Przełęk (województwo warmińsko-mazurskie)
| wieś | |
 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) | 304[1] |
| Strefa numeracyjna | 23 |
| Kod pocztowy | 13-206[2] |
| Tablice rejestracyjne | NDZ |
| SIMC | 0122536 |
Położenie na mapie gminy Płośnica _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Płośnica") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu działdowskiego  | |
 53°13′50″N 19°58′08″E/53,230556 19,968889 | |
Przełęk (daw. Przełęk Wielki i Przęłek Mały) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie działdowskim, w gminie Płośnica. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ciechanowskiego.
Wieś leży przy drodze wojewódzkiej nr 544 Brodnica – Ostrołęka między Lidzbarkiem a Działdowem. Nazwa wsi wywodzi się od podmokłych łęgów, podobnie jak pobliskiej wsie Wielki Łęck i Mały Łęck
Historia
Wieś lokowana w 1328 r. na prawie chełmińskim na 42 włókach, kiedy to zakon krzyżacki nadał Klausowi z Zielenia i Walterowi ze Zgniłego Błota koło Brodnicy ziemie, położone nad rzeką Działdówką między Gródkami a Łęckiem, z obowiązkiem dwóch służb w lekkiej zbroi. W dokumencie lokacyjny nazwę wsi zapisano jako Waltersgut (od imienia jednego z zasadźców), ale ta nazwa się nie przyjęła. Po założeniu wsi powstały dwa majątki: Przełęk Wielki (Przełęk Duży, znajdował się przy obecnej szosie Działdowo-Lidzbark) i Przełęk Mały (znajdował się nad Działdówką). W 1645 r. mieszkali tu Jakub, Feliks i Marcinn Rywoccy, a w 1661 – Mikołaj i Albrecht Bagińscy.
Kościół istniał już w XVI w. W czasie reformacji wieś znalazła się na terenie Prus Książęcych, gdzie obowiązujący był luteranizm. W XVII w. kościół należał do Rościszewskich, którzy posiadali także majątki ziemskie na Mazowszu. Rościszewscy opierając się na prawie patronatu wprowadzili katolicyzm w swoim kościele (kościół podlegał parafii Wielki Łęck). Było to możliwe dzięki wsparciu króla polskiego. W roku 1647 kościół był zrujnowany, ale szybko został odbudowany.
W 1785 r. w Przełęku Małym były 23 domu, natomiast w Przełęku Wielkim – 14 domów. W 1848 r. w Przełęku Małym były 22 i 229 mieszkańców, a w Przełęku Wielkim – 18 domów i 158 mieszkańców.
Po zakończeniu I wojny światowej część mieszkańców wsi wyjechała do Niemiec a w ich miejsce przyjechali z Wołynia koloniści niemieccy, sprowadzeni przez króla Stanisław Augusta na Wołyń. Spośród dawnych mieszkańców pozostali Bagińscy (mieszkający tu od 300 lat) praz Pszczółkowscy (mieszkający tu od ok. 100 lat).
W latach 1928-1933 wykonano melioracje oraz uregulowano rzekę Działdówkę. W wyniku osuszenia powstały łąki.
W 1931 r. Przełęk Wielki i Przełęk Mały połączono w jedną wieś – Przełęk.
Zobacz też
- inne miejscowości to nazwie: Przełęk
Przypisy
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych, Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1059 [zarchiwizowane 2022-10-26].
Bibliografia
- Ewangelicy na Warmii i Mazurach, Janusz Małłek – rozdz. Życie religijne, Mazurskie Towarzystwo Ewangelickie, Olsztyn, 2001, ISBN 83-915852-0-4 (str. 21)
- Działdowo. Z dziejów miasta i powiatu, Pojezierze, Olsztyn 1966, 383 str.
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Warmian-Masurian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 54.52 N
- S: 53.07 N
- W: 19.05 E
- E: 22.95 E
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Działdowo County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
- N: 53.46 N
- S: 53.11 N
- W: 19.67 E
- E: 20.43 E
Autor: Kietlak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Przełęk Kościelny, bocianie gniazdo