudniku zbudowano łaźnię miejską, park i koszary, a Prudnik stał się garnizonem wojskowym^[57]. Z powodu praktyk germanizacyjnych, Polacy z Prudnika posyłali swoje dzieci poza Śląsk, na dawne terytorium Królestwa Polskiego, aby w spokoju mogły uczyć się języka polskiego, o czym pisał w „Gazecie Toruńskiej” Filip Robota – późniejszy nauczyciel w prudnickiej szkole elementarnej i lokalny polski działacz społeczno-narodowy^[58]. W lipcu 1903 roku Prudnik i okoliczne miejscowości nawiedziła ogromna powódź. Miesiąc później, cesarzowa Augusta udała się do Głuchołaz, Jarnołtówka i Prudnika, aby zobaczyć tereny zniszczone podczas powodzi. Jej wizyta zaowocowała wybudowaniem zapory wodnej w Jarnołtówku^[59]. Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 18864 mieszkańców Prudnika 18072 posługiwało się językiem niemieckim, 565 językiem polskim, 3 innym językiem, a 224 było dwujęzycznych^[60].

Dwudziestolecie międzywojenne

Przyjazd pociągu z emigrantami górnośląskimi do Prudnika

Adolf Hitler w Prudniku, 1938

Synagoga w Prudniku

Od 1919 Prudnik należał do nowo utworzonej prowincji Górny Śląsk. Prowincja została zlikwidowana w 1938, a 18 stycznia 1941 utworzono ją ponownie.

W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Prudnik był poza terenem plebiscytowym, choć istniały tu polskie organizacje, w tym Polska Organizacja Wojskowa Górnego Śląska, Związek Polaków w Niemczech i Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne^[61]. W Prudniku utworzono Polski Komitet Plebiscytowy na powiat prudnicki, jednak z czasem został przeniesiony z Prudnika do Głogówka, a następnie do Strzeleczek, ponieważ jego lokal w Prudniku został zdemolowany^[62]. Prudnik był terenem koncentracji niemieckich bojówek. W mieście znajdował się tajny magazyn wyposażenia wojskowego dla formacji paramilitarnych, a także baza rekrutacyjna członków freikorpsów^[63]. W czasie powstań śląskich na terenie Prudnika i okolic działało kilka polskich grup dywersyjnych, których celem było utrudnienie oddziałom niemieckim działań zbrojnych^[64].

W tajnym raporcie Sicherheitsdienst z 1934, Prudnik został uznany za jeden z głównych ośrodków ruchu polskiego na Górnym Śląsku^[65].

Rankiem 7 października 1938 do miasta przyjechał pociągiem wódz III Rzeszy Adolf Hitler w ramach wizytacji Kraju Sudetów po układzie monachijskim. W Prudniku przesiadł się do samochodu i udał się do Dębowca, a następnie w kierunku Karniowa i Bruntála. Wieczorem wrócił do Prudnika, z którego udał się pociągiem do Berlina^[66]. Hitlerowi towarzyszyli: Hermann Göring, Heinrich Himmler, Gerd von Rundstedt, inspektor generalny Luftwaffe Erhard Milch, Hans-Jürgen Stumpff, generał Hans von Salmuth, nadprezydent prowincji śląskiej Josef Wagner i SS-Brigadefuhrer Hellmut Körner^[67]. Podczas nocy kryształowej z 9 na 10 listopada 1938, bojówki hitlerowskie spaliły prudnicką synagogę zbudowaną w 1877 z inicjatywy Samuela Fränkla^[68][69]. W 1939 w sierpniu i we wrześniu prudnickie Gestapo na czele z Maxem Krausem przystąpiło do aresztowania polskich powstańców i działaczy Związku Polaków w Niemczech. Osoby te zostały następnie skierowane do obozu koncentracyjnego w Buchenwaldzie. Wśród 20 aresztowanych znaleźli się m.in.: B. Augustyn, J. Augustyn, K. Chrząszcz, J. Dominik, F. Kwoczek, A. Sosna, W. Szpiler i inni^[70].

II wojna światowa

Prudnicki Rynek po wojnie

Niemieckie wojsko na Rynku w Prudniku

W trakcie II wojny światowej w mieście przetrzymywano polskie Żydówki i jeńców angielskich. 26 września 1944 w zakładach włókienniczych w Prudniku założono podobóz niemieckiego obozu koncentracyjnego w Auschwitz, do którego skierowano około 400 kobiet; głównie Żydówki z Węgier, a także Niemki, Polki i Ukrainki^[71]. 39 więźniarek zostało zamordowanych lub zmarło z powodu trudnych warunków pracy. Ich zwłoki chowano na prudnickim cmentarzu żydowskim. Pozostałe, w styczniu 1945, zostały ewakuowane pieszo do obozu Groß-Rosen. W tymże miesiącu przez Prudnik przeszły także kolumny więźniów z innych obozów. W toku tzw. marszu śmierci wiele osób zmarło lub zostało zamordowanych przez Niemców^[72].

W marcu 1945 wojska Armii Czerwonej zaczęły planować uderzenie na Prudnik, które było najważniejszą częścią operacji górnośląskiej. Na miasto miało pójść ponad 400 tysięcy żołnierzy. Do operacji przewidziano 988 czołgów, 1727 samolotów i prawie 6000 dział^[73]. 17 marca 1945 Armia Czerwona zdobyła miasto. Na początku kwietnia Rosjanie utworzyli mieszkańcom getto na ulicy Chrobrego i Królowej Jadwigi, do którego przeniesiono około 9 tysięcy osób. Kolumnę cywilów pod eskortą zapędzono do Lubrzy, a następnie do Żabnika^[74]. Prudnik miastem frontowym był aż do maja 1945 w związku z tym, że w niewielkiej odległości od miasta broniły się oddziały niemieckie, które skapitulowały dopiero w maju 1945. W walkach o miasto brało udział około 200 tysięcy żołnierzy. Zginęło 673 żołnierzy radzieckich (na ich cześć wkrótce po wojnie na Placu Wolności wzniesiono Pomnik Wdzięczności)^[75]. 23 kwietnia prudnicki Rynek, Plac Farny i Plac Zamkowy zostały zbombardowane przez lotnictwo radzieckie. Nie wiadomo jednak, czy bombardowanie było celowe. Według proboszcza Franza Pietscha było spowodowane wystrzeleniem błędnych znaków świetlnych przez pijanych Rosjan^[76]. W wyniku działań wojennych Prudnik stracił około 15% stanu zabudowy. Zniszczone zostało m.in. Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej, Schronisko „Szwedzki Szaniec”, ciężko uszkodzona została północna pierzeja Rynku z Urzędem Miejskim (rozebrany krótko po wojnie)^[77].

Polska Ludowa

Odbudowa i porządkowanie zniszczeń wojennych w Prudniku

Ulica Zamkowa w Prudniku w 1961

Widok na Rynek w Prudniku (1965)

Antykomunistyczna demonstracja w Prudniku (1981)

Po wyparciu oddziałów niemieckich miasto zostało przejęte przez polską administrację. Wówczas w Prudniku i okolicy została osiedlona między innymi część polskich repatriantów z Kresów Wschodnich – z Nadwórnej^[78][79] i okolic Tarnopola^[80], a także z centralnej Polski i Czerniowców na Bukowinie^[81]. Większość niemieckojęzycznej ludności została wysiedlona na zachód.

