Przęstka

Przęstka
Ilustracja
Przęstka pospolita
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

jasnotowce

Rodzina

babkowate

Rodzaj

przęstka

Nazwa systematyczna
Hippuris L.
Sp. Pl. 4. 1753
Typ nomenklatoryczny

Hippuris vulgaris L.[3]

Synonimy
  • Limnopeuce Séguier[3]

Przęstka (Hippuris L.) – rodzaj roślin należących do rodziny babkowatych (w dawniejszych systemach wyodrębniany w rodzinę przęstkowatych (Hippuridaceae Link). Obejmuje w zależności od ujęcia, albo pojedynczy, kosmopolityczny gatunek przęstka pospolita (Hippuris vulgaris)[4] lub dwa (także Hippuris tetraphylla L.f.)[5][6]. W Polsce rośnie jeden gatunek – przęstka pospolita[7]. Rośliny te występują w wodach słodkich. Nie mają większego znaczenia ekonomicznego, ale młode pędy spożywane są jako warzywo przez Inuitów[4]. Charakterystyczny pokrój tych roślin jest powtarzany w świecie roślin przez wiele niespokrewnionych rodzajów (np. nadwodnik Elatine, rotala Rotala i Pogogyne)[4].

Morfologia

Pokrój
Nagie byliny o płożących kłączach. Łodygi pływające lub prosto wznoszące się nad powierzchnią wody[8].
Liście
Wyrastające w okółkach, równowąskie do jajowatych, całobrzegie[8]. U H. vulgaris w jednym okółku wyrasta 8 wąskich i zaostrzonych liści, u H. tetraphylla 4 krótkie i tępe[9].
Kwiaty
Jedno- lub obupłciowe, drobne, siedzące w kątach górnych liści. Okwiat zredukowany do rąbka na szczycie zalążni, która jest dolna i jednokomorowa. Szyjka słupka jest nitkowata, z brodawkowatym znamieniem na jej dolnej stronie. Pręcik pojedynczy[8] z fioletowymi, z czasem brązowiejącymi pylnikami[9].
Owoce
Drobne niełupki[8] jednonasienne, barwy brązowej, długie do 2 mm i szerokie do 1,2 mm[9].

Systematyka

Ze względu na specyficzną budowę rodzaj wyodrębniany był w odrębną rodzinę Hippuridaceae. Bywał też łączony z siostrzanym rodzajem – rzęślą (Callitriche) w rodzinę Callitrichaceae[8]. Na przełomie XX i XXI wieku po uwzględnieniu odkryć o relacjach filogenetycznych opartych na badaniach molekularnych połączono te dwa rodzaje w plemię Callitricheae[10] w obrębie rodziny babkowatych Plantaginaceae sensu lato[2][8].

Wykaz gatunków[5]

Oba gatunki tu zaliczane tworzą mieszańcaH. ×lanceolata Retz.[9]

Przypisy

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-29] (ang.).
  3. a b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-04].
  4. a b c David J. Mabberley: Mabberley's Plant-Book. Cambridge University Press, 2017, s. 441. ISBN 978-1-107-11502-6.
  5. a b Hippuris. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-01-24].
  6. Hippuris Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2019-01-24].
  7. Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 99, ISBN 978-83-62975-45-7.
  8. a b c d e f Jiarui Chen, Michele Funston: Hippuridaceae. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2019-01-24].
  9. a b c d S.G. Aiken, M.J. Dallwitz, L.L. Consaul, C.L. McJannet, R.L. Boles, G.W. Argus, J.M. Gillett, P.J. Scott, R. Elven, M.C. LeBlanc, L.J. Gillespie, A.K. Brysting, H. Solstad, J.G. Harris: Hippuris L.. [w:] Flora of the Canadian Arctic Archipelago [on-line]. NRC Research Press, National Research Council of Canada. [dostęp 2022-01-06].
  10. Genus: Hippuris L.. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-03-29]. (ang.).

Media użyte na tej stronie

Hippuris vulgaris kz.JPG
Autor: Krzysztof Ziarnek, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Hippuris vulgaris on Miedwie Lake, NW Poland, blooming