Przełęcz Legionów

Legioniści przy krzyżu na Przełęczy Legionów – 1914
Krzyż na Przełęczy Legionów w lecie 1936

Przełęcz Legionów[1] (także Rogodze Wielkie; ukr. перевал Легіонів, perewał Łehioniw) – przełęcz w Karpatach Wschodnich o wysokości 1110 m n.p.m.

Znajduje się ponad wsią Rafajłowa pomiędzy szczytem Taupiszyrka (1503 m n.p.m.) w masywie Sywuli a Połoniną Czarną.

Sąsiednimi przełęczami w głównym grzbiecie Karpat są: na zachodzie Przełęcz Wyszkowska, na wschodzie Przełęcz Jabłonicka.

W październiku 1914 roku legioniści 3pp. wybudowali przez tę przełęcz trasę pozwalającą na przeprowadzenie głównych sił uderzeniowych[2]. Wkrótce po wybudowaniu trasa została nazwana Drogą Legionów, a przełęcz otrzymała urzędową nazwę Przełęcz Legionów[2]. Na przełęczy znajduje się Krzyż Legionów, a w pobliżu – po zakarpackiej stronie – Cmentarz Legionów.

Na tablicy kamiennej pod krzyżem od polskiej strony widnieje napis[3]:

"Młodzieży polska,
patrz na ten krzyż!
Legjony polskie
dźwignęły go wzwyż,
Przechodząc góry,
lasy i wały
Do Ciebie Polsko,
i dla twej chwały."

Autorem tych słów był legionista Adam Szania – z zawodu rzeźnik[4].

W niektórych źródłach używana jest dla przełęczy także zamiennie nazwa Pantyrska[5]. Prawdopodobnie wynika to z błędu na mapach austro-węgierskich, gdzie pobliski wierzchołek Pantyru był opisany jako Pantyr Pass[6].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej, Uchwała KSNG nr 4/2012 z dn. 25 kwietnia 2012 r. dotycząca przyjęcia, zmiany i skasowania polskich nazw geograficznych ś wiata, KSNG, 25 kwietnia 2012 (pol.).
  2. ↑ a b Lewartowski Henryk, Pochmarski Bolesław, Teslar J. A.: Szlakiem bojowym Legionów. Krótki zarys organizacyi i dziejów 2 Brygady Legionów Polskich w Karpatach, Galicyi i na Bukowinie. Oprac. oficerowie Legionów Polskich. Lwów: Nakł. Funduszu Wdów i Sierot po Legionistach, Oprac. oficerowie Legionów Polskich, 1915, s. 199-200.
  3. ↑ Piotr Bielerzewski: GORGANY: PRZEŁĘCZ LEGIONÓW, Przełęcz Pantyrska, Rogodze Wielkie. Rzeczpospolita Wirtualna. [dostęp 2015-03-08]. (pol.).
  4. ↑ opr. Jędrzej Dydo, Wstań Polsko moja. Antologia poezji i piosenki z okresu I wojny światowej, Krzyż Nowohucki, Kraków, 1981, s.59
  5. ↑ Kwestię pierwotnego nazewnictwa przełęczy porusza pozycja współczesnego badacza: dr. Jan Skłodowski: Rzeczpospolita Rafajłowska. Na szlaku II Brygady Legionów Polskich w Karpatach. Bellona, 2009. ISBN 978-83-11-11248-3. Na str. 7 mówi o "... przełęczy Rogodze Wielkie (zwanej mylnie przez Austriaków Przełęczą Pantyrską z uwagi na znajdujący się w odległości około 4km na południe szczyt Pantyr)..."
  6. ↑ Mapa WIG z 1921 r. – arkusz 4672 'Brusztura'

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Krzyz na Przeleczy Legionow.jpg
Krzyż na Przełęczy Rogodze Wielkie, dawniej przełęczy Legionów
Przelecz legionow krzyz.jpg
Walki II Brygady Legionów Polskich w Karpatach. Na zdjęciu widoczny siedmiometrowy krzyż wzniesiony przez legionistów 3 pułku piechoty na tzw. Przełęczy Legionów (Rogodze Wielkie) w Gorganach, prowadzącej z Węgier do Galicji. Nazywanej też przełęczą Pantyrską. Wspomniana przełęcz była najwyższym punktem tzw. Drogi Legionów. Październik 1914 roku (chociaż niektóre źródła podają rok 1915.)