W 1945 miasto otrzymało nazwę Prądnik. Oficjalna zmiana nazwy na Prudnik miała miejsce 7 maja 1946^[82]. Zmianę poprzedziła wielomiesięczna debata w lokalnej prasie, a przez jakiś czas funkcjonowały obie nazwy jednocześnie^[83].

Pierwszym polskim burmistrzem miasta został Antoni Błaszczyński, a pierwszym polskim starostą prudnickim Józef Sopa. Trzy miesiące po przejęciu władzy Sopa wydał sprawozdanie z działań żołnierzy Armii Czerwonej na terenie Prudnika i okolicznych wsi: „Codzienne meldunki donoszą o wypadkach zrabowania bydła, inwentarza martwego, o obrabowaniu mieszkań i gwałceniu kobiet. W jednym wypadku została zgwałcona kobieta ponad 60-letnia. W innym wypadku dziewczynka lat 15. Gminne posterunki MO meldują, że ostatnie rabunki po wsiach wzrosły w gwałtowny sposób, że są zupełnie bezsilne. (...) Ludność wiejska żyje w ustawicznym strachu i wiecznym pogotowiu. (...) W mieście żołnierze Armii Czerwonej rabują na wielką skalę, zajeżdżając autami pod domy i wywożąc wszystko, co w mieszkaniu jest do wzięcia, a więc ubrania, pościel itp. Ofiarą padają nie tylko mieszkania niemieckie – opuszczone, ale i zajęte przez Polaków, o ile w danej chwili nikogo w mieszkaniu do obrony nie było.”^[84]

Na przełomie maja i czerwca 1945 grupa Czechów przybyła do Prudnika i wywiesiła czechosłowacką flagę na ratuszu. Ogłosili przyłączenie Prudnika do Czechosłowacji. Zostali przegonieni przez polskich żołnierzy bez strzelaniny^[85]. Po zajęciu przez czechosłowackie wojska niektórych terenów Śląska podczas konfliktu granicznego, marszałek Michał Rola-Żymierski rozkazał 10. Sudeckiej Dywizji Piechoty i 1. Drezdeńskiemu Korpusowi Pancernemu przemieszczenie się w rejon Prudnika^[86][87].

W latach 1945–1956 przy ul. Klasztornej w Prudniku funkcjonował Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego. W jego piwnicach przetrzymywano i torturowano przeciwników władzy komunistycznej (w tym żołnierzy wyklętych, m.in. Józefa Pacejkowicza). W mieście i okolicy działała antykomunistyczna podziemna organizacja Krajowa Armia Podziemna^[88].

Od 6 października 1954 do 27 października 1955 w klasztorze franciszkanów w Prudniku-Lesie internowany był prymas Polski Stefan Wyszyński razem ze swoim kapelanem Stanisławem Skorodeckim. Podczas pobytu w Prudniku Wyszyński zaczął pisać modlitwę Jasnogórskie Śluby Narodu Polskiego, które dokończył po przewiezieniu do Komańczy^[89][90].

W latach 1964–1974 na południu miasta powstało spółdzielcze osiedle Marcelego Nowotki (od 1990 osiedle Wyszyńskiego) na ponad 600 mieszkań^[91]. W połowie lat 70. we wschodniej części Prudnika rozpoczęto budowę osiedla Jasionowe Wzgórze. Obecnie jest to największe osiedle mieszkaniowe w powiecie prudnickim^[92].

We wrześniu 1980 w Zakładach Przemysłu Bawełnianego „Frotex” w Prudniku doszło do największej akcji protestacyjnej w województwie opolskim. Strajkowało około 1500 osób. Akcję zakończyło porozumienie zawarte 10 września. Za przykładem „Frotexu” poszli pracownicy innych zakładów pracy z terenu Prudnika, między innymi: zakład rymarsko-tapicerski w Prudnickiej Spółdzielni Pracy Różnej Wytwórczości Ogniwo, Spółdzielnia Transportu Wiejskiego w Prudniku, Zakład Usług Telewizyjnych, Spółdzielnia Kółek Rolniczych, Państwowy Ośrodek Maszynowy i Opolska Fabryka Mebli (zakład nr. 4 w Prudniku)^[93].

III Rzeczpospolita

Wyrwanie z ziemi Pomnika Wdzięczności Armii Czerwonej

Po pierwszych wyborach do samorządu terytorialnego w Polsce po jego przywróceniu w 1990 roku burmistrzem miasta został Jan Roszkowski^[94]. W grudniu 1990 Pomnik Wdzięczności Armii Czerwonej znajdujący się na Placu Wolności został wyrwany z ziemi i wywieziony^[95]. Na jego miejscu powstał Pomnik Żołnierzy walczących o wolną Polskę.

W ramach reformy administracyjnej w Polsce w 1999 Prudnik ponownie stał się siedzibą powiatu prudnickiego^[96].

Podczas ogólnokrajowego referendum w sprawie przystąpienia Polski do Unii Europejskiej przeprowadzonego w dniach 7 i 8 czerwca 2003 do głosowania uprawnionych było 23496 mieszkańców Prudnika. W głosowaniu wzięło udział 6384 osób. Ważnych było 6316 głosów, a nieważnych 68. Za przystąpieniem Polski do Unii było 5125 osób (81,14%), a przeciw 1188 (18,86%)^[97].

W 2009 Wieża Woka została gruntownie odrestaurowana przez gminę Prudnik i obecnie pełni rolę punktu widokowego^[98]. 20 czerwca 2015 Prudnik przystąpił do Międzynarodowego Stowarzyszenia Miast Dobrego Życia Cittàslow^[99].

Uchwałą z 18 grudnia 2020 Rady Miejskiej Prudnika wyznaczono na terenie gmin Prudnik i Głuchołazy aglomerację Prudnik o równoważnej liczbie mieszkańców 30667 oraz zlokalizowaną na terenie miejscowości: Prudnik, Chocim, Dębowiec, Jarnołtówek, Łąka Prudnicka, Moszczanka, Niemysłowice, Pokrzywna z oczyszczalnią ścieków w Prudniku^[100].

Demografia

Według danych GUS z 30 czerwca 2018, Prudnik miał 21170 mieszkańców (6. miejsce w województwie opolskim i 212. w Polsce), powierzchnię 20,50 km² (10. miejsce w województwie opolskim i 284. miejsce w Polsce) i gęstość zaludnienia 1033 os./km²^[3].

Mieszkańcy Prudnika stanowią około 37,77% populacji powiatu prudnickiego, co stanowi 2,15% populacji województwa opolskiego.

Prudnik podlega pod Urząd Statystyczny w Opolu, oddział w Prudniku^[101].

Liczba mieszkańców miasta

Piramida wieku mieszkańców Prudnika w 2014

Zabytki

Kościół pw. św. Michała (1612, 1730–1738)

Kościół i klasztor bonifratrów z l. 1783-1787

Rynek

Cmentarz żydowski z końca XIX w.

