Pruski Pomnik Poległych w Bydgoszczy

Pomnik Poległych

Państwo	Cesarstwo Niemieckie
Miejscowość	Bydgoszcz
Miejsce	Stary Rynek
Typ pomnika	obelisk
Projektant	F.A. Sperling
Całkowita wysokość	10 m
Data budowy	1877
Data odsłonięcia	2 września 1880
Data likwidacji	1922
Położenie na mapie Bydgoszczy Pomnik Poległych
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Pomnik Poległych
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego (c) SANtosito, CC BY-SA 4.0 Pomnik Poległych
53°07′18″N 18°00′01″E/53,121667 18,000278

Pruski Pomnik Poległych – nieistniejący pomnik w formie obelisku, położony na skwerze przy ul. Bernardyńskiej w Bydgoszczy, wzniesiony ku czci poległych w wojnach toczonych przez Królestwo Prus.

Historia

Bydgoski „Pomnik Poległych” (niem. Kreis-Kriegerdenkmal für die Gefallenen der Einigungskriege 1864, 1866 und 1870/71) wzniesiono dla upamiętnienia oficerów i żołnierzy poległych na frontach kampanii wojennych prowadzonych przez Królestwo Prus^[1]. Rezultatem zwycięskich wojen z Danią (1864), Austrią (1866) i Francją (1870-1871) było zjednoczenie państw niemieckich i utworzenie II Rzeszy Niemieckiej.

2 września 1875 r. uczczono w Bydgoszczy po raz pierwszy rocznicę bitwy pod Sedanem (2 IX 1870), która stała się pruskim świętem państwowym^[2]. 14 maja 1876 r. z inicjatywą budowy pomnika ku czci poległych żołnierzy wystąpił Bromberger Landwehrverein. 24 lutego 1877 r. podczas pierwszego zebrania organizacyjnego podjęto decyzję o powołaniu stowarzyszenia (niem. Verein zur Errichtung eines Kriegerdenkmal), które zajęło się wszelkimi pracami związanymi z budową pomnika^[3].

Do 1880 r. zebrano w składkach społecznych i loteriach 6,5 tys. marek^[2]. Wykonanie pomnika zlecono firmie rzeźbiarsko-kamieniarskiej F.A. Sperling z Frankfurtu nad Odrą. Odsłonięcie monumentu nastąpiło 2 września 1880 r. w 10. rocznicę bitwy pod Sedanem^[2]. Uczestnicy, wśród których znajdowali się członkowie korpusu oficerskiego, urzędnicy organów administracji państwowej, przedstawiciele organizacji społecznych i cechów rzemieślniczych przeszli w pochodzie z Placu Wolności przez Stary Rynek na skwer przed Ewangelickim Męskim Seminarium Nauczycielskim. Odsłonięcia pomnika dokonał prezydent Regencji w Bydgoszczy Anton von Wegnern^[2].

Obelisk w latach 1880-1919 był miejscem, przed którym odbywały się oficjalne uroczystości państwowe, ojczyźniane i kombatanckie. Po powrocie Bydgoszczy do Polski 20 stycznia 1920 r. nie został wywieziony do Niemiec^[2]. 23 kwietnia 1921 r. utrącono krzyż na szczycie obelisku oraz oderwano tablice, co wzbudziło protesty niemieckich radnych w Bydgoszczy. W 1922 r. uprzątnięto resztki pomnika^[2]. W jego miejscu w 1925 r. bydgoszczanie ustawili Pomnik Nieznanego Powstańca Wielkopolskiego.

Opis

„Pomnik Poległych” miał formę obelisku z kamiennym krzyżem na jego szczycie^[2]. Stał na środku skweru przed Ewangelickim Męskim Seminarium Nauczycielskim, w otoczeniu zieleni. Ustawiono go na trzystopniowej podstawie na planie kwadratu. W dolnej części obelisku na każdej jego stronie zawieszono kamienne tablice pamiątkowe. Na tablicy umieszczonej z przodu pomnika wykuto sentencję, zaś na bocznych wypisano nazwy miejscowości, w których toczono większe bitwy^[2].

Przypisy

Zobacz też

• Pomniki i rzeźby w Bydgoszczy
• Pomnik Nieznanego Powstańca Wielkopolskiego w Bydgoszczy

Bibliografia

• Gliwiński Eugeniusz: Bydgoskie pomniki w latach zaboru pruskiego. [w.] Kalendarz Bydgoski 1996
• Romaniuk Marek: Bydgoski „Pomnik Poległych”. [w.] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. Zeszyt 7. Pracownia Dokumentacji i Popularyzacji Zabytków Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Bydgoszczy. Bydgoszcz 2002