Przełęcz pod Kopą

Przełęcz pod Kopą
Przełęcz pod Kopą z Zadnich Koperszadów. Od lewej: Niżnia Przełęcz pod Kopą, Mała Biała Kopka, Pośrednia Przełęcz pod Kopą
Państwo	Słowacja
Wysokość	1753 m n.p.m.
Pasmo	Tatry, Karpaty
Sąsiednie szczyty	Koperszadzki Zwornik, Szalona Kazalnica
Położenie na mapie Tatr Przełęcz pod Kopą
49°13′45,6″N 20°13′12,9″E/49,229333 20,220250

Przełęcz pod Kopą, Niżnia Przełęcz pod Kopą (słow. Kopské sedlo, niem. Kopapass, Kopasattel, węg. Kopa-hágó^[1][2]) – szeroka, trawiasta przełęcz na Słowacji, w głównej grani Tatr, położona na wysokości 1753 m^[3] (według wcześniejszych pomiarów 1750^[4][5][6] lub 1749^[1][7] m). Przełęcz znajduje się na granicy pomiędzy Tatrami Wysokimi i Bielskimi^[6].

Poprowadzono przez nią znakowany szlak turystyczny, łączący Dolinę Zadnich Koperszadów (Zadné Meďodoly, odgałęzienie Doliny Jaworowej) z Doliną Białych Stawów (dolina Bielych plies, odgałęzienie Doliny Kieżmarskiej). Zbocza zachodnie z przełęczy opadają do Zadnich Koperszadów, zaś wschodnie do Doliny Przednich Koperszadów (Predné Meďodoly), innego odgałęzienia Doliny Kieżmarskiej, od Doliny Białych Stawów oddzielonego Bielską Kopą^[4].

Przełęcz pod Kopą znajduje się pomiędzy znajdującym się w Tatrach Wysokich Jagnięcym Szczytem (Jahňací štít) oraz Koperszadzką Granią a należącym do Tatr Bielskich Szalonym Wierchem (Hlúpy vrch), a dokładniej Szaloną Kazalnicą w jego południowej grani^[4]. Jest nietypowo ukształtowaną przełęczą – stanowi miejsce, w którym spotykają się trzy granie, tworząc trzy obniżenia grzbietów. Najniższym punktem siodła jest Niżnia Przełęcz pod Kopą (Kopské sedlo, 1753 m) i do tego punktu odnosi się nazwa Przełęcz pod Kopą. Dwa pozostałe obniżenia to Pośrednia Przełęcz pod Kopą (Zadné Kopské sedlo, 1767 m) i Wyżnia Przełęcz pod Kopą (Predné Kopské sedlo, 1780 m). Przełęcze Pośrednia i Niżnia leżą w grani głównej, pomiędzy nimi zaś znajduje się Mała Bielska Kopa (Kopský hrb, 1771 m). Przełęcz Wyżnia znajduje się w bocznym grzbiecie i oddziela Koperszadzką Grań od Bielskiej Kopy. Grzbiet Kopy łączy się z główną granią ok. 100 m na południe od Pośredniej Przełęczy pod Kopą^[6][4]. Pomiędzy trzema siodłami Przełęczami pod Kopą rozciąga się trawiasta ubocz nazywana Koperszadzką Płaśnią (Kopská pláň)^[1].

Przełęcz jest wyrzeźbiona w miękkich skałach dolnotriasowych. Na tutejszych stokach często można spotkać kozice, przez siodło przechodzą okresowo niedźwiedzie i jelenie^[7].

Przejście było znane i używane od dawna, stanowi jedno z najdogodniejszych przejść przez Tatry. Korzystali z niego pasterze i myśliwi, przemieszczający się np. między Jaworzyną Spiską a Doliną Kieżmarską. Już w XVI wieku pasterze z Białej Spiskiej przepędzali tędy owce pomiędzy sąsiednimi dolinami. Połączenie przez Przełęcz pod Kopą należało do długiego szlaku nazywanego Polskim Chodnikiem i łączącego polanę Biała Woda z Doliną Kieżmarską. Pierwsze odnotowane przejścia:

• letnie – Jakob Buchholtz i członkowie komisji cesarskiej, 1751 r.,
• zimowe – Theodor Wundt i przewodnik Jakob Horvay, 16 kwietnia 1884 r.^[1]

Jeden z członków wyprawy z 1751 r. stwierdził, że „w życiu nie wiedział nic bardziej uroczego” niż widok z Przełęczy pod Kopą. W latach 1766–68 w rejonie przełęczy zbierał rośliny brat Cyprian z Czerwonego Klasztoru^[7].

Nazwa przełęczy pochodzi od leżącej w pobliżu Bielskiej Kopy. Pojawiła się w obecnej formie ok. 1880 r., przedtem używano licznych innych nazw: Przełęcz za Kopą, Przełęcz przez Kopę, Przełęcz z Kopą, Przełęcz Kopy, Przełęcz Kopa, Kopa, Przełęcz Skopa, Koperszadzka Przełęcz, Jaworzyńska Przełęcz, Bielska Przełęcz z Kopą, Siodło, Siodło Kopa. Dawne nazwy w innych językach to czeskie Průsmyk u Kopy, niemieckie Kupferschächtesattel, Kupferpass, Kupfersattel, Schächtengrat, Schächtergrat, Schächtner Grat, Sattel, Großer Sattel, Sattelpass, Skopa Pass, Kupa-Pass, Durlsberger Sattel, węgierskie Nyereg, Kopa-szoros, Durlsbergi-nyereg^[1][2].

Panorama Doliny Zadnich Koperszadów z przełęczy. Po lewej Jagnięcy Szczyt, po prawej Hawrań

Widok z Jagnięcego Szczytu

Przełęcz pod Kopą i widok na Tatry Wysokie

Niżnia Przełęcz pod Kopą, w tle Szalony Wierch, po lewej Hawrań

Szlaki turystyczne

– niebieski szlak z Doliny Białych Stawów przez Wyżnią Przełęcz pod Kopą na Przełęcz pod Kopą, stąd Doliną Zadnich Koperszadów i Doliną Jaworową do Jaworzyny Tatrzańskiej.

• Czas przejścia znad Wielkiego Białego Stawu na przełęcz: 45 min, ↓ 35 min
• Czas przejścia z przełęczy do Jaworzyny Tatrzańskiej: 2:30 h, ↑ 3 h

– czerwony szlak (kontynuacja Magistrali Tatrzańskiej) z Doliny Białych Stawów przez Przełęcz pod Kopą, Szalony Przechód i Szeroką Przełęcz Bielską do Zdziaru.

• Czas przejścia znad Wielkiego Białego Stawu na przełęcz: 45 min, ↓ 35 min
• Czas przejścia z przełęczy do Zdziaru: 3:30 h^[8], ↑ 4 h^[9]

Przypisy