Kamieniczki przy ul. Zamkowej

Willa przy ul. Nyskiej 2

Willa rodziny Fränkel

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[111]:

• stare miasto, w granicach średniowiecznego założenia
• kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła, wzniesiony w 1279, w dokumentach wzmiankowany w 1321, pierwotnie drewniany, z 1612, obecnie istniejący kościół zbudowano w l. 1730–1738
• zespół klasztorny bonifratrów, z l. 1783-1787: kościół par. pw. św. Apostołów Piotra i Pawła i klasztor oo. bonifratrów, został zbudowany w 1783, znajduje się przy obecnej ulicy Piastowskiej
• ruina klasztoru, z XVIII w.
• kaplica przydrożna, z XIX w.
• kapliczka przydrożna pod wezwaniem św. Antoniego, ul. Poniatowskiego 17 (d. Wiejska), z XVIII w.
• plebania, z XVIII w./XIX w.
• cmentarz komunalny, ul. Kościuszki, z 1870: mogiła zbiorowa ofiar II wojny światowej
• cmentarz żydowski, ul. Kolejowa, z k. XIX w.:,
• bożnica
• mogiła zbiorowa ofiar II wojny światowej
• park miejski, z k. XIX w.
• wieża zamkowa zwana wieżą Woka, z XIII/XIV w., XV w., pozostałość starego, średniowiecznego murowanego zamku zbudowanego prawdopodobnie przed 1262 przez Woka z Rożemberka, usytuowana jest w zachodniej części Starego Miasta, na lekkim wzniesieniu. Z dawnego zamku pozostała cylindryczna, murowana z kamienia wieża tzw. stołp (wieża ostatniej szansy) o dwu kondygnacjach zaznaczonych odsadzkami oraz z trzecią niższą kondygnacją o rzucie ośmioboku. Od północy, w połowie wysokości znajduje się otwór w obramieniu kamiennym z dwoma konsolkami. Po gruntownej renowacji w 2009 wieża Woka stała się punktem widokowym zarządzanym przez Muzeum Ziemi Prudnickiej
• mury obronne – zachowany m.in. fragment z dwiema basztami murowanymi z kamienia i cegły z XV-XVI w. w chwili obecnej jest siedzibą Muzeum Ziemi Prudnickiej; ponadto zachowała się Brama Dolna, w dokumentach wzmiankowana w 1481, usytuowana w południowej pierzei obecnej ulicy Batorego. Do wysokości drugiej kondygnacji wieży wbudowana jest w mury zbudowanych później kamienic. Wieża jest murowana, otynkowana, posiada trzy kondygnacje i jest zwieńczona murowanym hełmem stożkowym. Została odremontowana w 2006.
• ratusz miejski, z XVIII w., 1840, jako obiekt drewniany istniał już w średniowieczu, murowany powstał w 1782 a obecny kształt uzyskał w latach 1894–1896
• „Dom Katolicki”, pl. Farny 1, z poł. XIX w.
• domy, ul. Batorego 7, z poł. XIX w.
• dom, ul. Batorego 11
• dom, ul. Bolesława Chrobrego 34, z poł. XIX w.
• dom, ul. Bolesława Chrobrego 51, z XVIII w./XIX w., nie istnieje
• domy, ul. Damrota 21, 23, z k. XVIII w., nie istnieją
• dom, ul. Górna 1, z XVIII w.
• dom, ul. Jagiellońska 3 (d. 21), z XIX w.
• Willa Rodziny Fränkel, obecnie dom kultury, ul. Kościuszki, z k. XIX w.
• areszt śledczy, ul. Kościuszki 7, z l. 1856-90
• dom, ul. Krótka 1 / ul. Łukowa 1
• domy, ul. Krótka 2 (d. 5), 3 (d. 2), 4 (d. 6), z XVIII w./XIX w., nie istnieją
• dom, ul. Krótka d. 3, z XVIII w./XIX w.
• dom z oficyną, ul. Młyńska 1/3, z poł. XIX w., XX w.
• willa, ul. Nyska 2, z poł. XIX w.
• willa Hermanna Fränkla, ul. Kościuszki 1, z pocz. XX w.
• dom, ul. Parkowa 2, z pocz. XX w.
• łaźnia miejska, ul. Parkowa 4 (d. 6), zbudowana w 1908 – pocz. XX w., posiada kryty basen
• domy, ul. Piastowska 9, 22, z XIX w.
• budynek liceum medycznego, ul. Piastowska 26, z 1873: ogrodzenie, metalowe
• zajazd, ul. Piastowska 65, z poł. XVIII w.
• dom, ul. Ratuszowa 7, z XIX w.
• domy, Rynek 2 (d. 40) z 1769, 3 (d. 41), 26 (d. 11)
• domy, Rynek 22 (d. 32) 25 (d. 2)
• domy, ul. Sobieskiego 2, 4, 5 (d. 3), 6, 7 (d. 5), 8, 13 (d. 11), z XVII w., XVIII w., XIX w.
• domy, ul. Sobieskiego 9 (d. 7), 30, XVIII w., z poł. XIX w.
• domy – renesansowe kamieniczki mieszczańskie, ul. Zamkowa 1-2 (d. 2), 3-7 (d. 3), 3-7 (d. 4), 3-7 (d. 5), 3-7 (d. 6), 3-7 (d. 7), z XVII w., XVIII w.
• młyn wodny zwany Młynem Czyżyka, z 1788
• wschodnie skrzydło d. szpitala ob. domu św. Jana Bożego wraz z ogrodzeniem w zespole klasztornym bonifratrów oraz klatkę schodową w północnym skrzydle d. szpitala przyległą do budynku klasztoru wraz z gruntem w granicach fundamentowania, ul. Piastowska 6 (1896, 1914–1916)^[112]
• kamienica, ul. Kołłątaja 2^[112]
• szkoła wraz z gruntem w granicach fundamentowania, ul. Kościuszki 55 (l. 20. XX w.)^[112]

inne zabytki:

• klasztor franciszkanów w Prudniku-Lesie^[113] – klasztor powstał w 1852. Wtedy to przybył tu franciszkański odłam alkantarystów. Wybierając zaciszne miejsce w pobliżu Prudnika, zrezygnowali z osiedlenia się w klasztorze na Górze Świętej Anny. W wyniku konfliktu z diecezją alkantaryści opuścili Prudnik, ich miejsce zajął pustelnik. W 1866 na stałe zamieszkali tu franciszkanie. Ich dziełem był kilkukrotnie rozbudowywany klasztor (Kościół pw. św. Józefa – 1866, klasztor – 1900 i 1921). Przy klasztorze powstała droga krzyżowa, a w 1904 uroczyście poświęcono grotę lurdzką. Szczególną czcią otaczano znajdujący się w kościele obraz św. Józefa. W klasztorze tym w okresie od 6 października 1954 do 28 października 1955 był więziony kardynał Stefan Wyszyński. Znajduje się tam sala pamięci upamiętniająca to uwięzienie. Po skierowaniu prymasa do Komańczy postanowiono zamienić budynki klasztorne na prewentorium dla dzieci wojskowych. Prace były już zaawansowane, ale wskutek oporu mieszkańców Prudnika postanowiono oddać franciszkanom (Prowincji św. Jadwigi Zakonu Braci Mniejszych) ich własność. W 1996 biskup opolski, abp Alfons Nossol, podniósł kościół do rangi sanktuarium św. Józefa. Obecnie jest to jedno z najczęściej odwiedzanych miejsc w Górach Opawskich, czemu sprzyja istniejąca na Koziej Górze (316 m n.p.m.) od 2009 wieża widokowa^[114]
• kolumna maryjna, ufundowana w 1694 przez notariusza miejskiego Piotra Ortmana i jego żonę dla uczczenia ofiar dżumy w 1625. Usytuowana w północno-zachodniej części Rynku
• figura św. Jana Nepomucena w Rynku, barokowa z 1733
• fontanna, barokowa z 1695, także w Rynku.

