Przełęcz Semmering

Semmering

Państwo	Austria
Wysokość	984 m n.p.m.
Pasmo	Północne Alpy Wapienne
Położenie na mapie Styrii Semmering
Położenie na mapie Austrii Semmering
47°37′59″N 15°49′48″E/47,633056 15,830000

Linia kolejowa na Przełęczy Semmering^[a]

Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo	Austria
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	II, IV
Numer ref.	785
Region[b]	Europa i Ameryka Północna
Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	1998 na 22. sesji
↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

Przełęcz Semmering (niem. Semmeringpass) – przełęcz w Alpach, na terenie Austrii, między Dolną Austrią i Styrią. Na przełęczy znajduje się miejscowość turystyczno-uzdrowiskowa Semmering.

Przełęcz jest położona na wysokości 984 m n.p.m. i jest najważniejszym przejściem między oboma krainami w Austrii. W 1854 roku poprowadzono przez nią linię kolejową z licznymi tunelami. W 1998 roku ten odcinek linii kolejowej został dodany do listy światowego dziedzictwa UNESCO. Przez przełęcz przebiegają też bardzo ważne połączenia drogowe z Wiednia do Klagenfurtu i do Włoch.

W 2004 roku otwarto prowadzący pod przełęczą tunel drogowy w ciągu drogi ekspresowej S6.

Semmeringbahn

Linia kolejowa Semmering o długości 41 km była pierwszą linią normalnotorowej kolei górskiej w Europie. Została zaprojektowana przez austriackiego inżyniera Carla von Ghega odpowiedzialnego za budowę linii Wiedeń – Triesti zbudowana w latach 1848–1854^[1]. Współautorem projektu linii kolejowej był Polak Jan Antoni Lewicki^[2].

Historia

Von Ghega opracował projekt po przestudiowaniu 39 linii kolejowych w Stanach Zjednoczonych i sporządzeniu szczegółowych map terenów wokół przełęczy. Aby sporządzić odpowiednio dokładne mapy von Ghega wynalazł nowe instrumenty pomiarowe^[1]. Von Ghega wytyczył kilka alternatywnych linii, po czym wybrał jedną, której budowa nie wymagała zbyt wielu tuneli^[1]. Plan von Ghegy został ukończony w 1847 roku i zakładał budowę linii o długości 42 km, z 22 większymi mostami i wiaduktami oraz tunelem o długości 1200 m^[1]. Projekt został zaakceptowany do realizacji przez austriackiego ministra robot publicznych w czerwcu 1848 roku, pomimo protestów prasy i inżynierów^[1].

Prace rozpoczęto w sierpniu 1848 roku – linia została podzielona na 14 odcinków, których budowę powierzono 14 różnym firmom. Z początku przy budowie zatrudnionych było 1421 pracowników, a wraz z rozwojem prac ich liczba wzrosła do 20 tys.^[1]. Linia wymagała budowy nowej lokomotywy, zdolnej do prowadzenia pociągu w ostrych zakrętach i przy wysokim nachyleniu terenu. W 1850 roku cztery firmy przystąpiły do konkursu, jednak żaden z ich projektów nie spełniał wymogów eksploatacji linii. Promień łuku górskiego toru kolejowego był mały, a parowozy, by mieć odpowiednią moc na trasę górską były ciężkie i długie^[3]. Osie w ostoi były osadzone sztywno, co powodowało wykolejanie^[3]. Wyzwaniem była taka budowa parowozu, by był on na tyle elastyczny by pokonać ciasne łuki, a jednocześnie na tyle sztywny, by przy większych prędkościach zagwarantować spokojną jazdę^[3].

Zaprojektowanie nowej lokomotywy powierzono austriackiemu inżynierowi Wilhelmowi Engerthowi (1814–1884)^[4], który wykorzystując najlepsze pomysły z wcześniejszych projektów, stworzył parowóz wieloczłonowy i natychmiast podjęto produkcję 26 lokomotyw Engertha^[1].

Linia została zelektryfikowana w latach 1957–1959^[1].

Dzięki zbudowaniu linii kolejowej na przełęczy wybudowano pierwszy alpejski kurort – Semmering^[1].

Przebieg linii

Linia rozpoczyna się w Gloggnitz na wysokości 436 m n.p.m. i kończy się w Mürzzuschlag na wysokości 677 m n.p.m. Najwyższy punkt linia osiąga na 29 km – 896 m n.p.m. Dla potrzeb linii zbudowano 14 tuneli o łącznej długości 1 477 metrów oraz 14 wiaduktów o łącznej długości 1 477 metrów – tunele i wiadukty stanowią 20% linii^[1]. Ponadto linia wykorzystuje 118 mniejszych kamiennych mostów łukowych i 11 mostów stalowych. Wzdłuż linii wzniesiono 57 dwupiętrowych kamiennych budynków zaplecza technicznego o charakterystycznym wykończeniu dekoracyjnymi cegłami. Budynki te rozmieszczono w odległości ok. 700 m od siebie^[1]. Przebieg linii:

Odcinek Gloggnitz–Payerbach:

• Dworzec w Gloggnitz (439 m n.p.m.)
• Stacja Schlöglmühl (458 m n.p.m.)
• Stacja Payerbach-Reichenau (493 m n.p.m.)

Odcinek Schwarzatal–Eichenberg:

• Wiadukt Schwarzatal przez dolinę rzeki Schwarzy
• Wiadukt Payerbachgraben
• Stacja Küb (543 m n.p.m.)
• Wiadukt Kübgraben
• Tunel Pettenbach (dług. 185,25 m)
• Wiadukt Höllgraben
• Tunel Steinbauer (dług. 87,66 m)
• Wiadukt Abfaltersbachgraben
• Stacja Eichberg (609 m n.p.m.)

Odcinek dolina rzeki Auerbach – Klamm-Schottwien:

• Tunel Eichberg (dług. 88,80 m)
• Tunel Geyregger (dług. 80,95 m)
• Tunel Rumpler (dług. 52,36 m)
• Stacja Klamm-Schottwien (699 m n.p.m.)

Odcinek tunel Klamm–Mürzzuschlag:

• Tunel Klamm (dług. 190,83 m)
• Wiadukt Wagnergraben
• Wiadukt Gamperlgraben
• Tunel Gamperl (dług. 78,2 m)
• Wiadukt Rumplergraben
• Tunel Weinzettelwand (dług. 688 m)
• Tunel Weinzettelfeld (dług. 238,96 m)
• Stacja Breitenstein (791 m n.p.m.)
• Tunel Kleiner Krausel (dług. 13,82 m)
• Wiadukt Krausel-Klause
• Tunel Polleros (337 m)
• Wiadukt Kalte-Rinne
• Wiadukt Adlitzgraben
• Tunel Weberkogel (dług. 406,91 m)
• Tunel Wolfsberg (dług. 439,53 m)
• Stacja w Wolfsbergkogel (883 m n.p.m.)
• Wiadukt Kartnerkogel
• Stacja Semmering (896 m n.p.m.)
• Stary i nowy tunel Semmering (dług. 1512 m)
• Wiadukt Steinhaus
• Stacja Steinhaus (838 m n.p.m.)
• Wiadukt Holzergraben
• Wiadukt bei Jauern
• Stacja Spital am Semmering (789 m n.p.m.)
• Wiadukt Fröschnitzbach
• Stacja w Mürzzuschlag (681 m n.p.m.)

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Opis przełęczy (niem.)