Prudnik (rzeka)

Prudnik
Wielka Prądna
Ilustracja
(c) Stary1995, CC BY-SA 3.0

Rzeka na terenie miasta Prudnik
Kontynent

Europa

Państwo

 Polska
 Czechy

Rzeka
Długość35 km
Źródło
Miejscezbocza góry Czapka
Wysokość

ok. 380 m n.p.m.

Współrzędne

50°17′39″N 17°24′36″E/50,294167 17,410000

Ujście
Recypient

Osobłoga

Miejscena południe od Racławic Śląskich
Wysokość

ok. 210 m n.p.m.

Współrzędne

50°17′54″N 17°44′47″E/50,298333 17,746389

Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast na dole znajduje się punkt z opisem „ujście”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie Sudetów
Mapa konturowa Sudetów, po prawej znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast blisko prawej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „ujście”
Miejsce wpływu Złotego Potoku do Prudnika
Jaz z przepławką w Prudniku
(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 3.0
Rzeka Prudnik w Dytmarowie
Most nad rzeką Prudnik w Skrzypcu

Prudnik (również Wielka Prądna, historycznie Prądnik, cz. Prudník, niem. Prudnik, Braune, Brdun, Brudnick) – rzeka w woj. opolskim, lewy dopływ Osobłogi, jedna z czterech głównych rzek Gór Opawskich odwadniająca północne stoki pasma[1], długości 35 km.

Linią rzeki Prudnik do 1337 roku przebiegała granica Śląska i Moraw. Obecnie rzeka rozgranicza Nizinę Śląską od Gór Opawskich[2].

Etymologia

Obecna nazwa jest zbohemizowaną postacią pierwotnej formy Prądnik, która pochodzi od rzeczownika prąd (prąd rzeczny, strumień, przepływ, wartkość – cz. proud, śl. prund) i oznaczającej rzekę o wartkim nurcie. Nazwa rzeki stała się również nazwą miasta leżącego nad jej brzegami (zob. miasto Prudnik)[3]. Nazwa rzeki i miasta była od średniowiecza zapisywana z u będącym czeskim i morawskim odpowiednikiem ą (1262 Pruthenos, 1331 Prudnik). W roku 1613 śląski regionalista i historyk Mikołaj Henel z Prudnika wymienił rzekę w swoim dziele o geografii Śląska pt. Silesiographia podając jej łacińską nazwę: Prudnica fl.[4]. W swoim górnym biegu zwana także Wielką Prądną[5].

Przebieg

Źródła rzeki Prudnik znajdują się na północnych zboczach góry Czapka w Górach Opawskich na wschód od wsi Konradów. Na początkowym odcinku stanowi granicę Parku Krajobrazowego Góry Opawskie[6]. Przepływa przez wschodnią część Głuchołaz między Osiedlem Pionierów i Osiedlem Pasterówka. Następnie wpływa na obszar Obniżenia Prudnickiego i przepływa przez wsie Charbielin i Wierzbiec. Wpływa do miasta Prudnik, gdzie wpływa do niej jej największy dopływ Złoty Potok[a][7]. W Prudniku przepływa w okolicy Jasionowego Wzgórza, Górki, Młyna Czyżyka i Lipna. W pobliżu ul. Bolesława Chrobrego nad rzeką zbudowany został jaz z przepławką. Następnie przebiega przez Jasionę, Skrzypiec i Dytmarów, po czym wpływa na teren Czech. Przepływa obok miejscowości Slezské Pavlovice[8] i wpływa do rzeki Osobłogi pomiędzy Racławicami Śląskimi i Pomorzowicami, w pobliżu tak zwanej „czeskiej tamy”[9].

Mapa przebiegu rzeki Prudnik
Mapa przebiegu rzeki Prudnik

Przyroda

Dolina Prudnika i stawy w okolicach Slezskich Pavlovic są obszarem lęgowym żurawi i innego ptactwa wodnego. Teren ten objęty jest ochroną rezerwatową[10].

Dno doliny rzeki to czwartorzędowe osady rzeczne tarasów holoceńskich w postaci namułów, iłów, mułków i madów. W strefach przykorytowych są to również piaski, żwiry i namuły den dolinnych najmłodsze wiekowo. W strefie górskiej dna dolin budują głównie gliny deluwialne. Na terenie miasta Prudnika dolina jest silnie przekształcona i uregulowana. W skali opracowania dolina tej rzeki ma znaczenie jako ponadlokalny korytarz ekologiczny. Jakość wód rzeki Prudnik w 2014 na przekroju pomiarowym w Dytmarowie pozwoliła zaliczyć rzekę do III klasy jakości[11].

Ochrona

Dolina Prudnika przebiega przez wiele kompleksów leśnych (na przykład Las Niemysłowicki i Las Prudnicki). Rzeka przepływa przez różne obszary chronione.

Obejmujące Prudnik obszary chronione to między innymi:

Dopływy[12]

Inne

Zobacz też

Uwagi

  1. Według czeskich map to rzeka Prudnik jest dopływem rzeki Złoty Potok.

Przypisy

  1. Góry Opawskie: ABC miejsc [dostęp 2020-04-22].
  2. Marcin Husak: Niecodziennik! Prudnik mniej znany... Agencja Promocji i Rozwoju Gminy Prudnik, 2018, s. 34. ISBN 83-65916-45-2.
  3. Jan Poniatyszyn, Prądnik, czy Brudnik był nazwą, od której wywodzi się Prudnik?, 15 marca 2016.
  4. Detlef Haberland: Die „Silesiographia” und „Breslo-Graphia” von Nicolaus Henel von Hennenfeld. Arkadiusz Cencora, Diana Codogni-Łańcucka. Wrocław: Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu, 2011, s. 180. ISBN 978-83-910595-2-4.
  5. Tygodnik Prudnicki – Kiedy powstanie obwodnica odciążająca centrum miasta?, www.tygodnikprudnicki.pl [dostęp 2020-04-22].
  6. Ekofizjografia Gminy Prudnik. bip.biuletyn.info.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-01)]..
  7. Wodnym Szlakiem Nyskiego Księstwa Jezior i Gór, www.szlakiemwodnym.pl [dostęp 2020-04-22].
  8. Prudnik – Řeka, www.turistika.cz [dostęp 2020-04-22] (cz.).
  9. Dolina rzeki Osobłogi, raclawice.net [dostęp 2020-04-22].
  10. Andrzej Dereń, Żurawie koło Szybowic [dostęp 2020-04-22] (pol.).
  11. Zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Prudnik.
  12. Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 1. Wody płynące, źródła, wodospady. Główny Urząd Geodezji i Kartografii. [dostęp 2019-09-14].
  13. Augustin Bogislaus Weltzel: Historia miasta Prudnika na Górnym Śląsku. Opole: Wydawnictwo MS, 2005. ISBN 83-8894-560-2.

Media użyte na tej stronie