Gospodarka

Tkalnia byłych Zakładów Przemysłu Bawełnianego „Frotex”

Elewator zboża

W Prudniku do 2010 największym pracodawcą w mieście były Zakłady Przemysłu Bawełnianego „Frotex”^[115], które w latach świetności zatrudniały 4 tysiące pracowników. Drugim co do wielkości, już nieistniejącym przedsiębiorstwem były Prudnickie Zakłady Obuwia „Primus“^[116], które zostały zlikwidowane w 2004 (zatrudniały przeszło tysiąc osób).

W 2019 wskaźnik bezrobocia w Prudniku wynosił 12,0%. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w Prudniku wynosiło 3 847,86 zł^[110].

34,0% aktywnych zawodowo mieszkańców Prudnika pracuje w sektorze rolniczym (rolnictwo, leśnictwo, rybołówstwo i przemysł wydobywczy), 23,1% w sektorze przemysłowym (przemysł przetwórczy i budownictwo), a 13,5% w sektorze usługowym (handel, naprawa pojazdów, transport, zakwaterowanie i gastronomia, informacja i komunikacja) oraz 2,2% pracuje w sektorze finansowym (działalność finansowa i ubezpieczeniowa, obsługa rynku nieruchomości)^[110].

Przedsiębiorstwa

W Prudniku, przy ul. Przemysłowej, mieści się Podstrefa Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej o powierzchni 12,5 ha.

Od 1996, przy ulicy Legionów 6 znajduje się firma Artech Polska Sp. z o.o., która zajmuje się produkcją kaset do drukarek. Obecnie pracuje w niej ponad 250 osób^[117]. Przy ulicy Stefana Batorego 35 znajduje się Spółdzielnia „Pionier”, w której są produkowane części do samochodów. Przy ulicy Prężyńskiej 1 znajduje się Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska^[118].

W miejscowości działało państwowe gospodarstwo rolne – Stadnina Koni Prudnik^[119]. Od 1994 działa jako Stadnina Koni Prudnik Sp. z o.o.^[120]

We wrześniu 2016^[121] w Prudniku uruchomiono amerykański koncern Henniges Automotive (dostawca uszczelek i komponentów amortyzujących drgania na potrzeby przemysłu motoryzacyjnego). Funkcjonuje on w halach po dawnej fabryce „Frotex”. Jest pierwszą inwestycją tego przedsiębiorstwa w Polsce^[122]. Pod koniec 2017, pracowało tam około 150 osób. W ciągu 5 lat ma tam pracować ponad 500 osób^[123]. Prudnik jest położony 150 kilometrów na północ od fabryki Henniges Automotive w Hranicach w kraju ołomunieckim w Republice Czeskiej, która została uruchomiona w 2008^[124].

Przy ulicy Kościuszki 15 znajduje się główna siedziba firmy TBO Group, która zajmuje się produkcją wind, dźwigów i platform dla niepełnosprawnych^[125]. Przy ulicy Prężyńskiej 19 swoją siedzibę ma firma Torkonstal, producent pojemników i kontenerów metalowych^[126]. Przy ulicy Przemysłowej 11 znajduje się siedziba firma Furnika, zajmująca się lamp i taśm LED, żarówek LED, klipsów LED, zasilaczy, rozdzielaczy, kabli, kontrolerów i wyłączników^[127]. Przy drodze prowadzącej z Prudnika do Dębowca znajduje się kopalnia szarogłazu. Przy ulicy Meblarskiej 1 znajduje się oddział firmy Steinpol Central Services Sp. z o.o. z siedzibą w Rzepinie, która zajmuje się produkcją mebli tapicerowanych^[128].

W Prudniku przy ul. Meblarskiej 2 znajduje się elewator zbożowy firmy Polskie Młyny S.A.^[129] Przy ulicy Prężyńskiej 38A znajduje się siedziba firmy Cream Sp. z o.o., która produkuje urządzenia dla przemysłu spożywczego^[130].

Transport

Transport drogowy

DK40 i DK41 w Prudniku

Przez Prudnik przebiegają drogi krajowe:

• 40 Głuchołazy – Prudnik – Kędzierzyn-Koźle – Pyskowice
• 41 Nysa – Prudnik – granica z Czechami w Trzebinie

Sieć uzupełniają drogi wojewódzkie:

• 414 Prudnik – Opole

Chociaż w ostatnich latach zbudowano obwodnicę, nie obejmuje ona ruchu do Czech, który prowadzi przez miasto.

Transport kolejowy

Stacja kolejowa w Prudniku

Stacja kolejowa w Prudniku powstała w 1876 jako stacja Kolei Górnośląskiej^[56]. Przebiegała przez nią linia kolejowa nr 137 łącząca Katowice i Legnicę.

W 1895 firma Lenz & Co, lokalne samorządy, właściciele papierni w Krapkowicach oraz majątków ziemskich zawiązali spółkę Kolej Prudnicko-Gogolińska z siedzibą w Prudniku, której celem stała się budowa drugorzędnej, normalnotorowej linii lokalnej z Prudnika do Gogolina, na stacjach końcowych stycznej z istniejącymi już w tym czasie liniami państwowymi. Pierwszy odcinek – z Prudnika do Białej Prudnickiej – oddano dla ruchu towarowego 22 października 1896, a już 4 grudnia 1896 oddano do użytku całą linię z Prudnika do Gogolina, zarówno dla ruchu towarowego, jak i osobowego. 28 listopada 2005 w związku z pogarszającym się stanem torów oraz kradzieżami szyn linia została całkowicie zamknięta i wykreślona z wykazu D29^[131].

3 sierpnia 2016 roku zmodernizowana przed czasem linia kolejowa relacji Prudnik–Krapkowice (docelowo do Gogolina) została oddana do użytku. Tory miały być wykorzystywane do celów wojskowych (dojazd do Centralnej Składnicy Materiałów Wybuchowych pod Krapkowicami); planowano corocznie dwa przejazdy kontrolne. Poza tym z torowiska będą mogły korzystać prywatne firmy, takie jak Metsä Tissue, która prowadzi w Krapkowicach zakład papierniczy. Szybkość pociągów na tym odcinku będzie mogła wynosić 40 km/h^[132]. Nie jest przewidywana reaktywacja ruchu pasażerskiego^[133].

Prudnik
Linia 137 Katowice – Legnica (111,204 km)
Dytmarów odległość: 7,060 km		Szybowice
Linia 306 Gogolin – Prudnik (41,658 km)
Lubrza odległość: 3,054 km

Komunikacja miejska

Dworzec autobusowy

Na terenie miasta funkcjonuje komunikacja miejska, świadczenie usług zleca Urząd Miasta. Obecnie funkcjonują dwie linie autobusowe^[134]. Transport zbiorowy realizowany jest przez firmę Arriva Bus Transport Polska, która w Prudniku posiada bazę przy ulicy Kościuszki 74^[135].

Miasto posiada bezpośrednie połączenia autobusowe z Opolem, Oławą, Wrocławiem, Kłodzkiem, Kudową-Zdrojem, Katowicami, Kielcami, Gliwicami, Zawierciem, Nowym Sączem. Funkcjonuje też połączenie z Ostrawą w Czechach^[136]. Dworzec autobusowy w Prudniku znajduje się przy ul. Tadeusza Kościuszki 9.

Oświata

Na terenie Prudnika działa: 8 przedszkoli, 5 szkół podstawowych, 3 licea ogólnokształcące, 4 szkoły branżowe I stopnia, 3 technika, szkoła muzyczna i 4 szkoły policealne.

Przedszkola Publiczne Przedszkole nr 6 Publiczne Przedszkole nr 1 im. Jana Brzechwy, ul. Mickiewicza 5[137] Publiczne Przedszkole nr 2, ul. Szkolna 12[138] (Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 2) Publiczne Przedszkole nr 3, ul. Piastowska 69[139] Publiczne Przedszkole nr 4, ul. Mickiewicza 9[140] Publiczne Przedszkole Specjalne nr 5, ul. Młyńska 1[141] (Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy im. Kawalerów Orderu Uśmiechu) Publiczne Przedszkole nr 6, ul. Podgórna 9a[142] (Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 1) Publiczne Przedszkole nr 7, ul. Ogrodowa 1[143] Niepubliczne Przedszkole „Skrzat”, ul. Grunwaldzka 66[144] Szkoły podstawowe Publiczna Szkoła Podstawowa nr 1 Publiczna Szkoła Podstawowa nr 1 im. Bohaterów Westerplatte, ul. Podgórna 9[145] (Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 1) budynek filialny, ul. Armii Krajowej 1 Publiczna Szkoła Podstawowa nr 2, ul. Szkolna 12[138] (Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 2) Publiczna Szkoła Podstawowa nr 3 im. Powstańców Śląskich, ul. Szkolna 12[146] (Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 2) Publiczna Szkoła Podstawowa nr 4 im. Marii Konopnickiej, ul. Dąbrowskiego 2[147] (Zespół Szkół) Publiczna Szkoła Podstawowa Specjalna nr 5, ul. Młyńska 1[148] (Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy im. Kawalerów Orderu Uśmiechu) Inne Państwowa Szkoła Muzyczna I st. im. Karola Szymanowskiego, ul. Traugutta 36[149]

Szkoły ponadgimnazjalne I Liceum Ogólnokształcące Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego I Liceum Ogólnokształcące im. Adama Mickiewicza, ul. Gimnazjalna 2[150] II Liceum Ogólnokształcące im. Stefanii Sempołowskiej, ul. Kościuszki 55[151] III Liceum Ogólnokształcące dla dorosłych, ul. Podgórna 5[152] (Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego) Branżowa Szkoła I Stopnia nr 1, ul. Podgórna 5[153] (Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego) Branżowa Szkoła I Stopnia nr 2, ul. Kościuszki 76[154] (Zespół Szkół Rolniczych) Branżowa Szkoła I Stopnia Specjalna nr 3, ul. Podgórna 5 (Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego) Branżowa Szkoła I Stopnia Specjalna nr 4, ul. Młyńska 1 (Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy im. Kawalerów Orderu Uśmiechu) Powiatowe Centrum Kształcenia Praktycznego, ul. Prężyńska 3-7 Publiczne Technikum, ul. Piastowska 26 (Zespół Szkół Medycznych im. Janusza Korczaka) Technikum nr 1, ul. Podgórna 5[153] (Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego) Technikum nr 2, ul. Kościuszki 76[154] (Zespół Szkół Rolniczych) Szkoły policealne Zespół Szkół Medycznych Szkoła Policealna dla Dorosłych nr 1, ul. Piastowska 26 Szkoła Policealna dla Dorosłych nr 2, ul. Kościuszki 76 Szkoła Policealna dla Dorosłych nr 3, ul. Podgórna 5 Zespół Szkół Medycznych im. Janusza Korczaka, ul. Piastowska 26

Kultura

Muzeum Ziemi Prudnickiej

XII Festiwal Jazzowy w Prudniku

Zespół Coast Patrol w Prudniku

• Prudnicki Ośrodek Kultury i Biblioteki Publicznej (połączone w 2014; biblioteka funkcjonuje od 1947)
• Muzeum Ziemi Prudnickiej
• Centrum Tradycji Tkackich
• Oddział PTTK „Sudetów Wschodnich”
• Klub Ludzi Piszących w Prudniku
• Kino „Diana”
• Prudnicka Grupa Fotograficzna
• Teatr Bez Garderoby
• Grupa plastyczna „Bo Po Co”
• DFK – Deutscher Freundeskreis^[155]

Stałe imprezy kulturalne

• Dni Prudnika – impreza plenerowa organizowana corocznie w lipcu na prudnickim rynku^[156]
• Międzynarodowy Festiwal Jazzowy (Jazz Festiwal Prudnik) – impreza plenerowa organizowana corocznie w pierwszy weekend sierpnia w ogrodzie willi rodziny Fränkel w Prudniku, największa jazzowa impreza w województwie opolskim^[157]
• Rock Festiwal Pogranicza – plenerowy festiwal muzyki rockowej i heavymetalowej organizowany w lipcu w ramach corocznego zlotu motocyklowego w Prudniku^[158]
• Śląski Festiwal Ziemi Prudnickiej im. Ludwiga van Beethovena – festiwal muzyki klasycznej odbywający się corocznie w październiku w Prudniku i Głogówku^[159][160]
• Wystawa Twórców Ludowych i Rzemiosła Artystycznego Pogranicza Polsko-Czeskiego^[161]
• Targi Przedsiębiorczości i Rzemiosła Inter–Region „Dom i Ogród”

Odniesienia w kulturze masowej

• Gerhart Hauptmann – Przed zachodem słońca (tyt. oryg. Vor Sonnenuntergang), 1932
• Einmarsch in das Sudetenland, 1938
• Antoni Olcha – Nowa Naprawa, 1946
• Polska Kronika Filmowa – Dziewczęta z Prudnika, 1953^[162]
• Stefan Wyszyński – Wszystko postawiłem na Maryje, 1980; Zapiski więzienne, 1982
• Jan Chodkiewicz – Kilka dni na ziemi niczyjej, 1984
• Harry Thürk – Lato umarłych snów, 1993^[163]
• Rafał Wieczyński – Skrawek nieba, 2002
• Andrzej Sapkowski – Narrenturm, 2002; Boży bojownicy, 2004; Lux perpetua, 2006
• Andrzej Ziemiański – Zapach szkła, 2003^[164]
• Święta wojna: odc. 241 „Jarnołtówek”, 2006
• Elektryczne Gitary – „Ucieczka 5:55”, 2010^[165]
• David Rodriguez – The Rise and Fall of the Great Barbate, 2011^[166]
• Nie ma jak Polska: odc. 14 „Opolskie”, 2012^[167]
• Carlos Zehntner – Los diarios de Krampen, 2014
• Z.B.U.K.U – „Pozostały wspomnienia”, 2013; „Zaczarowane bębny”, 2013; „Rockafeller”, 2014; „Nie będziesz pierwszy”, 2014; „MVP”, 2015; „Autopilot”, 2020
• Barbara Sośnica-Czekała – Sielski zakątek, 2019^[168]
• Kuchenne rewolucje: odc. 264 „Ukradli talerze”, 2019
• Lech Majewski – Brigitte Bardot cudowna, 2021^[169][170]

Zespoły muzyczne

• Amaryllis (rock, metal progresywny)^[171]
• Apex (heavy metal, hard rock)^[172]
• Konflikt Psychiczny (punk rock)^[173]
• Strefa Cztery8200 (rap)^[174]
• Szamot (atmosferyczny black metal, ambient)^[175]

Media lokalne

Prasa

Siedziba Tygodnika Prudnickiego

• Tygodnik Prudnicki
• Prudnik24
• Express Prudnicki
• Gazeta Pogranicza
• Nowa Trybuna Opolska – oddział w Prudniku

Telewizja

• TV Prudnik (TV Pogranicza)
• Telewizja Kablowa Prudnik

Radio

• Radio Opole – oddział w Prudniku
• Radio Park

Portale

• Teraz Prudnik^[176] (do 2017 Tygodnik Prudnicki^[177])
• prudnik24.pl^[178]
• prudnicka.pl^[179]
• wprudniku.pl^[180]
• eprudnik.pl^[181]

Religia

Zbór zielonoświątkowców

Kościół św. Józefa w Prudniku-Lesie

Cmentarz komunalny

Wspólnoty wyznaniowe

Kościół rzymskokatolicki

Dekanat Prudnik

• parafia św. Michała Archanioła (Plac Farny 2)
  • kościół św. Michała Archanioła (Plac Farny 2)
  • kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła (ul. Piastowska 6)
  • kościół św. Józefa w Prudniku-Lesie (ul. Józefa Poniatowskiego 5)
• parafia Miłosierdzia Bożego (ul. Skowrońskiego 35)
  • kościół Miłosierdzia Bożego (ul. Skowrońskiego 35)

Kościół Zielonoświątkowy w RP

• Zbór „Syloe” (ul. Kolejowa 40A)

Świadkowie Jehowy

• zbór Prudnik (Sala Królestwa ul. Piastowska 22A)^[182]

Cmentarze

• Cmentarz Komunalny (ul. Tadeusza Kościuszki 19)
• Cmentarz żydowski (ul. Kolejowa 40)
• Cmentarz zakonny franciszkanów w Prudniku-Lesie (ul. Józefa Poniatowskiego 5)

Nieistniejące obiekty sakralne

• kościół ewangelicki (rozebrany w latach 1969–1970) – parafia Ewangelicko-Augsburska w Prudniku
• synagoga (spalona podczas nocy kryształowej z 9 na 10 listopada 1938)
• sanktuarium Matki Bożej Bolesnej (zniszczone w wyniku działań wojennych w 1945)
• klasztor kapucynów (rozebrany w 1907)

Sport

Stadion sportowy przy ulicy Włoskiej

Mecz MKS Pogoń Prudnik z LZS Racławiczki (5 maja 2018)

Zawodnicy KS Pogoń Prudnik w meczu ze Spójnią Stargard (25 listopada 2017)

Głównym podmiotem odpowiedzialnym za sport i rekreację w mieście jest Ośrodek Sportu i Rekreacji w Prudniku. Z dniem 1 stycznia 2020 został połączony z Agencją Promocji i Rozwoju Gminy Prudnik tworząc Agencję Sportu i Promocji^[183].

Obiekty sportowe

• Stadion sportowy (ul. Kolejowa)
• Stadion sportowy (ul. Włoska)
• Hala „Obuwnik”
• Basen kryty
• Kąpielisko letnie
• Boiska ORLIK 2012
• Boiska wielofunkcyjne (ul. Podgórna)

Kluby sportowe

• KS Pogoń Prudnik (koszykówka)
• MKS Pogoń Prudnik (piłka nożna)
• KS Obuwnik Prudnik (łucznictwo)
• SPS Prudnik (siatkówka) - założony w lipcu 2012 i zgłoszony do rozgrywek grupy B III ligi opolskiej^[184]
• LKS Zarzewie Prudnik (karate, szachy)
• LKJ Olimp Prudnik (jeździectwo)
• MKS Sparta Prudnik (piłka nożna)
• Stowarzyszenie Sportowe „Tigers” Prudnik (piłka nożna, parkour, freerun)
• MKS Smyk Prudnik (koszykówka)
• UKS Czwórka Prudnik (unihokej, wrotkarstwo)
• UKS Orlik Prudnik (piłka nożna)
• LZS Dębowiec-Prudnik (piłka nożna)

W mieście działały również kluby piłkarskie WKS Kabewiak Prudnik i LUKS Flora Prudnik, klub kolarski LZS Prudnik i hokeja na lodzie Pogoń Prudnik. W Prudniku utworzono jedyny w województwie opolskim męski Koszykarski Ośrodek Sportowego Szkolenia Młodzieży PZKosz^[185].

Zawody sportowe

69. edycja Tour de Pologne w Prudniku

• Memoriał Stanisława Szozdy – wyścig kolarski organizowany co roku we wrześniu dla uczczenia pamięci Stanisława Szozdy^[186]
• Międzynarodowe Mistrzostwa Polski w Półmaratonie Górskim Nordic Walking

W 1968 w Prudniku odbyły się mistrzostwa Polski w kolarstwie przełajowym, a w latach 1975, 1982, 1989 i 2004 Mistrzostwa Polski w łucznictwie. W 1976 i 2012 przez Prudnik przebiegała trasa wyścigu Tour de Pologne.

Sportowcy związani z Prudnikiem

Polityka

Ratusz

Urząd Miejski

Starostwo Powiatowe

Miasto jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej. Organem wykonawczym jest burmistrz. W wyborach samorządowych w 2018 na urząd został wybrany Grzegorz Zawiślak^[187], zaprzysiężony na urząd 20 listopada 2018^[188]. Siedzibą władz jest Urząd Miejski przy ul. Kościuszki 3. W mieście, przy ul. Kościuszki 76, znajduje się starostwo powiatu prudnickiego.

W ratuszu mieści się Urząd stanu cywilnego, Gminny Zarząd Oświaty i Wychowania, a także Biuro Euroregionu Pradziad.

Rada Miejska

Mieszkańcy Prudnika wybierają do swojej Rady Miejskiej 16 radnych (16 z 21). Pozostałych 5 radnych wybierają mieszkańcy terenów wiejskich gminy Prudnik.

Liczba radnych poszczególnych ugrupowań w Radzie Miejskiej w latach 2002–2023^[c]:

Budżet miasta

Lista burmistrzów Prudnika

Czasy niemieckie^[194]

Rzeczpospolita Polska i PRL

• Antoni Błaszczyński (20 maja 1945 – grudzień 1945)^[84][195]
• Franciszek Sowiński (1945–1946)^[84]
• Edward Nowak (19 lutego 1947 – ?)
• w latach 1950–1973 władzę sprawował przewodniczący Prezydium Miejskiej Rady Narodowej
• w latach 1973–1990 władzę sprawował naczelnik miasta:
  • Józef Zamojski (6 stycznia 1973 – 20 grudnia 1973)^[196]
  • Marian Stradel (20 grudnia 1973 – 28 kwietnia 1975)^[197]
  • Alojzy Kanik (28 kwietnia 1975 –?)^[198]
  • Tadeusz Balcerkowicz (? – 7 lipca 1990)

III Rzeczpospolita

• Jan Roszkowski (7 lipca 1990 – 1998)
• Zenon Kowalczyk (1998 – 26 listopada 2006)
• Franciszek Fejdych (26 listopada 2006 – 20 listopada 2018)
• Grzegorz Zawiślak (od 20 listopada 2018)

Współpraca międzynarodowa

Drogowskaz z miastami partnerskimi Prudnika

Współpraca zagraniczna Prudnika obejmuje przede wszystkim płaszczyznę kulturalną, oświatową, naukową, gospodarczą czy sportową ze swoimi miastami partnerskimi, z którymi podpisano umowę o wzajemnej współpracy oraz z miastami zaprzyjaźnionymi.

Miasta i gminy partnerskie
Miasto	Kraj	Data podpisania umowy
Northeim	Niemcy	26 marca 1990[199]
Bogumin (Bohumín)	Czechy	17 czerwca 2000[199]
Nadwórna (Nadwirna)	Ukraina	17 czerwca 2000[199]
Karniów / Krnów (Krnov)	Czechy	15 stycznia 2002[200]
San Giustino	Włochy	12 kwietnia 2002[201]
Miasta zaprzyjaźnione
Racibórz[202]	Polska	–

Turystyka

Prudnik posiada rozwiniętą turystykę, jednak nie jest to typowo turystyczne miasto^[203]. Jest tu dobrze rozwinięta baza noclegowa i gastronomiczna. Położenie miasta sprawia, że stanowi ono bazę wypadową na polsko-czeskim pograniczu. Tutaj zaczyna się, ciągnący się przez całe Sudety (do Świeradowa-Zdroju) Główny Szlak Sudecki im. Mieczysława Orłowicza – jedna z dwóch najważniejszych oznakowanych tras pieszych w polskich górach. Ze względu na kolarskie tradycje Prudnika (miejsce pochodzenia Stanisława Szozdy i Franciszka Surmińskiego), szczególną rolę w turystyce miasta odgrywa turystyka rowerowa. Prudnik jest jedną z najczęściej odwiedzanych miejscowości w Górach Opawskich. Sanktuarium św. Józefa w Prudniku-Lesie – miejsce internowania prymasa Stefana Wyszyńskiego – jest ważnym centrum pielgrzymkowym^[204]. Oprócz Polaków, Prudnik odwiedzają też turyści z Czech i Niemiec, przez co w mieście można znaleźć trójjęzyczne tablice informacyjne^[205].

Szlaki turystyczne

Schemat pieszych szlaków turystycznych w Lesie Prudnickim

Przez Prudnik prowadzą szlaki turystyczne^[206][207]:

• Główny Szlak Sudecki im. Mieczysława Orłowicza (440 km): Prudnik – Świeradów-Zdrój
• Szlak Historyczny Lasów Królewskiego Miasta Prudnik (17,5 km): Park Miejski w Prudniku – stare dęby w Prudniku – Kapliczna Góra – Kobylica – Dębowiec – rozdroże pod Trzebiną – sanktuarium św. Józefa w Prudniku–Lesie – Prudnik–Lipy – Park Miejski w Prudniku
• Prudnik – Wieszczyna – Trzebina (19,5 km): Prudnik (stacja kolejowa) – Łąka Prudnicka – Trupina – Wieszczyna – Trzebina
• Ścieżka spacerowa „Od Jana Pawła II do Stefana Wyszyńskiego” (5,3 km): kościół Miłosierdzia Bożego w Prudniku – Czyżykowa Góra – sanktuarium św. Józefa w Prudniku–Lesie
• Ścieżka dydaktyczna „Las Prudnicki” (7 km): ul. Dąbrowskiego w Prudniku – stare dęby w Prudniku – Kobylica – sanktuarium św. Józefa w Prudniku–Lesie – ul. Dąbrowskiego w Prudniku

Szlaki rowerowe

Przez Prudnik prowadzą szlaki rowerowe^[206][208]:

• Turystyczna trasa rowerowa Gór Opawskich (40 km): Prudnik – sanktuarium św. Józefa w Prudniku–Lesie – Chocim – Dębowiec – Wieszczyna – Pokrzywna – Jarnołtówek – Konradów – Głuchołazy – Gierałcice – Biskupów – Burgrabice – Sławniowice
• Wokół Lasu Prudnickiego – Pętla I (20 km): Prudnik – Łąka Prudnicka - Moszczanka – Wieszczyna – Dębowiec – Prudnik
• Wokół Lasu Prudnickiego – Pętla II (13,5 km): Prudnik – sanktuarium św. Józefa w Prudniku–Lesie – rozdroże pod Trzebiną - Dębowiec – Prudnik
• Prudnik – Pokrzywna (10 km): Prudnik – Łąka Prudnicka – Moszczanka – Pokrzywna
• Prudnik – Jindřichov (10 km): Prudnik – Dębowiec – granica państwa (PL-CZ) – Jindřichov
• Via Montana (9 km): Prudnik – Dębowiec – Wieszczyna – Jindřichov
• Śladami Kardynała Stefana Wyszyńskiego (3 km): Park Miejski w Prudniku – Prudnik–Lipy – sanktuarium św. Józefa w Prudniku–Lesie
• Ścieżka rowerowa z Prudnika do Mosznej: Prudnik – Lubrza – Dobroszewice – Biała – Krobusz – Moszna – Zielina^[209]

Szlaki konne

Prudnik zalicza się do największych ośrodków jeździeckich w województwie opolskim. Przez obszar Prudnika przebiega wyznaczony jeden szlak konny^[210]:

• (11 km): biegnie przez Las Prudnicki między Moszczanką a Kozią Górą

Baza noclegowa

W Prudniku znajdują się 2 hotele trzygwiazdkowe („Olimp” i „Oaza”)^[211][212], a także całoroczne schronisko turystyczne „Dąbrówka” z filią „U Króla Gór Opawskich” w Wieszczynie^[213].

Punkty widokowe

Wieża widokowa na Koziej Górze

• Wieża Woka – pozostałość po XIII-wiecznym zamku, najstarsza prywatna budowla obronna na terenie Polski. Po gruntownym odrestaurowaniu w 2009 pełni rolę punktu widokowego. Liczy 41 m wysokości, rozpościera się z niej widok na panoramę Prudnika i Gór Opawskich.
• Wieża Katowska – jedna z pozostałości po XV-wiecznych murach miejskich, wchodzi w skład tzw. „Arsenału”, czyli siedziby głównej Muzeum Ziemi Prudnickiej. Po rewitalizacji 2014 pełni rolę punktu widokowego. Na jej szczycie znajduje się taras widokowy, z którego można oglądać panoramę Prudnika^[214].
• wieża widokowa na Koziej Górze – dostępna całorocznie drewniana wieża widokowa na Koziej Górze, ok. 3 km na południe od centrum Prudnika, w pobliżu sanktuarium św. Józefa. Otwarta w 2009, ma 15 m wysokości, przy czym górny taras widokowy znajduje się na wysokości 11 m. Z najwyższego tarasu rozciąga się widok na Góry Opawskie (masyw Biskupiej Kopy i Srebrnej Kopy), Prudnik, a przy dobrej widoczności na Górę Świętej Anny. Pod wieżą znajdują się stoliki z ławkami^[215].
• platforma widokowa przy stawach paciorkowych – drewniana platforma widokowa nad ostatnim z pięciu stawów paciorkowych na południu miasta. Niecki służą dłuższemu utrzymaniu wody w lokalnym środowisku przyrodniczym. Z platformy roztacza się widok na Prudnik^[216].
• platforma widokowa na Czyżykowej Górze – drewniana platforma widokowa postawiona w najwyższym punkcie alei w kompleksie ogrodów działkowych na Czyżykowej Górze między ul. Łuczniczą a Wiejską. Powstała w kwietniu 2015 w ramach ścieżki spacerowej PTTK „Od Jana Pawła II do Stefana Wyszyńskiego”. Z platformy rozpościera się widok na Prudnik^[217].
• trzy platformy widokowe przy ścieżce pieszo-rowerowej wokół stawu przy ul. Poniatowskiego, zbudowane w 2018^[218].

Wieże widokowe w Prudniku wchodzą w skład programu turystycznego Wieże Pogranicza, który ma zachęcić turystów do odwiedzenia punktów widokowych i poznawania atrakcji pogranicza polsko-czeskiego w Górach Opawskich i Jesionikach^[219]. Ponadto, w północnej części miasta znajduje się prywatna wieża widokowa przy hotelu, a w pobliskiej Wieszczynie dostępna całorocznie wieża widokowa wybudowana w 2009 w ogrodzie schroniska młodzieżowego, z widokiem na masyw Biskupiej Kopy i Srebrnej Kopy, podobna do wieży na Koziej Górze^[220].

Służba zdrowia

Szpital w Prudniku

• Szpital – Prudnickie Centrum Medyczne (ul. Piastowska 64)
• Przychodnia Lekarska „Medicus” (ul. Kościuszki 15)
  • Poradnia Medycyny Rodzinnej (ul. Koziołka 9)
• Przychodnia Lekarska „Optima Medycyna” (ul. Nyska 1, ul. Ogrodowa 2A)

Służby mundurowe

Komenda Policji w Prudniku

• Policja – Komenda Powiatowa Policji w Prudniku (ul. Skowrońskiego 39)
• Areszt Śledczy – przeznaczony dla mężczyzn. Obsługuje sądy i prokuratury w Prudniku i Nysie. W jego skład wchodzi też oddział zakładu karnego typu zamkniętego dla mężczyzn recydywistów penitencjarnych.
• Straż pożarna – Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Prudniku (ul. Legionów 12A)
  • Jednostka Ratowniczo-Gaśnicza w Prudniku
• Służba wojskowa – garnizon prudnicki został zlikwidowany 10 maja 1994^[221]. W Prudniku stacjonowały m.in. oddziały niemieckie: 4 Pułk Huzarów im. von Schilla (1 Śląski), 6 Pułk Huzarów im. Hrabiego Goetzena (2 Śląski), 57 Pułk Artylerii Polowej (2 Górnośląski); i polskie: 48 Komenda Odcinka Prudnik, 71 Batalion Ochrony Pogranicza, 15 Pułk KBW Ziemi Opolskiej, 45 Batalion WOP, 15 Pułk Wojsk Obrony Wewnętrznej, 28 Rezerwowa Dywizja Zmechanizowana

Ludzie związani z Prudnikiem

Szczególną rolę w rozwoju miasta odegrała rodzina żydowskich fabrykantów Fränklów i Pinkusów. W Prudniku mieszkał Paul Ehrlich, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny za rok 1908, medalista mistrzostw świata w kolarstwie Stanisław Szozda, generał Kazimierz Raszewski, prymas Polski Stefan Wyszyński, mistrzyni świata w łucznictwie Jadwiga Wilejto i filmowiec Andrzej Barszczyński. Urodzili się tu m.in.: wojenny gubernator Paryża Dietrich von Choltitz, odkrywca laseczek zgorzeli gazowej Eugen Fraenkel, skrzypek Karl Freund, założyciel Lednicy 2000 Jan Góra, humanista renesansowy Mikołaj Henel, oficer Grzegorz Kaliciak, profesor sztuk plastycznych Andrzej Klimczak-Dobrzaniecki, profesor nauk biologicznych Bogusław Pawłowski, piosenkarz Jarosław Wasik, aktorka Aleksandra Konieczna, as lotnictwa Cesarstwa Niemieckiego Kurt Wintgens, a także współzałożycielka zakonu Elżbietanek Klara Wolff.

Honorowi Obywatele Miasta

Czasy niemieckie

• Bonawentura Menzel^[222]
• Samuel Fränkel
• Hermann Fränkel
• Henryk Engel (1903)
• Max Pinkus (1927)
• Konrad Habel (1929)

Czasy polskie

• Kim Łożkin (1969)^[223]
• Waleria Nabzdyk^[224]
• Jan Góra (2008)^[225]
• Antoni Dudek (2009)^[226]
• Jadwiga Wilejto (2009)^[227]
• Franciszek Surmiński (2020)^[228]
• Grzegorz Kaliciak (2020)^[229]

Zasłużeni dla Miasta i Gminy Prudnik

Odznaka honorowa „Zasłużony dla Miasta i Gminy Prudnik” została ustanowiona Uchwałą Rady Miejskiej Nr XLV/375/1998 z dnia 26 marca 1998. Jest ona przyznawana osobom, instytucjom, organizacjom społecznych, gospodarczych i politycznych jako wyraz uznania i wdzięczności za zasługi dla miasta i gminy Prudnik^[230].

Wyróżnienia

• Tytuł „Symbol Polskiej Samorządności 2017” (przyznany przez redakcję „Dziennika Gazety Prawnej” i „Rzeczpospolitej” 24 listopada 2017)^[256].

Zobacz też

• ulice i place w Prudniku
• gwary prudnickie
• Odznaka Krajoznawcza Ziemi Prudnickiej
• lądowisko Prudnik

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Johann GeorgJ.G. Knie Johann GeorgJ.G., Alphabethisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien ..., Breslau: Graß, Barth und Comp., 1830, OCLC 751379865  (niem.).
• Felix Triest: Topographisches handbuch von Oberschliesen. Breslau: Verlag von Wilh. Gottl. Korn, 1865.
• Augustyn Bogusław Weltzel: Historia miasta Prudnika na Górnym Śląsku. Opole: Wydawnictwo MS, 2005. ISBN 83-8894-560-2.
• Stanisław Sławomir Nicieja: Prudnik dawniej i dziś 1896-2006. Opole: Wydawnictwo MS, 2006. ISBN 83-8894-566-1.
• Antoni Kazimierz Dudek: Prudnik – Las. Przewodnik. Sanktuarium św. Józefa i miejsce uwięzienia Księdza Prymasa Stefana Wyszyńskiego. Wrocław: Franciszkańskie Wydawnictwo św. Antoniego, 2007. ISBN 978-83-60791-57-8.
• Józef Michałek: Góry Opawskie. Katowice: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1979.
• Wojciech Dominiak: Prudnik w średniowieczu: studia nad początkami miasta. Prudnik: Muzeum Ziemi Prudnickiej, 2016. ISBN 978-83-63260-62-0. OCLC 968549528.
• Władysław Dziewulski. Terytorialne podzialy Opolszczyzny w XIII-XV w. „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”. 28, 1973. 
• Ryszard Kasza: Ulicami Prudnika z historią i fotografią w tle. Przemysław Birna, Franciszek Dendewicz, Piotr Kulczyk. Prudnik: Powiat Prudnicki, 2020. ISBN 978-83-954314-5-6.

Linki zewnętrzne

• Witryna Urzędu Miasta
• Prądnik, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 27 .